1950 yılından bu yana sağ parti hegomonyası

entry4 galeri0
    1.
  1. 1946 yılında ilk defa gerçekleştirilen çok partili seçim sisteminin gelmesinden hemen sonra, yani 1950 seçimlerinden bu yana mecliste sağ parti ağırlı göze çarpmaktadır. sol ve sol grup bu 60 yıllık periyotta en fazla 70'li yıllarda temsil fırsatı bulmuştur.

    50'li yıllara baktığımızda demokrat parti'nin ezici bir üstünlüğü göze çarpmakta:

    1950 seçimleri: dp: % 50,77 chp: % 39,45 oy oranıyla ilk defa chp harici bir parti meclise giriyor. hemen akabinde gerçekleştirilen köy enstitüleri'nin kaldırılması amerikancı bir tutum izleyeceklerinin ilk sinyali oluyor ve nitekim de yaklaşık on sene amerikancı sistem benimseniyor. daha sonra gerçekleştirilen 1954 ve 1957 seçimlerinde de galip gelen hep demokrat parti oluyor. ta ki 1960 senesine kadar...

    12 mayıs 1960 yılında yapılan darbenin hemen ardından gelen 1961 seçimlerinden 15 yıllık aradan sonra tekrar chp galip geliyor. bu dönemde 1961 anayasası yapılıyor ki hala bu anayasanın en demokratik anayasa olduğu söylenmektedir hukukçular tarafından. 1965 ve 1969 seçimlerinde ise siyaset meydanı yeni bir yüz ve partiyle tanışıyor: süleyman demirel ve adalet partisi... bu dönemlerde tekrar amerikancı sistemin izlediği yapılan tüm hamlelerde görülebilmektedir.

    1970'li yıllara geldiğimizde siyasetimiz tekrar bir darbeyle tanışıyor: 12 mart 1971 darbesi... bu darbeden sonra ülkede gerçekleştirilen solcu veya komünist avı hala bir çok belgeselin konusudur. 68 hareketinin ardından tüm dünya ve türkiye'de harekete geçen sol düşünce; bu darbenin karşılığı olarak üç genci dar ağacına götürüyor: deniz gezmiş, yusuf aslan, hüseyin inan. dönemin ünlü bir siyasi şahsiyeti, onlar bizden üç kişi almıştı ( (bkz: adnan menderes), (bkz: hasan polatkan), (bkz: rüştü zorlu)) biz de şimdi durumu eşitledik...

    sola karşı açılan bu savaş, ters tepti ve sol hareket daha da güçlendi. 1973 yılında yapılan seçimlerden kara oğlan yani chp birinci parti çıktı. bu seçimelrden sonra ülkedeki sağ-sol ayrımı iyiden iyiye alevlendi. kontra gerilla denen fakat varlığı bir türlü kanıtlanamayan bir takım örgütlerin karıştırıcı faaliyetleri daha da arttı. 1977 seçimlerinden az bir farkla süleyman demirel'in adalet partisi birinci parti oldu. ama bu dönemlere partiler değil milliyetçi cephe damgasını vurmuştu. süleyman demirel, alparslan türkeş ve necmettin erbakan'dan oluşan bu cephe özünde tamamen sağ düşünceyi barındırıyor; ,ismiyle de bunu kanıtlıyordu. chp'nin az da olsa iktidar kaldığı bu günlerde amerika'ya rest çekiliyor ve haşhaş ekimi serbest bırakılıyordu. bunun sonucu olarak amerika'dan ambargo emri geliyor ve o ünlü kuyruklar dönemi oluşuyordu. fakat ecevit amerika'ya kafa tutmaya devam edip 1974 kıbrıs barış harekatı'nı gerçekleştiriyordu. tüm olaylar neticesin de kanlı 1 mayıs, çorum, kahramanmaraş katliamları ardı ardına geliyordu. ve sonunda 12 eylül darbesi...

    bu yeni dönemin ardından yeni bir sağcı parti, anavatan 1983 ve 1987 seçimlerini alıyordu. meclise yine bir sağcı parti hakimdi. 90'lı yıllara geldiğimizde doğru yol partisi ve refah partisi; 1991 ve 1995 seçimleriden galip çıkıyor ve sağcı parti hegomonyası devam ediyordu. 1999 seçimlerinde ise kara oğlan demokratik sol parti ile yeniden iktidara geliyordu. fakat 2001 ekonomik krizi kara oğlanı bir daha dönmemek üzere meclisin dışına yolluyordu.

    şimdilerde yaklaşık 10 senedir akp siyasete hakim. yani sağcı bir parti 2000'li yıllarda siyasetimize adını yazdırdı. tuhaf olan şu: 70'li yıllardaki sol parti iktidarları amerikan oyunuyla bir şekilde iktidardan düşürülmüş. 2001 yılında patlak veren ekonomik kriz zaten amerika'nın ürünüydü. bu kadar sağ partinin arasından sol partilerin iktidardan bir şekilde uzak bırakılması gerçekten düşündürücü. 1970'li yılların ilk yarısında gerçekleşmiş olan kısa süreli sol iktidar fikrin ürünleri ise olumlu anlamda hala konuşulmakta: amerika'ya sırt çevrilmesi, haşhaş'ın ve tarımın ülke tekeline alınması, kıbrıs harekatı... 1950'li yıllardan önce de köy enstitüleri bile sol partilerin bu ülkeye ne kadar yarar sağlayacağını açıkça göstermektedir.
    6 ...
  2. 2.
  3. ülkemize pek fayda getirmemiş olan bir hegomonyadır.
    unutmamak gerekir ki genellikle kendilerine merkez sağ diyen islami motifleri ağır basan partiler hükmetmiştir ülkemize uzun zaman.
    milliyetçi ya da ülkücü partiler hiç bir zaman tek başlarına iktidar olamamıştır.
    5 ...
  4. 3.
  5. 1946 yılından itibaren partilerin seçimlerde aldıkları oy yüzdesi:

    1946 genel seçimleri: chp: %85 -- demokrat parti: %13 -- bağımsız: %2

    1950 genel seçimeleri: demokrat parti: %52 -- chp: %39

    1954 genel seçimleri: dp: %57 -- chp: %35

    1957 genel seçimleri: dp: %47 -- chp:% 41 -- cumhuriyetçi millet partisi: %7

    1961 genel seçimleri: chp: % 36,7 -- adalet partisi: %34,7 -- cumhuriyetçi köylü millet partisi: % 13

    1965 genel seçimleri: adalet partisi: % 52,8 -- chp: %28,7 -- millet partisi: %6

    1969 genel seçimleri: ap: % 46,5 -- chp: %27,3 -- güven partisi: % 6,5

    1973 genel seçimleri: chp: %33,3 -- ap: % 29,8 -- demokratik parti: %11 -- milli selamet partisi: % 11

    1977 genel seçimleri: chp: % 41,3 -- ap: %36,8 -- msp: %8,5 -- mhp: %6,4

    1983 genel seçimleri: anap: % 45,1 -- halkçı parti: % 30,4 -- milliyetçi demokrasi partisi: %23,6

    1987 genel seçimleri: anap: & 36,3 -- sosyaldemokrat halkçı parti: %24,2 -- doğru yol partisi: %19,1 -- demokratik sol parti: % 8,5

    1991 genel seçimleri: dyp: %27 -- anap: %24 -- shp: % 20,7 -- refah partisi: 16,8 -- dsp: %10,7

    1995 genel seçimleri: rp: %21,3 -- anap: %19,6 -- dyp: % 19,1 -- dsp: %14,6 -- chp: %10,7 -- mhp: %8,1

    1999 genel seçimleri: dsp: %22,1 -- mhp: % 17,9 -- fazilet partisi: %15,4 -- anap: % 13,2 -- dyp: %12 -- chp: % 8,7

    2002 genel seçimleri: akp: %34,2 -- chp: %19,3 -- dyp: %9,5 -- mhp: %8,3 -- genç parti: %7,2

    2007 genel seçimleri: akp: %46,5 -- chp: %20,8 -- mhp: % 14,2

    2011 genel seçimleri: akp: %49,8 -- chp: %25,6 -- mhp: % 13
    1 ...
  6. 4.
  7. aynı zamanda amerika ile yakın ilişkilere(!) girmeye başlamamızın tarihini de vermektedir.
    2 ...
© 2025 uludağ sözlük