evren tanrıdır demez aslında. evrende ve doğada bulunan canlı cansız herşey bir bütündür birinden oluşmuştur. insanda tıpkı diğer tüm canlılar gibi doğanın bir parçasıdır. bu bütün tamamiyle hayatın kendisidir. görüşünü savunur.
bu nedenle panteizm tanrıyıda bu bütünün tamamı olarak yorumlar. esas görüşte üstün bir güç olarak tanrıya inanmaz bu gücün evrenin kendisinde olduğunuda savunmaz.
allah bir dir ve tek dir zamandan ve mekandan ve bütün noksanlıklardan münezzehdir .
o istemesse tekk bir yaprak dahi kımıldayamaz bu güce ona inananlar olarak biz allah diyoruz .
kimileride ona inanmayıp baskalarının dediklerine inanıyorlar .
yaprağı yaratan rüzgarı yaratan kainatı yaratanın herşeye gücü yeter .
yaprakda var rüzgarda var kainatda var tabiki inananda var inanamayanda var bu yüzdendir ki cennet de var cehennem de .
hemde özel olarak hazırlanmış bir halde ikiside konukları için can atıyorlar adeta .
sistem bunu gösteriyor bir tarafta allah kitap sövenler onu inkar edip yalanlayanlar diğer tarafta ise onun sevgisi aşkı ve korkusu ile titreyen göz yaşı dökenler .
bu mükemmel bir denge üstelik tercih hala halen nefes alıp verme lüksüne sahip yani yaşayan insanların seçimine bırakılmış halde .
son nefesin ne zaman geleceğide kuranda yazıldıgı gibi ne zaman geleceği belli değil .
her canlı ölümü tadacaktır diye muazzam bir gerçeklik var bize düşen sadece tercih ve o yönde hareket etmek .
iyi ve kötü denen kavramların neden var olduğunu iyice düşünmek gerekir .
iyi öğrenci biz bile ödüllendiriyoruz kötüyü ise disipline gönderiyoruz yani düşünmek lazım hocam .
(bkz: Vahdet-i Vücut) Tanrı ile diğer varlıkların içiçe olduğunu; ne Tanrı'nın diğer varlıklardan aşkın bir yönünün bulunduğunu, ne de tek tek varlıkların birer tanrı olduklarını... buna karşılık varlığın bir bütün olarak tanrı, varlıkların da onun birer açılımı olduğunu kabul eden tanrı anlayışı.
Allah ile âlemi bir ve aynı, hatta Allah'ı âlemin yegane cevheri sayan düşünce akımına verilen bir isimdir. Panteizm düşüncesinde madde ve ruh bağımsız varlığa sahip değildir. Ancak bütün varlıkların tek sebebi olan üstün bir cevherin sıfatları ve görünüşleridir. Bu kavram ilk kez 18. asırda irlandalı J. Tolanda tarafından kullanılmıştır. O'na göre Allah'ın âlemden ayrı ve müstakil bir varlığı yoktur. O, bir kanundur, bir kuvvettir.
Panteizm kendi içinde sudurcu, idealist ve tabiatçı olmak üzere üç kısma ayrılmıştır. Genel olarak panteist düşünce; tanrı anlayısının aşkınlık fikrini inkar ederek ateizme yardımcı olduğu, "Tanrı her şeydedir" demek suretiyle, varlık dereceleri arasındaki ayırımı ortadan kaldırdığı, örneğin taşla insanı bir tuttuğu gerekçesiyle eleştirilmiştir. Ayrıca sonlu olanla sonsuz arasındaki bağlantıyı sağlam bir temele oturtamadığı ve belli bir birliğe ulaşmada da başarılı olamadığı görülmektedir. Daha açık bir ifade ile panteizm muhtemelen vahdet-i vucüd prensibinden yola çıkarak "ittihadiyye", Allah ile âlemin karışması gibi bir çıkmazın içine düşmüştür. Dolayısıyla varlıklar arasındaki bütün değerler yerinden oynamıştır. Böylece Panteizm, kötülük problemini de daha karmaşık hale getirmiştir. Çünkü günah ve kötülükle mücadele için ahlâkî sorumluluk esasını kaybetmiştir. Çünkü bu sisteme göre insan, fizik âlemin bir parçası, ahlâk da tabiat düzenine zarurî ve pasif bir itaat olur. http://www.diyanet.gov.tr...ku.asp?id=1554&harf=P
buna göre ise tanrı evrenden aşkın ondan ayrı değil.
o doğanın kendisidir,deyim yerindeyse.
türkçe'de tümtanrıcılık diye karşılık bulur. en başta plotinos olmak üzere islam dünyasına bakınca
farabi,ibni sina batı'da ise spinoza, hegel falan savunur...
bir takım estetik ve ahlaki sonuçlarından bahsedebiliriz. eğer
her şey tanrınun kendini açığa vurması ise her şey güzeldir iyidir ve kutsaldır.bütün varlıklar
arasında bir akrabalık vardır. ahlaki davranış ise
bütün varlıkları tanrı'nın bir görüntüsü olarak onları sevmekte yatar.
dinsel bakımdan kurtuluş burada fena fillah yani insanın asıl kaynağına yani özünü ve tözünü meydana getirene dönmesidir.
Panteizm ya da Tümtanrıcılık (Doğatanrıcılık Kamutanrıcılık) Evrenin bütününü Tanrı olarak kabul eden felsefî görüştür. Panteizm'de, pan-enteizm'den (kamusaltanrıcılık) farklı olarak herşeyi tanrının bir parçası olarak kabul edilir, tanrı her şeydir ve her şey tanrıdır. Panteizme göre Tanrı'nın evrenden ayrı ve bağımsız bir varlığı yoktur. Tanrı doğada, nesnelerde, insan dünyasında vardır. Her şey Tanrı'dır.
"Varolan her şeyin kaynağı tanrıdır, ve varolan her şey onunla özdeştir. Evren ve tanrı birdir. Tanrı yaratan değil evrenin toplamıdır. Tanrısal nurun bir cüzü olan ruh ölmez, tek amacı kaynağa yani tanrıya dönmektir." Şeklinde özetlenebilecek felsefe.
Tek tanrılı dinlerden temel farkı yaradan-yaradılan ikilemini barındırmamasıdır.
