Katolik ve protestan mezheplerine bağlı toplulukların taraf olduğu almanya merkezli savaştır. Dini konuda yıkıcı iç savaşlardan biri olarak başlayan ve zamanla başka devletlerin de katılımıyla uluslararası niteliğe bürünen bu savaşı anlamak için 16. yy avrupası'ndaki güç dağılımına şöyle bir göz atalım.
1600lere bakıldığında kutsal roma imparatorluğu resmen katolikti ancak imparatorluk bünyesinde protestanlar çoğunluktaydı.Ayrıca almanya 1500lerde avrupa'nın gelişmiş bir ülkesiyken 1600'lerde gerileme belirtileri göstermeye başlamıştı. kutsal roma imparatorluğu'nun denetimci yönetimden rahatsız olan protestan devletler haklarını korumak için bir birlik kurarken ingiltere, fransa ve hollanda ile de görüşmelere başladılar. katolik alman devletleri ise kutsal roma imparatorluğu'nun desteği ile bavyera önderliğinde birleştiler, bu grup ise ispanya'nın desteğine güveniyordu. böyle böyle almanya gitgide parçalanıyor, birbirine karşı savaşa hazırlanan ve dış destek arayan iki kampta toplanıyordu. bu savaş hem katolik-protestan davası üzerinde bir alman iç savaşı olmakla beraber kutsal roma imparatorluğu'na karşı yalnız protestan devletlerce değil katoliklerce de beslenen bir hoşnutsuzluğun dışavurumuydu da. aynı zamanda otuz yıl savaşları, alman topraklarında sürdürülen fransa ile habsburglar , ispanya-hollanda ve danimarka, isveç ile transilvanya'nın da karıştığı bir uluslararası savaştı. bu savaş, fransız devrim savaşları öncesinde avrupa'daki en büyük savaştır ve protestanların zaferi sonucu westphalia antlaşması ile bitmiştir.bunun sonucunda fransa 16. yüzyılda arasındaki dini iç savaşlardan bütünlüğünü sağlamış halde çıkarken almanya bunu başaramadı ve 30 yıl savaşlarından parçalanmış halde çıktı.
daha fazla bilgi için (bkz: oral sander) (bkz: siyasi tarih)
1618-1648 tarihleri arasında avrupa nın belli başlı büyük devletlerinin karıştığı savaştır. ilk zamanlar mezhep savaşı şeklinde katolikler ve protestan ve calvinistler arasındaki çatışmalardan ortaya çıkmışsa da, politik oyunlar nedeni ile savaşın boyutu din meselesini aşmıştır.
taraflar:
------------
protestan birliği
danimarka
bohemya
isveç
norveç
hollanda
fransa(katolik olmasına
rağmen kutsal roma germen impara
yorluğunun gücünün artmasını iste
mediğinden, protestan alman
prensliklerini destekledi)
ingiltere
alman prenslikleri.
katolik birliği
kutsal roma germen imparatorluğu
ispanya
avusturya
bavyera
katolik alman prenslikleri.
savaş genellikle kutsal roma germen imparatorluğu merkezli gelişmiştir. önceleri katoliklerin protestan ve calvinistlere karşı kazandığı zaferler dönemi yaşanmıştır. savaşa danimarka dahil olmuş ama durumu protestanların lehine çevirememiştir. işe sonradan isveç ve katolik olmasına rağmen, kendisi gibi katolik olan kutsal roma germen imparatorluğunun güçlenmesini istemeyen fransa da protestanlar lehine dahil olunca süreç katoliklerin ve habsburg hanedanının* aleyhine gelişmiştir. 1648 yılında imzalanan westfalya antlaşması ile
a- fransa avrupa da başat güç haline gelmiştir.
b- kutsal roma germen imparatorluğunun merkezi güç oluşturma çabaları başarısılıkla sonuçlanıp, alman toprakları üzerinde küçük alman prensliklerinin varlığı devam etmiştir.
c- isveç de avrupa denge politikasında önemli bir güç haline gekmiştir.
d- savaşta kullanılan paralı askerlik sisteminin sakıncaları nedeni ile avrupa da artık modern anlamda ulus ordu ve devlet oluşturma çabaları başlamıştır.
e- savaş ispanya nın güçsüzlüğünü ortaya koymuş ve ispanya fransa ve portekiz karşısında giderek güç kaybetmeye başlamıştır.
f- katolik inancının kuzey avrupada egemen olması engellenmiş ve güneyde habsburg topraklarında sınırlı kalması sağlanmıştır.
g- ileride görülecek olan alman militarizmi ve saldırganlığını körükleyen bir neden olmuştur.
not: bu savaşta osmanlı devleti protestanları desteklemiştir.
descartes'ın yavşak ve korkak bir kişilik sahibi olmasının temel nedenlerinin başında gelen savaştır. insanlar din konusunda birbirlerini kılıçtan geçirirken adam felsefe yapayım demiş fakat kiliseyi okşamadan ne mümkün. *
Nedeni reform sonrası mezhep mücadelesi olan 1618 ve 1648 yılları arasında geçen savaştır. Sonucu Vestfalya Antlaşması ile biter. Bir diğer sonuç ise Alsas- Loren bölgesi Fransa topraklarına katılmıştır ki bu da 1. Dünya Savaşı sebebidir.
30 yıl boyunca her gün savaşılmamıştır. belirli dönemlerde ordular savaşmış, sonra sıradaki savaş dönemine dek (6 ay ile 1 yıl arası) geri çekilmişlerdir.
ki bu antik çağdan itibaren böyledir. antik çağda da hasat, ekim gibi dönemlerde savaş yapılmazdı. haricindeki dönemlerde savaş vuku bulur sonra taraflar geri çekilirdi.
velhasıl gerek 30 yıl, gerek 100 yıl savaşları topyekün yılın her günü vuku bulmamıştır.
katolik- protestan arasında çıkan avrupa'nın son büyük din çatışmasıdır. bu savaşın nedenleri arasında augsburg antlaşmasını yetersiz kalması nedeniyle protestanlar birleşip kutsal roma cermen imparatorluğuna birlik kurdular. savaş 1618 yılında başlamıştır. daha sonra diğer avrupa devletleri kendi çıkarları doğrultusunda savaşa katılmışlardır. isveç hollanda gibi ülkeler savaşa sonradan dahil olmuşlar protesantanların safında durmuşlardır. fransa da katolik bir devlet olmasına rağmen ve katolik başpsikopos tarafından yönetilmesine rağmen protestanların yanında olmuştur. 1648 yılında zafer protestanların olmuştur. savaş vestfalya antlaşması ile sona ermiş augsburg antlaşmasının maddeleri düzenlenmiştir. kalvenizm kabul görmüştür. bu savaşta en büyük yıkımı almanya görmüştür. 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar almanya gerileme dönemi geçirmiştir. kıtlık, ekonomik sıkıntı ve salgın hastalıklar baş göstermiştir. fransa avrupada üstünlüğünü sağlamıştır. portekiz ispanya dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. almanya birçok prensliğe bölünmüştür. bu savaşta vestfalya antlaşması günümüz diplomasisinin temellerini atmıştır.
