bana gore turk sinemasinin en iyi 5 filminden biridir. ilyas salman'in da zirvesidir ayrica. oyunculuk anlaminda zirve yaptigi donemin ayni zamanda yesilcam'in tarihe karistigi donem olmasi da salman acisindan buyuk talihsizlik olmus. filmle ilgili bir ilginc detay daha var ki o da cekimlerinin 5 yil surmesi (1987-1992 arasi) yaptigim arastirmalarda bu gecikmenin sebebinin maddi nedenler oldugu sonucuna ulasmistim. tabi bir anlamda iyi de olmus denebilir. almanya'dan donen ilyas salman 43 yasindadir ve filmin cekimlerinin basladigi, 38 yasindaki ilyas salman'a gore belirgin olcude yaslanmistir, ve son olarak vladimir cosma'nin muzigi filmin temasiyla muazzam bir uyum saglamis.
türk sinemasının başyapıt diyebileceğimiz filmlerinden biridir. fikrimin ince gülü romanından esinlenerek yapıldığı için filmin diğer adı fikrimin ince gülüdür. ilyas salman'ın oyunculuk performansı muazzamdır. konusu itibariyle güzel bir yol hikayesidir. almanya'dan başlayan yolculuk ankara'ya kadar uzanmaktadır.
filmin kısa özetine gelince; filmdeki ana karakter olan bayram fakir bir gençken yakın arkadaşı ibrahim'i bir oyuna getirerek almanya'ya onun yerine gitmiştir. ibrahim aynı zamanda sevdiği kız olan kezban'ın ağabeyidir. tüm umutlarını almanya'ya bağlayan ibrahim zor duruma düşmüştür. bayram ise almanya'da çalışmış para kazanmış ve bal rengi bir mercedes almıştır. öyle ki renginden dolayı arabasına balkız demektedir. amcasının hasta olduğunu öğrenen bayram türkiye'ye memleketi ankara'ya gelmektedir. bayram biraz bencil bir tiptir. hep kendi kazanmak ister. almanya'da çok yardımını gördüğü veliyi yolda tanımamazlıktan gelir. veli ve ailesi yolda kaza yapmıştır bayram her şeyi görmesine rağmen onlara yardım etmez ve oradan hızla geçip gider. yine solmaz isimli kadını seni türkiye'ye götüreceğim diye kandırır. arabayı ıssız bir yere çekip solmaz ile arabada sevişirler ancak solmaz'a verdiği sözü tutmaz ve onu sap gibi bırakır. bunun üzerine solmaz veliler ile birlikte türkiye'ye gelir. bayram amcası çok hasta olduğu için türkiye'ye gelmektedir. yolda sürekli hayaller kurar. kezban'ın hala onun yolunu beklediğini düşünmektedir. bayram kezban ile evlenecek ibrahim'e ise kendini bir şekilde affetirecektir. sınırı geçer edirne, tekirdağ derken istanbul'a gelir. istanbul'dan feribota biner feribotla bursa'ya gelmektedir. feribotta tanıştığı güzel bir sarışını arabasına alır daha kadın ne olduğunu anlamadan taciz etmeye ve kadına saldırmaya başlar. kadın bağıra çağıra arabadan iner ve oturduğu kapıyı sert bir şekilde yandaki kamyonete çarpar. bayram ilk darbeyi burada alır. feribottan inerken hesabı tam tutturamaz ve arabanın burnu yola sürter denize düşmekten son anda kurtulur. yolda giderken arabasının camına taş sıçrattığı için kamyoncuyla kavga eder ve adamdan okkalı bir yumruk yer. sınırdan beri minibüsle yanından geçen ve bayram'ı gördükçe sırıtan bir adam vardır. sürekli o adamı yolda görür. hatta onunla yarışırken trafik polisinden ceza yer daha yolda başına birçok şey gelir en sonunda da büyük bir kaza yapar ve gözü gibi sakındığı mercedes'i hurdaya döner. köyüne yaklaştığı bir yerde sürüsünü otlatan çoban görür. çobandan her şeyi öğrenir. kezban çoktan başka biriyle evlenmiştir ve şimdide hamiledir. amcası ölmüştür ona yetişememiştir. köyde adı haine çıkmıştır bayram bunları duyunca çok üzülür artık arabası da hurda halindedir. bir dörtyol ağzına gelir ne yapacağını nereye gideceğini bilmemektedir ve film burada biter.
Bu filmi ben çeksem kesinlikle ilyas salman’ı başrol oynatmak aklıma gelmezdi. Gel gör ki kendisi bu filme çok yakışıyor. Zaten ben de bu yüzden yönetmen değilim.
--spoiler--
Psikolojik ve sosyolojik birçok anlam içeriyor. izlerken çoğu yerde kendinizi görebilirsiniz.
● Çöpçü olan Bayram'ın kendisini bmw işçisi olarak tanıtması
● Her fırsatta Arabasını insanlara göstermeye çalışması,
● Arabasından dolayı diğer insanlardan kendisini üstün görmesi,
● Mercedes'inden dolayı tüm kadınları ayartabileceğini düşünmesi,
● Mercedes'e sahip olduğu için her konuda kendisini haklı görmesi,
● Ağır bir kompleks ile aracına avrupa benzini almaya çalışması,
● Yemek yemeye parası olmamasına rağmen Mercedesine laf kondurmamak uğruna hastayım yalanını söylemesi,
●Yolda yaptığı hatalı sollamalardan kazasız çıktığı için bunu aracın kalitesine bağlaması ve daha çok sevinmesi,
● En son yaptığı kazadan sonra aracı çalışıyor diye hala bir Mercedesim var diyebilmesi ve daha nice olaylar.
● Hatta ve hatta tanıdıkları kaza yaptığında dahi aracına yer bulamama düşüncesiyle durmaması ve filmin başında birlikte olduğu kadını aracına almamasını doğru bulup kendisiyle gurur duyduğu sahne..
● Ama Bayram haksız değildir. Sevgisiz büyümüş, çocukluğunda ezilmiş, cinsel isteklerinin bastırılmış,bağımlı kişilik yapısına sahip bir karakterdir.
● Ona bütün saygınlığını veren tek şey Mercedesidir. Yani Balkızıdır..
● Peki ya yol boyunca rengarenk boyanmış VW ile gelen hippi tipi hiç dikkat ettiniz mi? O yolculuğu boyunca sürekli mutlu, yağmur yağınca çıkıp doğayı kucaklamaya çalışan birisi.
Bayram onu her geçtiğinde fark ettiyseniz bir takım olaylar oldu ve o hippi Bayramı her seferinde yakaladı.
● Peki filmin sonunda ne oldu?
Bayramın Mercedesi hurdaya dönmüş, Amcası o gelmeden vefat etmiş, sevdiği kadın başkasıyla evlenmiş, Arabasıyla hava atmayı hayal ettiği köyü yıkılmış yani her şey bayram için berbat bitmiş şekilde izledik.
● Peki ya hippi? Kazı yapılan alana sevdiklerinin yanına sağ salim aracıyla gelmiş ve kucaklanmış şekilde izledik.
işte bu sahnede çok önemli ve anlamlı bir sahneydi. Bu filmde kendimizi göremeye çalışmalı ve ders çıkarmalıyız selametle.
--spoiler--
film hakkında söylenebilecek onlarca şey var ama benim dikkatimi şu çekti...
bir türkle bir avrupalı aynı yerden aynı araçla yola çıksınlar ve aynı yere gidiyor olsunlar.
Avrupalı nasıl çıktıysa öyle gelir, odaklanıp işine bakar ve amacına ulaşır. Türk sadece hissiyatları yüzünden araçla birlikte kendisi de perperişan olarak gelir.
