bizdeki karşılığı ile boğaz çalmak tır. bu diyarlarda yörük lerin (genellikle de kadınların kullandığı bir şarkı söyleme yöntemi) orta asyada özellikle tuva'lı müzisyenlerle gündeme gelmiştir. eskimo ların ya da aborjin lerin de çok benzer teknikler kullandığı bilinmektedir.
merak eden varsa;
kafanızı geriye doğru eğerek boynunuzu gerin. ağzınızı açın. ve ağzınızı şekilden şekile sokarken ve sesler çıkarırken parmaklarınızla da boğazınıza değişik şekillerde baskı uygulayın.
bozkır kadınlarının gece eğlencesiymiş bu aynı zamanda. karşılıklı geçip bizdeki aşık atışması gibi atışırlarmış. gülen ya da cevap veremeyen kaybedermiş.sonra hep birlikte güler eğlenirler miş (kımız dan da biraz şüpheleniyorum ya neyse )
orta asya'da,özellikle Tuva,moğolistan,altayda görülür.aşırı kalın bir ses çıkarılarak şeyedilir.huun huur tu,bolot bairyshev,kongar ol ondar en önemli temsilcileridir.kalın sesle yapılanına kargıra,ince sesle yapılanına sıgıt denir."Atalar" adlı tuva halk ırında (türküsünde) "eğir höyig sıgıt kömey ,erte şaktan ırım jöve" (kömey ile sıgıtın güzel güzel ezgileri eski çağdan beri benim şarkılarım) denir.
Türkçesi "hömey"dir, Tuva türkçesi yani. Overtone olarak da bilinir, zaten hülasası 2 sesin aynı anda oluşmasıdır. Doğadaki sesleri taklit amaçlı ortaya çıkmıştır. 3 ana tarzı olmakla birlikte *** , 2 de bunları süsleyerek yapılanlar vardır ** .
Kargıra: Zannımca "Gargara" sözcüğü buradan geliyor olabilir. En kalın türüdür. Boğazı sıkarken iyice bağırmak ama biraz da serbest bırakıp sesin gırtaktan çıkarkenki yere sürtünmesini sağlamak gerekir. Brutal vokale benzer. Ama ses daha derinden ve daha yankılı gelir. Alsh gurubun sitesinde deve homurtusuna benzetiliyor.
Hömey: Hörekter de denir. Bence en kolayıdır. Boğazı sıkmakla yapılır. Alash'ın sitesinde Bulut sesine benzetiliyor.
Sıgıt: En güzelidir. Sıgıt sözcüğü göktürk yazıtlarında da geçer ve orada ölünün arkadasından ağlayıcılara "sıgıtçılar" denmektedir. Ama Huun Huur tu üyesi Sayan Bapa'nın dediğine göre ıslık demektir; ki zaten ıslığa benzemektedir. Boğazı sıkarken, dili de "Lu" diyormuş gibi yapmak gerekir. Bir yıl uğraşığ yapabildim bunu.
Ezengileer: Sıgıtın bir türü. Sıgıt söylerken ritmik olarak hömeye dönmekle olur. Sanki sinyal sesi gibi yani.
Borbangnadır: Hömeyin türü ama kargırayla da olur. Hömey yaparken bir yandan da ağızını veya dilini oynat. "bobobobobobobo" gibi bir ses yani.
orta asya da pek çok türk müzisyeninin, türkiye de yörük ve türkmenlerin kullandığı bir tarzdır.
böyle boğazdan çıkarılır ses. bir örneği için; http://fizy.com/#s/1hc5fc
sibiryada ve moğol topraklarında çok yaygın bir teknikle söylenen şarkılar. 90'ların sonunda amerika birleşik devletlerinde yeni bir şeyler arayan entelektüeller arasında salgın gibi yayıldı ancak modası çok kısa sürede geçti. bence de yerel kalmasında fayda var.
aslında anadolu'da da yörüklerin hala kullandığı bir söyleme şeklidir. yukarıdaki isimler ve gruplar bu işin üstadlarıdır benim favorim ise sainkho hanımefendi.
yapabildiğim ata yadigarı müzik kültürü sibiryada avrasyada ki türk kavimlerinde görülür kopuz veyahut dombra eşliğinde söylenir ise daha bir güzel olur.
Kulağa mekanikmiş gibi gelen sıradışı vokal tekniği. gırtlaktan değil de alt dişlerimin arkasında dilimi titreterek bu vokale benzeyen ve yine aynı anda iki ses duyulması şeklinde oluşan bir ses çıkarabiliyorum. Tabii o şekilde şarkı söylemek falan mümkün değil. Ya da ben denemediğimden öyle geliyor. Ne yaptığımı ben de bilmiyorum açıkçası aynı anda hem mırıldayan hem vızıldayan garip iki ses çıkıyor ortaya. Gerçek throat singing bu değil, sanırım.
sanki gırtlağa takılmış bir aparat sayesinde çıktığını düşünebiliyor insan ilk duyduğunda ancak şaman geleneğinden gelen uygur türklerinde ayinlerde ya da törenlerde kullanılan bir vokal tekniğidir.
