toplumu derinden etkileyen savaş, doğal afetler, göç, istila, kıtlık gibi olayların bir ozan tarafından dile getirilmesiyle oluşur. Nesilden nesle, çağdan çağa sözlü gelenekte aktarılarak oluşan anonim metinlerdir. Manzumdurlar. ortaya çıkabilmesi için mutlaka ulus vicdanına derin izler bırakan bir tarih ya da toplum olayının olması gerekir. kahramanları olağanüstü özelliklere sahiptir. bununla birlikte anlatılan olaylar da sözlü gelenekte aktarılarak günümüze ulaştığı için zamanla olağanüstülük kazanmıştır. türk destanlarında ışık, ağaç, kırk *, bozkurt, ak sakallı dede, ok yay, at motifleri yer alır. Bu motifler islamiyet öncesi türk toplumundaki sosyal hayatın inançlarını, o dönemin zihniyetini yansıtır. Her destan ait olduğu toplumun sosyal, siyasi, askeri, dini, kültürel özelliklerini bünyesinde barındırır.
A) Doğal destanlar:
1) Türk destanları
(islamiyet öncesi)
- Yaradılış
- Saka Türkleri'nin Alp Er Tunga ve Şu destanları
- Hunların Oğuz Kağan destanı
- Göktürklerin bozkurt ve ergenekon destanları
- Uygurların türeyiş ve göç destanları
b) Yapay destanlar: Toplumu etkileyen bir olayın destan kurallarına uygun olarak bir ozan tarafından yazılmasıyla oluşur. yakın devirlere ait destanlardır.
