engels'in formülüne göre din insanların sınırlı, kısıtlı anlayışlarından doğmuştur. ne bakımdan sınırlı? bir yandan, ilkel insanların hasım ve anlaşılmaz bir tabiat karşısındaki hemen hemen tam güçsüzlüğüyle; öte yandan, anlamadıkları ve onlara ulu bir iradenin ifadesi gibi gelen bir topluma körü körüne bağımlılıklarıyla sınırlı... ve böylece, açıklanamz ve salt egemen, tabiatın ve toplumun efendisi varlıklar olan tanrılar, insanların tabiat ve toplum karşısındaki nesnel güçsüzlüklerinin öznel yansısı oldular.
bazılarının kendi menfaatleri doğrultusunda uydurduğu, karşı gelinemez bir yere koyduğu ve bu sayede gücü her zaman elinde bulundurmaya yarayan kurallar bütünü.
kişisel bir duyguyu barındırır. (alışıldık "din" algısını bir yana bırak, sen ona başkalarının cümleleriyle kâni oldun.)
ibadetlerin öğrenilmiş, duaların bağımlı değişiyor. mesela nathan söderblom'da öyle değil, bize pek benzemiyor ve diyor ki iki adet ayırt edici işaret vardır, ki bunlar herhangi bir otantik dini tespit ederken işimize en fazla yarayacak olanlardır, nelerdir:
dini duygu bireyselleştirilebilmiş bir algı aralığını teskif ediyor, (m.ö. 400'lerde hipokrat melankoliyi kara safrana bağlamıştı, ağlamanız inandırıcı değil) duygunun derinleştirilmesiyle insanlık için önce bireysel, sonra doğal olarak toplumsal bir müstakbel yol keşfi mümkün olabilir diyen schleiermacher'i, "hayır!" diye azarlayarak öteliyor ya marx. marx hadisenin maddî tarafına öylesine takık ki, hayat şartlarının düzeltilmesinin ardından bu mucbir bağımlılık duygusunun ister istemez lağvedileceğini ve bu maddî yokluklardan, imkansızlıklardan, zorluklardan doğmuş fiktif yapının [dinin] kaybolma noktasına varacağını düşünüyor. apolojetik, yani savunmacı, yani korumacı ve aynı zamanda cathartique birtakım fikirler atılıyor ortaya: alfred ritschl'nin etik, ahlâki bir paye biçtiği bu dini düşünce hadisesi otto pfleiderer'de evrensel bir tanrı fikri olarak vuku buluyor. tüm beşeriyet için müşterek olduğunu savladığı tanrı olgusunun hiçbir sosyal, dinî grubu tekeline alınamayacağını savlayan otto abimizin ertesinde ernest troeltsch buyuruyor: insandan fıtrî olarak bulunan bir mutlak yahut ilahî varlık duygusundan çıkardığı "dinî a priori" ile kant'ın ayak izlerini izlediğini söylüyor. herkesin ortak kullanım cihetine dahil bu a priori troeltsch'e göre tarihî dinlerin gelişiminin en önemli motoru, gazlayıcısı. bu kant + schleiermacher + troeltsch harmanı dinî duygu adamı rudolf otto ise numineux'un kutsal'ına varıyor. metafiziğin duygusal kategorisine. belki de esas öze. yanisi mi? yanisi ortak dinî zeminlere geçiş sağlayan objektif bir gereklilik olarak görmeye başlıyor dini. kutsal'ı ise profandan tamamen farklı bir "bambaşka" olarak adlandırıp içselleştiriyor. kendince özümsüyor, algıladığınca temenna ediyor.
- ben allah'a inanmıyorum, din desen toplu bir saçmalama şekli.
- ben de hıdırellez'e inanmıyorum, hele ahırkapı toplu bir saçmalama şekli.
- ee?
ee'si ne?
din bira içmekse, dini duygu o birayı soğuk içmektir. tercihimse sulandırılmamış, depozitosuz, şişe.
mekansız ve algılanamaz olmakla birlikte sonsuz olan, genişliğiyle her yeri dolduran, arzusunu hiç bir zaman uygulamayan, son derece iyi olan ve bununla birlikte hep hoşnutsuzlar meydana getiren, düzeni seven ve bununla birlikte yönetimi kargaşa ve kaos hüküm süren bir zatın önünde diz çöktürür. onu istediğince yönetebilir.
sirasiyla, asagi yukari ilim irfan goren herkesin yasadigi surectir. sonuca en erken ulasan, kafasi en cok calisandir..
benim dinim guzeldir*
senin dinin boktandir*
benimkinde de pek numara yokmus
seninkine convert oluyim bakiyim
yok seninki hakkaten boktan
en iyisi yahudi olayim, secilmislerden olurum
kesmesinlar lan sakin beni, vazgectim
ben budist olacam
yok lan malmiyim puta tapayim
kendimi dogaya veriyorum evet shintoyum heyo
abi en iyisi bizim ozumuz, samanistlige geri donuyorum
bu da pek sarmadi yav
din toplumlarin afyonuymus birader
anlasildigi butun dinlerin bi olayi yok en iyisi deistlik
evet inancim var ama araciya gerek yokmus
haci ne boktan dunya lan bu, tanri olsa boyle mi olurdu
deistlik bos kavrammis moruk
agnostiklik sanirim beni aciklar bundan sonra
var mi yok mu artik dusunmem, evet hakkaten belirsiz hersey
insanliga faydasi dokunan kisilerin cogunun ateist olmasi tesaduf mu lan
bu ateistlerin kimseye zarari yokmus hakkaten adamlar hep ugrasiyor ne katabilir diye
bu saatten sonra beni ateislik paklar
ateist oldum iyi mi *
yeryüzündeki en büyük sosyal projedir.zira aramızdaki akıl fikir ve vicdan sahibi insanlar,doğru ile yanlışı ayıredebilken,bu meziyetlere sahip olmayanların doğru olanı yapmak için dine ihtiyacı olduğu bir gerçektir.
gezegen üzerindeki herkes bir çeşit gerçeğe inanmak üzere büyütülür. tanrıya, ahlaka, ölümlülüğe, hayatın amacına. bu tür inanışlara genellikle din diyoruz. ve eğer hayat sırasında bu inançlar çökerse, gerçek olmadıkları kanıtlanırsa takip edeceğimiz ve inanacağımız başka bir din buluruz. fakat bu dönüşüm sarsıcı olabilir. sadece bizim için değil, ruhumuz için değil etrafımız içindekiler de.
--açıklama--: tarımı keşfeden insanoğlu zamanla artı ürün -kabilece tüketeceğinden fazlasını üretmek- elde etmeye başlar. bunun paylaşımı da sorun olur. ortaya mülkiyet suçları çıkar. bu mülkiyet suçu da beraberinde kurallar ve cezalar getirir. ama farkedilir ki, ne suçlar cezadan ürkmekte ne de cezalar suçları önleyebilmektedir. çünkü sorun mülkiyettir. sorun ezen ve ezilen arasındaki ezen avantajına yoğrulan faydadır.
işte bu noktada din devreye sokulur. din, mülkiyet ile ortaya çıkan ezen ezilen ilişkisinin yarattığı suç-ceza döngüsü yerine ezileni teselli etmeye yarar.
sağolsun tüm dinler; ezilenin şimdilik tanrısına dua etmekten başka yapmasına gerek olan bir şey yoktur. nasılsa bu onun kaderidir. suç işlemesin. ezen-ezilen arasındaki farkı kafasına takmasındır. tanrısı onu da elbette ödüllendirecektir. ötekini de elbette cezalandıracak. bu burada değildir ama olacaktır. tanrısı aslında onun yanındadır. onu daha çok sevdiği için fakir olmasını açlıktan ölmesini istemiştir. ama o dua etsindir.
işte din bu yüzden toplumların afyonudur. karl marx subhaneke amin.
19. yüz yılda artık insanların elinde patlamış hadisedır. sosyal hayata sığmaz bu yüzden devamlı cerahat üretip durur. neremize sokacağımız bilemeyiz beyin kabul etmez ama toplumsal hafızada tıkabasa doludur kangren olmuş bir bacak gibi çürüyüp toplumsal vücudu kokutur eğer kesilmese kesindirki kanı zehirler ve sosyal kişiliği öldürür. bakalım insan oğlu açtığı bu yereden kurtulabicekmi. yoksa bütün vücudana yayılmasını seyredip yokmu olacak.
Kötü bir icad 10.000 sene tapanılmıştır güneşe, şüphe duyulup değişmiştir. Am her seferinde cahillikten beslenebilmiştir. Yinede şüphe yok ki demekten vazgeçmez...
kötü ellerde kötü sonuçlar veren icaddır. her daim tartışılagelmiştir. en güzel yanıt ise kurandaki kafirun suresinde yer alır. 'sizin dininiz size benim dinim bana.' insanlar karşısındakileri saygıyı öğrendiklerinde din de ayrım olmaktan çıkıcaktır.
