Gazali bilim ve felsefeye kuşku ile bakmış, bunların tutarsızlıklarla dolu olduğunu savunmuştur.
Ona göre insan bilgi yolunda duyulardan da akıldan da yararlanabilir fakat bu yetiler insana gerçek varlığın bilgisini veremez. Zira, gerçek ve kesin bilgi, sezgi yolu ile elde edilir. Bu bilgi türü insanın gönlüne yüce ve manevi bir algı olarak iner.
Gâzali'ye göre insanda iki göz ya da iki akıl vardır. Birincisi fiziki göz yada akıldır. insan bununla maddi dünyaya yönelir ve bir takım bilgilere ulaşır. Bu göz bilim ve felsefeyi kuran akıl gözüdür (akıldır) insan için yeterli değildir.
ikincisi ise kalp gözüdür. Kalp gözü manevi olduğu için insan kalbin manevi sezgisiyle gerçekleri bütün açıklığıyla kavrar. Var olan her şey sezgi yoluyla aracısız ve bütün açıklığıyla aynadaki gibi görünür. insanın kalp gözünü gereği gibi kullanabilmesi için onu temizlemesi yani arzularının baskısından kurtulması gerekir. Kalp gözü açılan kimse bilim ve felsefe yoluyla kavrayamadıklarını da açık seçik kavrar.
felsefe tarihinde doğru ve pür bilginin elde edilmesine yönelik önerilerden ve yaklaşımlardan birisidir. kurucusu ve sistematikleştiricisi fransız filozof bergson dur. bergson bilginin deney ve gözlem ya da gelişigüzel soyutlamalrla değil de sezgisel ön bellek sayesinde elde edilebileceğini savunur. ona göre bilgi sezgiyle kavranır, akılla ete kemiğe bürünür.
sezgiler, çoğu zaman aklın en açık apriorik ilkelerinden de bilimin ve deneyimin en güçlü görünen empirik sonuçlarından da daha berrak bir tatmin hissi verir. bu yüzden sezgicilik çoğu konuda rasyonalizm ve empirizmden daha değerlidir benim için.
batı düşünsel tarihinde, henri bergson ile ortaya çıkan felsefi akıma verilen isim. pozitivist rasyonalizm'in zaferini ilan ettiği 20. yüzyılda, aklın, gözlemin yetersiz kaldığı yerde devreye girmiştir.
bergson'a göre insanda içgüdü ve zeka olmak üzere iki temel yeti vardır. zeka evreni tanımamız için değil ama ona egemen olmamız için gereklidir. evren ve yaşam sürekli hareket değişim ve oluşum halindedir. sadece maddeyi kavrayan ve uyum aracı olan zeka ile evren ve yaşamın özünü kavramaya olanak yoktur. içgüdüye gereksinimimiz vardır.
islam dünyasında ise, gazali ve sufilerin başını çekmiş olduğunu görmekteyiz. gazali'ye göre insan, "kalp gözü" ile yaşamın özünü kavrayabilir. bu ise ancak içsel temizlenme ve arınmayla mümkün olabilir.
