yaratılısı "ellerimi yıkadım. bir parça çamur koparıp yazıya attım. ve bu yazıda ,kahraman engidu'yu yarattım." anlatan destandır. bircok efsane ve inanısta yeralan çamur gılgamıs destanındaki yaratılısta da ham maddedir. efsane ve inanısın dısında semavi kabul ettiğimiz islam, isevilik ve musevilikte insanın yaratılıs hammadesine olarak çamur kullanıldığını belirtmistir. ilginçtir.
Ölümsüzlüğü arayan bir kralın öyküsüdür.
Tarihteki ilk yazılı destandır.
Gılgamış M.Ö 28. yüzyılda Mezopotamya’da uruk kentinde hüküm sürmüştür.
Ölümsüzlüğü ve bilgeliği arayan insanı yücelten bu destan Gılgamış’ın ölümünden 1000 yıl sonra yazılmıştır.
Akad dilinde yazılmıştır.
Bir destanın tüm özelliklerini taşır.
sümerlerin gılgamış destanı ile dede korkut destanları birbirine benzemektedirler. 2 destanda 12 parçadan meydana gelmekte, kahramanların başına ne geldise uykudan gelmesi, sümerlerde guti kralı inkuşi ile dede korkut'da ki enkuşun isim benzerliği bir tesadüf değildir. zaten orhun abidelerinde ki edebi dil türk dilinin çok eskiye dayandığını göstermektedir. zaten sümerlilerin de türk olduğu yansıdılamaz bir gerçektir.
bir çok dini ve tarihi kitapta geçen nuh tufanı olarak adlandırdığımız doğa olayına rastlayabildiğimiz en eski yazılı kaynak. tanrıların evini bulup ölümsüz olmaya çalışan birinin hikayesini anlatır. fakat esas özelliği o zamanın toplum yaşantısını çok güzel bir şekilde ortaya koymasıdır.cuniform* kullanılarak yazılmıştır ve mısır hiyeroglifleriyle beraber günümüze kalan en eski yazıtlardandır.
Gılgameş destanı, Gılgameş'in özelliklerini övgüyle anlatarak başlar. Yarı insan, yarı tanrı olan Gılgameş karada ve denizde olan biten her şeyi bilen başarılı bir yapı ustası ve yenilmez bir savaşçıdır. Destanının, öbür bölümlerinde Gılgamış'ın başından geçen serüvenler anlatılır. Derinlemesine hikaye türünün en olağan üstü biçimde anlatıldığı Gılgameş akılların tamamen özgür ve doğaçlama melekesini gözler önüne sermektedir.
ilk serüven Gılgameş ile Gök tanrısı Anu arasında geçer. Halkına acımasız davrandığı için Gılgameş'e öfkelenen Anu, onu öldürmek için vahşi bir hayvan olan Enkidu'yu üzerine salar. Enkidu ile Gılgameş arasındaki savaşta Gılgameş üstün gelir. Daha sonra Enkidu Gılgameş'in en yakın dostu ve yardımcısı olur.
Bunun ardından gelen serüven Gılgameş ile aşk tanrıçası iştar arasında yaşanır. iştar Gılgameş'e evlenme önerisinde bulunur. Gılgameş bunu red eder. Onuru kırılan iştar Gılgameş'i öldürmek için yeryüzüne bir boğa gönderir. Gılgameş, Enkidu'nun da yardımıyla boğayı öldürür. Enkidu rüyasında, boğayı öldürdüğü için tanrılar tarafından ölüme mahkum edildiğini görür.
Destanın bundan sonraki bölümüyle ilgili tabletler bulunamamıştır. Ama, destanın devamının yer aldığı Gılgameş'in Enkidu için yaktığı ağıtı, düzenlediği görkemli cenaze törenini, sonunda Enkidu'nun ölüler dünyasına göçtüğünü anlatan tabletler bulunabilmiştir.
Enkidu'nun ölümünü Tufan öyküsü izler. Tufan, yeryüzünün sularla dolup taşmasının öyküsüdür. Gılgameş destanında Tufan'ı tanrıça iştar ve Bel'in başlattığı anlatılır. Gılgameş, Tufan'dan kurtularak sağ kaldığını öğrendiği Utnapiştim'i bulmak üzere yola çıkar. Utnapiştim ölümsüzlüğün sırrını bilen bir bilgedir.
Utnapiştim'i bulan Gılgameş, onun verdiği ölümsüzlük otuyla gençliğine yeniden dönecek ve ölümsüzlüğe kavuşacaktır. Ama, destanının insanlar için en üzücü bölümü burada başlar. Çünkü Gılgameş ölümsüzlük otunu yemeye fırsat bulamadan onu bir yılana kaptırır ve Uruk'a eli boş döner. Bazı kaynaklar, Gılgameş'in ölümsüzlük otunu halkıyla birlikte yemek istediğini belirtir. Destan, Gılgameş'in ölüm karşısında yenilgisiyle biter.
destan, temel dusunce olarak, doganin sirlarini bilmek isteyen insanin arastirici cabasini isler ve tanriılara bile kafa tutacak olcudeki gucunu belirtir. ölümsüzlüğün insan için olanaksız bulunduğunu saptar. insan, karşısına çıkacak doğa engellerini yenip aşarak kendi yolunu kendi yaratacaktır. insanın kendi yolunu açmasına tanrılar bile engel olamayacaktır. tufan bile gönderseler insan soyunu yok edemeyeceklerdir. tanrılar ve doğa, insana her gün biraz daha yenilecek ve sırlarını her gün biraz daha
kaptıracaktır. destan, aynı zamanda, insanın idealist düşlerle kendini kendine yabancılaştırmadan önce çok daha gerçekçi bulunduğunu da kanıtlamaktadır. tanrılar, insana yardım etmemekte, tersine, güçlükler çıkarmaktadırlar.
insan bu güçlükleri kendi alınteriyle, bilinçli çabasıyla yenmektedir. destanın bir başka özelliği de, insanın inançla değil, bilgiyle davranması gerektiğini belirtmesidir. gılgamış inanmaz, ancak her şeyi görüp bilir (sha nagba imuru). bilmek ve anlamak, onun insanlık niteliğidir. gılgamış, efsaneleştirilmiş gerçek bir kahraman sanılmaktadır. kimi incelemecilere göre mezopotamya'da iki ırmak vadisinin güneyinde gerçekten yaşamış ve hüküm sürmüştür. ünlü destanlarında yarı insan, yarı tanrı sayılmıştır. kimi yorumculara göre de tanrılara kafa tutan insanın, insan gücünün simgesidir. *
bulunabilmiş en eski metinlerden biri,ölümsüzlüğü arama uğraşını konu alır,gılgamış ;büyük bilgenin söylediği ölümsüzlük otunu bulmak için ömrünü werir,akla hayale sığmaz tüm olumsuzlukları aşar.sonunda bulur.otu tam ağzına götürecekken onu bi yılan kapıp kaçar.gılgamış pek kederlenir buna ama bu uğraş sonunda edindiği bilgiler paha biçilemezdir,sağlık olsundur
O ki dünyanın son bucağına kadar bakabilir,
Her şeyi görür, her şeyi bilir,
Üstü örtülü olanı açığa çıkartırdı.
Tüm bilgelik ve tecrübeler ona aitti,
Sırları görür, saklı olanı bulur,
Tufanı öncesinden haber verir,
Bitap düşene kadar yol alırdı.
Tüm emekleri bir taşa kazınmıştır.
Çevresi duvarla örülü uruk'ta,
Kutsal tapınak eanna'nın surlarını o yaptırmıştır.
