orhan kemal'in okunmayı hak eden eseri. halit refiğ 'in türk sinemasına binaen hayli değerli 1964 yapımı filmi. halit refiğ, metin erksan ve ö.lütfi akad 60'larda türk sinemasına bir anlatı yerleştirirken yapılıvermiş 3-5 son derece önemli filmden birisi. bence sevmek zamanı ve vesikalı yarim ,kızılırmak karakoyun gibi filmlerle adının beraber anılması tesadüf değildir. halit refiğ'in metin erksan'la beraber ve bence onun da önünde (sineması açısından olmasa bile akım açısından öncü) ulusal sinema akımının da en önemli örneğidir gurbet kuşları. üstelik dönemi için çok cesur sahneler de barındırır.
her haliyle cesur bir filmdir. ben filme 3 olgu çerçevesinden bakmaktayım. birincisi göçün bir türü olan beyin göçüyle ülkeden kopup dışarılarda hizmet vermek. film bu argümanın altını koyu kalemle çizerken ulusal dinamikleri önemsiyor. diğer nokta bilindiği gibi taşradan kente göç. ve büyük umutların bağlanması. kentin büyülü çekim alanlarına kapılıp gitmek. ki final açıkça bu düzenin devamını öngörüyor maalesef. bir aile sarsıntıların büyüğüyle dönüşünü gerçekleştirirken yeni gelen diğer aile için yeni umutlar söz konusu. üçüncü olgu, ülkesel farklılıklar icabı taşranın eğitime, doktora fazlaca ihtiyacının olduğu. sorunların kaçarak çözümlenemeyeceği. tabii bunları ifadelerken film manidar bir alt metine de oturuyor. sınıf çatışması. kentli bir bayana taşralı olduğunu ifadeleyememek, küçümsenmekten korkmak gibi ilişkiye etki eden örneklerle. (bkz insan psikolojisi- ötekileştirme- buralar da bozuluyorculuk) üstelik sevda ferdağ'ın durumu da taşra sıkışmışlığından kaçıp kurtularak uzaklaşmayı ve etik değerlemeleri birlikte ele alıyor. hatta buna türk sinemasında bir klişe olarak 1001 kere ele alınmış olan taşradan kente gelip papatya falı gibi açılmayı da eklemek mümkün.
sonuçta, mutlaka izlenilesi bir çalışma. hem ulusal sinema akımının öncül örneği hem de sinemamıza binaen kuşkusuz bir başyapıt. oyuncu kadrosu sağlam. tanju gürsu, cüneyt arkın, sevda ferdağ, filiz akın... bence, tanju gürsu ve sevda ferdağ döktürmüş. cüneyt arkın , hayli sönük kalmış tanju gürsu'nun yanında.
şu filmin cesurluğuna dair, birkaç dipnot paylaşayım: dönemi için ciddi sevişme sahneleri de var. hatta birisinde sevda ferdağ'ın memeleri alabildiğine ortaya çıkıyor. kadın bunun farkında değilmiş. ve film sonrası çok üzülmüş hayli de utanmış. halit refiğ'in sevda'nın bir kahkaha sahnesinde onu ayağının altından gıdıklaması da dikkat çekici bir diğer not. ah güzel istanbul , vesikalı yarim ve sevmek zamanı'yla beraber 60'ların en iyi meyvesi bu filmdir.
10 üzerinden 8,5!
