kinizm

Yunan düşünürleri anthienes ve diogenes'in birlikte oluşturdukları, insanın gerçek mutluluğa,bütün değerlerinden sıyrılarak ve hiçbir değere bağlı kalmayarak ulaşabileceğini öne süren sokratesçi öğreti.
BKZ: kinik

(bkz: sinizm)

Kinizm (sinizm), Sofist Gorgias'ın ve daha sonra da Sokrates'in öğrencisi olan Antisthenes'in öğretisidir. Antisthenes, Kynosarges Gymnasion´da okulunu kurmuştur. Kinik okulun, kyon kelimesinden türediği söylenmektedir; kyon ise köpek ya da köpeksi anlamındadır.

kiniklere göre bilim yararsızdır. sağlık, zenginlik gibi durumlar gerçek iyilik değildir. bunlar hor görülmelidir. insanlar mutlu olabilmek için çok basit bir hayat sürmelidir.

insan eylemlerinin sadece kişisel ihtiyaçları ve bencillikleriyle güdülendiği inancı. antisthenes'in öğretisine göre insan bütün gereksinimlerden sıyrılarak kendi kendine var olabilmelidir. yaşamın amacı mutluluktur, mutluluğa da ancak erdemle ulaşılabilir. antisthenes'in erdem düşüncesi kişinin kendine yeterliliğini ifade eder.

başkalarının acılarına karşı duyarsız kalma.

(bkz: diyojen)

kinikler, aile, arkadaşlık vb kavramları reddedip insanın tüm bağımlılığından kurtulması gerektiğini öngördükleri için kinizme bi' nevi bireysellik de denilebilir. zira bir rivayete göre, bu akımı ün'e kavuşturan diogenes hayatını bir fıçı içinde geçirmeyi isteyerek, toplumsal zorunluluklardan kendisini tamamen soyutlamaya karar vermiştir.

Kinizm akımının en önemli temsilcilerinden diogenes, bu sert ve aşırı bireyci ekolüyle büyük iskendere şu sözlerle kafa tutmuştur; "Gölge etme başka ihsan istemem."
kinizmin bir çok din öğretisi içerisinde kabul görmüş, aşırı hazdan kaçınmak, bir şeye gereksinim duymamayı öğrenmek, öğretisi ilahi dinlerin bir çoğunda nefsi terbiye ile ilişkilendirilmiştir.
ancak kinizmin savunucuları hazzı ve ihtiyacı dengede tuttuğun zaman güçlüsün iedolojisini güderek bireyi ilahi olgulardan soyutlayarak maddeye yöneltir. Asıl hedef öz yeterliliği geliştirmektir.

Kinizim, sinizim ya kuşkuculuk olarak adlandırılır. Fikrin geliştiricisi "sinoplu diyojen" dir. Diyojen herkesin eşit yaşamasını isteyen, bugünkü sinop civarında yaşamış bir filozoftur. Tabiri caizse, köpek gibi yaşar. Sokaklarda uyur, yıkanmaz. Hatta ona köpek lakabı takıldığında, iltifat olarak kabul etmiştir. insanın kendine yetebileceğini, var olan bütün araçların aldatmaca olduğunu savunur.

konu ile alakalı, sokrates ile ilgili şöyle bir olay anlatılır: pazar yerinde, mallarla dolu bir tezgahın önünde öylece durmuş ve sonunda bağırmış: ''ihtiyacım olmayan ne kadar çok şey var burada''

sokrates'in bu tutumu, kinik felsefe için çıkış noktasıdır. bu felsefe, öğreti, sokrat'ın öğrencisi olan antisthenes tarafından başlatılmıştır. gerçek mutluluğun maddi lüks, politik iktidar ve sağlık gibi dış şeylere bağlı olmadığını öğreten bir düstur.

en ünlü kinik diogenes idi. antisthenes'in öğrencisidir diogenes. bir fıçıda yaşar. hiç malı, mülkü yoktur. diogenes'in bu mizacını en iyi ifade eden şöyle bir olay vardır:

bir gün diogenes fıçısının önünde güneşlenirken, büyük iskender onu ziyarete gelir. bu bilge insanın karşısına geçip bir isteği olup olmadığını sormuş iskender. isteğinin hemen yerine getirileceğini söylemiş. diogenes) ise ''bir adım yana çekil de, güneşimi kesme demiş iskender'e.

Antisthenes'le Diogenes'in oluşturdukları Sokratesci öğreti. Sokrates'in öğrencisi Atinalı Antisthenes (i.Ö. 444-365), bir hayli yaşlandığı sırada, bütün dünya zevklerine ve özentili felsefelere sırt çevirmişti. Soylular arasında zevkli bir ömür sürerek yaşlandığı halde birdenbire doğaya dönmüş, doğaya uygun yasamayı yeğlemişti. Köleler gibi giyiniyor ve "zevk almaktansa ölmeyi yeğlerim" diyordu.

Öğretmeninden öğrendiği erdem anlayışını herkesin anlayabileceği bir dille anlatmaya başlamıştı. Her türlü mal ve mülk edinmeye, kölelik ve aile kurumlarına, din inançlarına karşı çıkıyor ve çevresindekilere iyilik öğütleri veriyordu. Gerçekleştirmek istediği, bir çeşit çilecilikle insanın tam bağımsızlığını kazanabileceği ve böylelikle mutluluğa kavuşabileceği düşüncesini okullaştırmaktı.

Antisthenese göre insanın ereği mutluluktur, mutluluk da her türlü bağdan kurtulmuş içsel bir özgürlükle gerçekleşir. istenilecek tek şey erdem, kaçınılacak tek şey erdemsizliktir. Gerçek erdem, insanın hiç bir değere bağlı ve tutsak olmamasıyla elde edilir. Bunu sağlamak için de insanın bütün tutkularından sıyrılması gerekir. insan hiç bir hazzın, isteğin, sağlığın, zenginliğin, güzelliğin, şan ve şerefin peşinde koşmamalıdır. Tutuklanmış bir kalpazanın oğlu olan Sinoplu genç Diogenes (i.Ö. 412-323) ona yanaştığı zaman Antisthenes kendisinden hiç hoşlanmamış ve sopayla döverek onu kovmuştu.

Diogenes direndi ve Antisthenes'in mesihvari sözlerine uyarak her şeyden el etek çekip bir köpek gibi yaşamaya başladı. Öğretiye köpeksi adının verilmesi Diogenes yüzündendir. Ölüleri gömmek için kullanılan toprak bir kap içinde yaşıyor ve felsefesini eylemiyle geliştiriyordu. Diogenes, Antisthenes'in aklından bile geçirmediği bir biçimde bütün geleneği yadsıyarak her türlü ruhsal ve bedensel isteklere sırt çevirmiş, kendisini doğanın içinde doğal bir varlık gibi özgür kılmıştı. Gerçek erdeme böylesine bir özgürlükle varılabileceği kanısındaydı.

Antisthenes'in erdem öğütlerinden çok Diogenes'in bu eylemsel felsefesi halk arasında tutunmuş ve Krates, Kseniades, Oneskrites vb. gibi köpeksi düşünürler yetişmiştir. Stoacılık, temel öğelerini borçlu olduğu kiniklerin bu çileciliğini sistemleştirip bilimselleştirmiştir. Hıristiyanlıkta, stoacılık aracılığıyla geçmiş, pek çok kinik öğe vardır. Yunanca köpeksi anlamındaki kinikhos sözcüğü, köpek anlamındaki kyon sözcüğünden gelir. (Kimilerine göre de okulun adı, içinde kurulduğu Kynosarges gymnasium' undan türetilmiştir).

Kinik'ler her türlü gelenek ve göreneğe karşı çıktıklarından kinizm deyimi, törebilim kurallarını hor görme ırası anlamında da kullanılmıştır. Bu anlamda utanmazlık demektir. Oysa Kinizm, Sokratesçi bir okuldur. Antisthenes de Sokrates gibi töresel bir amaca yönelmeyen bilimleri küçümser, erdemin bilgiyle elde edilebileceğini savunur, yaşamanın amacı olan mutluluğu erdemlilikte bulur.

Kinikler, doğasal bir yaşayışı yeğlemekle stoa okulunun öncüleri sayılabilirler, bu açıdan Hıristiyanlığı hazırladıkları da ileri sürülebilir. Kiniklerin doğasal yaşayış düşüncesi, sofistlerin insansal değerlerin doğaya aykırı bulunduğu düşüncesine dayanmaktadır. Antisthenes, bu bakımdan, ilk öğretmeni sofist Gorgias'ın Elea öğretisinden yararlanmıştır. Bu anlayış, islam düşüncesinde de Melamilik akımıyla sürdürülmüştür. Sokrates'in erdem öğretisi, birbirine tam karşıt doğrultuda, hazcılıkla kinik okul öğretilerinde uçlaşmıştır.

sokrates’in pazar yerinde, mallarla dolu bir tezgahın önünde durup “ihtiyacım olmayan ne kadar çok şey var burada!” diye bağırmasını çıkış noktası olarak alan kinik felsefe i.ö. 400 civarında atina’da sokrates’in öğrencilerinden antisthenes tarafından başlatılmıştır. antisthenes sokrates’in en çok kanaatkârlığına önem vermiştir.

kinikler gerçek mutluluğun maddi lüks, politik iktidar ve sağlık gibi dış şeylere bağlı olmadığını vurgular. gerçek mutluluk bu gibi rastlantısal ve geçici şeylere bağımlı olmamaktır. tam dış şeylere bağlı olmadığı için, gerçek mutluluğa herkes ulaşabilir.

en ünlü kinik diogenes’ti. antisthenes’in öğrencisi olan diogenes’in bir fıçıda yaşadığı ve bir aba, bir değnek ve bir ekmek torbasından başka bir şeye sahip olmadığı anlatılır. bir gün diogenes fıçısının önünde güneşlenirken, büyük iskender onu ziyarete gelmiş. karşısına geçip bir isteğinin olup olmadığını sormuş. diogenes de iskender’e bir adım yana çekil de, güneşimi kesme demiş.
kiniklere göre insan sağlık konusunu dert etmemelidir. hatta ağrılara ve ölüme de aldırış etmemelidir. ayrıca başkalarının çektiklerini dert edip kendini sıkmamalıdır.

günümüzde kinik ve kinizm sözcükleri başkalarının acılarına karşı duyarsız kalma anlamında kullanılmaktadır.

sinizm ile aynı şey değildir. ayrıştırmak lazımdır.
(bkz: köpeklerin bilgeliği)
(bkz: die weisheit der hunde)
-antikçağ kiniklerinden metinler

https://resimag. com/p1/7ab8292e207.jpeg
https://www. resimag. com/i/62b641b3f2d

edit notu: ne reklamı, ne kopyası. orijinal dilinden bir kitap koymuşum başlığın konusu ile ilgili.

• Kinizm Nedir?

Zenginlik, güç, şöhret gibi bütün insani duyguları terk edip her şeyden uzak yaşamayı benimseyen bir düşünce biçimidir. Kinizm için var olan temel kavramlar; doğa, akıl, kendi kendine yeterlilik ve özgürlüktür. Kinizm için gelenekler saçmadır ve alay konusudur.

büyük iskender başta olmak üzere yedi düvele meydan okuyan sinoplu diyojen'in yoludur.