fritz lang

Mimar bir babanın oğlu olarak Viyana'da 1890 yılında dünyaya geldi. Viyana'da mimarlık ve resim eğitimi aldığı sıralarda çıktığı dünya turu ardından eğitimini Paris ve Münih sanat akademilerinde sürdürdü. Gönüllü olarak katıldığı I. Dünya savaşında yaralandıktan sonra döndüğü Viyana'da film senaryoları yazmaya başladı. Daha sonra Alman UFA stüdyolarında çalışmaya başlayan Lang, Alman expresyonist (dışavurumcu) sinemasının yükselişiyle kısa sürede bu akımın en önemli yönetmenlerinden biri konumuna geldi.

iki bölümden oluşan 1922 tarihli Dr. Mabuse, der Speiler (Doktor Mabuse), insanları hipnotize ederek suç işleyen bir cani olan Dr. Mabuse'un hikayesini anlatan psikolojik gerilimdi. Film dışavurumcu sinemanın en önemli eserlerinden biri olurken yönetmenin toplumsal sorunlara olan duyarlılığını da gösteriyordu.

Ardından Alman halk destanı Die Niebulungen (Nibelungen) (1924), ve bilim kurgu türünün ilk örneklerinden sayılan Metropolis'i (1927) yönetti. Metropolis, gelecekteki bir şehirde insanların yaşamından kesitler sunuyordu. O dönem için rekor denilebilecek bir masrafla çekilen film, sinema dili açısından birçok yeni teknik kullanarak büyük bir başarı kazandı. Filmin başarısı ve konusunun çekiciliği yükselişte olan Nazi hareketinin de ilgisini çekti.

Dr. Mabuse'un ve Metropolis'in Nazilerin hayranlığını bu denli kazanması üzerine Nazi olmadığını açıklamak istercesine yönetmen, Das Testament des Dr. Mabuse (Dr. Mabuse'ın vasiyeti) (1932) filmini çekti. Film Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels tarafından yasaklanmasına rağmen, Fritz Lang'a hayranlık duymaya devam eden Naziler ona Devlet Sinema Müdürlüğünü önerdiler. Lang Fransa'ya kaçarak bu öneriyi red etti. Fakat karısı Thea von Harbou ondan boşanarak Nazi Partisine katıldı.

Dr. Mabuse'ın vasiyeti öncesi 1931 yılında çevirdiği M (Fritz Lang's M ) ilk sesli film çalışmasıdır. Filmin başrolünde çocuk katili rolünde ünlü Alman oyuncu Peter Lorre 'yi oynatmıştır. Kara Film türünün en iyi örneklerinden sayılan M, Nazilerin iktidara gelmesi öncesi Alman toplumunun sokakta yaşadığı gerginliği ustalıkla yansıtıyordu.

Fransa'dan sonra Amerika'ya geçen Lang MGM stüdyolarında çalışmaya başladı. 1936 yılında çevirdiği Fury (Öfke), maden işçilerinin dünyasında geçmektedir. 1937 yılında ise You Only Live Once (Günahsız Katiller) adlı filmi çevirdi, Western türünde de eserler veren yönetmenin The Return of The Frank James (Frank James'in Dönüşü ) (1940) , Western Union (Çöl Devleri) (1941) filmleri bu türe örnektir.

Senaryosunu Berthold Brecht'le birlikte yazdıkları Hangman Also Die (Cellatlar da Ölür) filmini 1942 de çevirmiştir. Ancak yönetmenin bu dönemdeki çalışmalarının Almanya'da yaptığı çalışmalara oranla daha zayıf olduğu dönemin eleştirmenleri tarafından vurgulanmaktaydı.

1950'ler boyunca Hollywood'da çalışma zorlukları yaşayan Lang, Almanya'ya dönerek son Dr. Mabuse filmini 1960 yılında Almanya'da çekmiştir. Lang, Jean-Luc Godard'ın 1963 yapımlı Le Mephris (Nefret) adlı filminde kendisini oynamıştır.

Son yıllarını Amerika'da gözleri görmez bir şekilde geçiren Lang, 1976 yılında Hollywood'da öldü.

http://tr.wikipedia.org/wiki/Fritz_Lang

Metropolis filminin yaratıcısı Alman yönetmen.

1890 - 1976 yılları arasında yaşamış Alman yönetmen. Avusturya doğumlu olan yönetmen mimarlık ve resim eğitimi görmüştür. 1. Dünya savaşı'na katıldı ve yaralanınca terhis edildi. Bu dönemde yazdığı senaryolar Joe May ve Otto Rippert tarafından filme alındı. 1919'da "Halbblut" (Melez) ile yönetmenliğe başladı. ilk başarısını ise bundan iki yıl sonra çektiği "Der Müde Tod - Yorgun Ölüm" (1921) ile kazandı ve bu yapıt sessiz sinema klasikleri arasına girdi. Artık Lang, 1920'Lerin önde gelen yönetmenlerindendi. Nazilerin yükselişe geçmesiyle birçokları gibi 1933'te ABD'ye geçti. Burada da başarılı olan sanatçı, 50'lerde Almanya'ya dönerek, ülke sinemasını canlandırmayı denediyse de, bir sonuç alamadı.

Filmleri :

Halbblut - 1919
Der Herr der liebe - 1919
Der Goldene See - 1919
harakiri - 1919
das Brillantenschiff - 1920
Das wandernde Bild - 1920
Vier Um die Frau - 1921
Der Müde Tod - 1921
Die Nibelungen: Siegfried - 1924
Die Nibelungen: Kriemhilds Rache - 1924
Metropolis - 1927
Spione - 1928
Frau im Mond - 1931
m - 1931
Le testament des dr. mabuse - 1933
liliom - 1934
Fury - 1936
You only live once - 1937
You and me - 1938
The Return of Frank james - 1940
Western Union - 1941
Man Hunt - 1941
Moontide - 1942
Hangmen also die ! - 1943
Ministry of fear - 1944
The Woman in the window - 1944
Scarlett Street - 1945
Cloak and dagger - 1946
Secret beyond the door - 1948
House by the river - 1950
American Guerrilla in the philippines - 1952
Rancho Notorius - 1952
Clash by Night - 1952
Blue Gardenia - 1953
The Big Heat - 1953
Human Desire - 1954
Moonfleet - 1955
while the city sleeps - 1956
Beyond a reasonable doubt - 1956
Journey to the lost city - 1959
Der Tiger von eschnapur - 1959
Das indische Grabmal - 1959
Die 1000 Augen des dr. Mabuse - 1960

alfred hitchcock, tim burton gibi yönetmenlerin ilham kaynağı, 1890 viyana doğumlu alman yönetmen. filmlerinde daha çok insanlığın karanlık tarafını, şuç ve intikam gibi konuların karmaşık ahlaki boyutunu irdelemiştir. toplam 46 film yönetmiştir.

"metropolis" ve "m" (bir şehir katilini arıyor) gibi, sinema tarihi için kilometre taşı kabul edilebilecek filmlerin avusturyalı yönetmenidir. metropolis filmi sinema tarihinin ilk bilim-kurgu örneklerinden kabul edilir. "m" filmindeyse bir çocuk katilinin ruh dünyası, peter lorre'un inanılmaz oyunculuğuyla gözler önüne serilir. bilhassa 'suçlular tarafından kurulan mahkeme' sahnesi * izlenmeye değerdir.

mimarlık eğitimi almış olduğundan dolayı filmlerinde mimarinin etkisinin görülmesi olağandır, bu kadar şaşırmamak gerekir. yönetmenliğinin yanında senaryo yazmışlığı da var. bu senaryoları da joe may yönetmenliğinde sinemaya aktarılmıştır. edindiğim izlenime göre de kutsal bir adalet ve denge, bütün filmlerinin vazgeçilmez konusudur.

Bugün, sinema sanatının ilk yıllarına tekabül eden filmleriyle unutulmaz başyapıtlara imzasını atan Fritz Lang'ın doğum günü. Saygıyla...

görsel