Mimar Hayruddin'in idealidir. Avrupa'nın bağrında taş kesilmiş bir hilaldir. Neretva nehrinin kalbidir. Doğuyla batıyı, islam ile Hristiyan dünyasını birleştirir.
güzide ülkemizde mostar adı altında aylık kültür aktüalite dergiside çıkmaktadır.
kendilerini şu şekilde ifade etmektedirler ayrıca;
http://www.mostar.com.tr
--spoiler--
Şark söylencelerinde bilim ve hikmeti aramak için ayağına demir çarık giyen, eline asasını alıp yollara düşen kahramanlar vardır ya, öylesi bir amaçla çıkılan, öylesi bir yolculuk bu. Medeniyet denilen bilim ve hikmet sentezine uzanan bu arayışa,Mostar yolculuğu adını verdik. Çünkü Mostar, bizim ezeli yolculuğumuzun durduğu yerdi. Orada durmuş ve batı ile doğunun arasına zarif bir köprü kurmuştuk. Bundan sonra bu köprü üzerinden gelip geçen farklı diller,farklı dinler, farklı cinsler birbirini dinlesin, birbirini anlasın diye…
--spoiler--
dünya tarihinin en çok resmi yapılan köprüsü ünvanına sahiptir. bu ünvanı tartışmasız, zarif ve estetik dizaynından dolayı elde etmiştir. osmanlı'nın yaptırdığı köprü, 20. yüzyılda sırplar tarafından bombalanıp yıkılmış olsa da, türk hükümetinin, ve anadoludan getirilen türk taş ustalarının desteği ile, aslına uygun olarak yeniden restore edilmiştir. hatta bu restorasyonun hikayesini anlatan discovery channel'da yayınlanmış bir belgesel de vardır.
450 yıl önce inşaa edilmesine rağmen ziyaretine gidenleri kendisine hayran bırakan yapıdır. günümüzde birçok mimarın projesine ilham kaynağı olunduğu bilinmektedir.
bosna savaşı esnasında, 9 kasım 1993 tarihinde hırvat topçularının peşpeşe attığı obüs mermileri sonucunda yıkılmış ve neretva nehrine karışmıştır. olay olduğu zaman fındık kadar velet olmama rağmen, tv'den köprünün yıkılışını gördüğüm an ne biçim üzüldüğümü hatırlarım, ta o zamanlar o köprünün türk yapımı olduğu içime mi doğdu noldu artık...
ayrıca sertab erener'in vur yüreğim şarkısının klibinde de bu köprünün hırvat top mermilerine hedef olmasını gösteren görüntü kaydından bir kesit gösterilmiştir.
1566 yılında Mimar Sinan'ın çırağı Mimar Hayrettin tarafından 456 kalıp taş kullanılarak yapılan köprünün uzunluğu 30,yüksekliği 20 metredir. Unesco,Neretva nehrinin üzerinden geçen köprü ve çevresini Dünya Mirasları listesine almıştır. 1993 yılında iç savaş sırasında tümüyle yıkılan köprünün taşları nehir yatağından bulunup çıkartılarak, bir Türk firmasınca ilk modeline göre yeniden yapılmış ve 2004 yılında kullanıma açılmıştır. Yine de sanki bu köprünün anlamı gerek Türklerce, gerekse burada yaşayan boşnaklarca daha bir önemli gibi. Oradakiler tarihlerine sanki daha kayıtsız. Öyle değilse bile imajları bu.
sahil yolunu istanbul park ve sabiha gökçen havaalanı yoluna bağlayan pendikdeki bir köprü. aslında viyadüktür ama hem mostar köprüsü hem de mostar viyadüğü olarak anılır. köprünün altında iskinin pendik şubesi bulunmaktadır.
mostar ah mostar osmanlı tarafından insanları, kültürleri hatta dünyayı birleştirmek için yapılan talihsiz bir şekilde yıkılan, sonra türkiye tarafından yaptırılan köprüdür.
mostar köprüsü neretva nehri üzerinde 1557-1559 yılları arasında mimar sinan ın talebesi bosnalı hayrettin tarafından inşa edildi. köprü aradan geçen yüzyıllara dayandı ama 9 kasım 1993 tarihinde hırvat topçusunun mermisine dayanamadı. 23 temmuz 2004 tarihinde yeniden inşa edilerek büyük bir törenle açıldı. etrafında 48 camii olduğu biliniyor. mostar bir felsefe, her milletten, her dinden insanın bir çatı altında kardeşce yaşamasını simgeleyen, batının ayrılıkçı, etnikçi, ırkçı, felsefesinin tacizlerine mağruz kalan bir felsefe. bu felsefe insanlık var olduğu sürece bosnanın berrak sularında akıyor olacak, üstünde artık mostar olsa da olmasa da.
Mimar Sinan'ın öğrencisi mimar hayrettin ağa tarafından inşa edilmiş en ulvi yapıtlardan biriydi...
barışa giden köprüydü...
yapılış amacı medeniyetleri, medeniyetler arası diyaloğu ve alışverişi artırmaktı...
doğunun batıya bağlandığı son nokta, batının doğuya açılan ilk penceresiydi...
umuttu... barıştı... hoşgörüydü... iletişimdi... birlikti... kardeşlikti...
tarihti...
sonra birgün bir bombayla bütün bunların hepsi bitti...
barışı savaşa, kardeşliği, hoşgörüyü düşmanlığa, medeniyeti katliyama, yıkıma çevirdi...
ve bütün dünya seyretti...
ama yine umut kazandı... barış galip geldi...
yıkılan köpri eskisinden daha sağlam ve modern biçimde tekrar şaha kalktı...
üzerinden bir taraftan bir tarafanı tarih akıtan köprüyü kana bulayanlar insanlığın ve barışın buluştuğu muazzam bir şenlikle tekrar inşa edildi... ordaydım... nesiller birbirlerini kucaklarken tarih gülümsüyordu çocukların gözlerine...
mostar köprüsü... tarihin kalbinin attığı noktalardan biri... yıkamazsınız...
Köprüye ilk saldırıyı 1992'de Bosnalı Sırplar düzenledi. Kasım 1993'te Hırvat tankları köprüye daha büyük bir zarar veren saldırılarını başlattı. Köprünün yıkımı, Mostar'ın çok uluslu mirasının reddedilmesinin simgesi olarak görüldü..
Tarihi taş köprünün yerini derme çatma bir ahşap köprü aldı.
yıkılan eski Köprünün yeniden inşaatı için çalışmalar 1997'de başladı. Macar ordusundan dalgıçlar orijinal taşları nehir yatağından bulup vinçlerle çıkardı. Köprünün inşaatını Türk şirketi ER-BU yaptı.
Yeni köprü hizmete 2004'te açıldı. Mostar bugün çok uluslu bir yönetim tarafından yönetiliyor; ancak savaş döneminde başlayan bölünmeler hala devam ediyor: Hırvatlar nehrin batısında, Müslümanlar doğusunda yaşıyor. Sırplarsa kente geri dönmedi..
ayrıca, Kentin erkekleri, nişanlılarına cesaretlerini kanıtlamak için düğün öncesinde mostar köprüsünden Neretva nehrine atlarmış, yıkım yaşanmadan önce..
bir osmanli saheseri. oyle ki bilim adamlari nasil yapildigini uzun arastirmalar sonucu ogrenebilmislerdir.
sembolik degeri yuksek kopru. bunun nedeni ise koprunun bir ucunda hristiyanlarin diger ucunda muslumanlarin yasamasindandir.
savas sirainda hirvatlarin bombaliyip yiktigi kopru bir kac sene evvel turkiyenin onemli katkilariyla onarilmis tekrar hizmete acilmistir.
mimar sinanin ogrencisi mimar hayreddin tarafindan 9 yil suren insaat sonucu 1566 tamamlanmistir.
gelenege gore kentin erkekleri, nisanlilarina cesaretlerini kanitlamak için dugun oncesinde kopruden atlarlarmis.
bu gelenek onarimdan sonraki acilista, 2004 yilinda tekrar gerceklestilmistir. *
mostar... ve onun taci olan koprusu...
sadece ustunden gecilen bir kopru mu bu?
sadece altindan bir suyun, bir nehrin gectigi bir kopru mu bu?
degil...
bu kopru bir kopru...
medeniyet koprusu... insanlik koprusu... baris koprusu...
dogu ile bati'nin koprusu... islam ve hristiyanligin koprusu...
komsunun, komsuya baginin koprusu... hac'in hilal'le bulusmasinin koprusu...
altindan saf ve piril piril akan neretvanin koprusu... muamer ile jelena'nin koprusu...
neretva'nin ugruna ozan oldugu kopru... kuslarin ugruna muzisyen oldugu kopru... baliklarin ugruna feda olduklari kopru... insanlarin ugruna kan olduklari kopru...
kopru deyip gecmeyin... mostar koprusu dogu'nun bati'ya yaptigi en buyuk naniktir... islam'in hristiyanligi tefe koyup calmasidir... barbar'a medineyet dersidir... avrupaya insanlik dersidir... bu ders oyle buyuktur ki binlerce kez yikilsa binlerce kez direlecktir...
ne nanigi demeyin...
barbarlarin bu kopru'yu yikmalari gecici bir sureyle bag koparmistir sadece... ama bu oyle bir bag, oyle bir kopru ki her zaman direlecketir... cunku bu insanligin koprusudur... islam hosgorusunun, hristiyan yobazligina attigi en buyuk tokattir... ve her yikildiginda, yine gulup gececek, nanik yapacaktir islam, barbara... cunku biliyor o artik, insanlik koprusu yikilsa bile her daim direlecektir...
hristiyani muslumana, muslumani hristiyana kavusturmaktan baska...
korkmasinlar, kardesce yasasinlar demekten baska...
baska bir gayesi yoktu bu koprunun... sonra dusmanlik, kin cikarttilar, yetmedi yiktilar, yikmaya calisdilar, nispet yapar gibi sehre kocaman hac taktilar...
oysa bu koprunun bir sucu yoktu: insani, insana kavusturmaktan baska...
