somuncu baba'nın öğrencisi, akşemseddin'in hocasıdır. ankara doğumludur ve orda vefat etmiştir. bayramilik adlı tasavvuf yolunun kurucusudur. yazdığı şiirlerlerin bir kısmı ilahi formatında bestelenmiştir. (bkz: n'oldu bu gönlüm)
mübarek türbesini kendini bilmez, cahillikte doktora yapmış kadın milletinin işgal ettiği yüce şahsiyet. bu kadın milletine türbe ziyaretleri yasaklayın artık. elinde şeker dağıtan mı istersiniz, elini kabre sürenleri mi istersin ? bu mübarek zatları rahat bırakın artık.
ikinci murat zamanında devlete isyan etmeye yeltenmekle suçlanmış kişidir. padişahın huzuruna getirildiğinde padişah, hacı bayram'ı gördüğü anda, bu suçlamanın yalan olduğuna kanaat getirmiştir. sonra uzun süre edirne'de misafir edilmiş ve ankara'ya dönmüştür.
ikinci murat tarafından kendisi ve talebeleri sadece ilimle uğraşsınlar diye vergi ve askerlikten muaf tutulmuşlardır. bunun üzerine uyanık türk milletinin tamamı kendisini hacı bayram veli'nin talebesi olarak tanıtıp vergi ve askerlikten yırtmaya çalışmışlardır.
durum bu noktaya gelince, ikinci murat kendisinden öğrencilerinin bir listesini istemiştir. hacı bayramı veli de binlerce öğrencisine haber yollayıp, onları ankara'nın dışında bir ovaya çağırmıştır. bir çadırın önünde elindeki bıçakla durmuş ve talebelerine seslenmiştir: "dervişlerim! bugün sizi burada kurban etmem emrolundu. hadi tek tek çadıra girin de başlayalım." bu sözü duyan kalabalık dumur olmuştur. kalabalığı yaran bir erkek ve bir kadın birbiri ardına çadıra girmişler, hacı bayram da onların arkasından çadıra girmiştir. içeriye önceden koyduğu koyunu kesmiş ve çadırın altından akan kanı gören herkes tabanları yağlamıştır. bunun üzerine hacı bayram "gördük ki talebelerimiz bu kadarmış" demiş ve ikinci murat'a bir haber yollayarak durumu anlatmış, kendisi ve talebelerine yönelik tüm muafiyetleri kaldırmasını rica etmiştir.
anadolu'daki müslüman-türk kültürünün abide isimlerinden biridir. kendi yetiştirdiği ve "köse oğlan" dediği akşemsettin, sonradan osmanlı'yı imparatorluk haline getirecek ikinci mehmet'i yetiştirmiştir.
15. yüzyılda Anadolu Türk Birliği'nin yeniden sağlanmasında en az politik ve askeri güçler kadar etkili olan Hacı Bayram Vali'nin kurduğu Bayramilikten Şemsiye ve Melamiye adlı iki tarikat doğdu. Bu ikisinden de türlü kollar üretti. Düşüncelerinin Anadolu'da büyük etkisi oldu.
edirne eski camii ile ilgili şöyle bir anektod vardır..
--spoiler--
Fatih'in tarihçilerinden Beşir Çelebi'nin naklettiğine göre; Hacı Bayram Veli Edirne'ye II.Murat tarafından getirildikten sonra; bir gün, Eski Cami'ye gider. Camiye girdiğinde, orta kubbenin altında ibadete meşgul olan Hz.Muhammet'i görür. Orada ne yaptığını sorduğunda Peygamber kendisine:
Eski Camii iç Mekan "Bu cami benimdir, ümmetimle bile olurum. Ya Şeyh! Zinhar bu makamı hali görmesinler. Daim gelüp bunda hacet dilesinler." der.
--spoiler--
Hacı Bayram Veli Hazretlerine, ıı.murad han sorar:
'' Veli Hazretleri malümunuz dedem Bayezid ve amcam musa çelebi'nin istanbul'u kuşattıklarını biliriz.
Dedem Bayezid dört defa istanbul'u kuşatmasına rağmen bir türlü almaya muvaffak olamamıştır.
Ben dahi burayı ciddi bir şekilde kuşattım ancak fethine bir türlü muvaffak olamadım. Bunun sebeb-i hikmeti nedir?''
Hacı Bayram Veli bu sorunun cevabını ağırdan alır ve başka konular üzerinde
durmaya çalışır. Bir gün sabah kahvaltısına oturduğu esnada görevliler bir beşik getirip Hacı Bayram Veli ve II. murad'ın arasına koyarlar.hacı bayram veli birden
beşiğe dönüp bakar ve Fetih Sûresini duyulabilecek bir şekilde okumaya başlar. Biraz sonra ayağa kalkar ve beşikteki uyuyan çocuğun yanına gider. çocuğun yüzünü açar ve
sessizce bir dûa okur. Çocuğun yanından ayrılırken de ne söylediği anlaşılmayan bazı sözler mırıldanır.
O esnada ıı.murad cevap alamadığı soruyu tekrar sorar. ''Veli hazretleri istanbul'u almaya ben muvaffak olacak mıyım?''
Hacı Bayram Veli ''padişahım, sana istanbul'u almak nasip değildir. Fakat Yüce Peygamber'in hadisinde de belirttiği gibi istanbul mutlaka fetholunacaktır. istanbul'u senin şu beşikte yatan şehzaden Mehmed ile yanımızda oturan müridimiz köse Akşemseddin alacaktır. Fethi mübin bu ikisine
nasip olacaktır. Ben dahi bu fethi göremeyeceğim'' diyerek cevap verir.
büyük velilerden. 1352 (H. 753)de Ankara ilinin Çubuk Çayı üzerindeki Zülfadl (Sol-Fasol) köyünde doğdu. 1429 (H. 833) senesinde Ankara'da vefât etti. küçük yaşından îtibâren ilim tahsîline başladı. Ankara'da ve Bursa'da bulunan âlimlerin derslerine katılarak; tefsîr, hadîs, fıkıh gibi din ilimlerinde ve o zamânın fen ilimlerinde yetişti.
"asıl adı numan bin ahmet'tir. güçlü bir medrese eğitimi almış ve ankara'da bayramiye tarikatını kurmuştur. bilim ve tasavvufu birleştirmeyi başarmış bir alimdir."
