Ayışığının suya yansıması (mehtap) ile karıştırılan yakamoz, uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Denizin ateş böceği olarak da düşünülebilir çünkü iki canlının biyolojik olarak ışık saçması (Biyoluminesans) onları özel kılar. Boyut olarak küçük olan bu canlının birçoklarının bir araya gelip, ışık saçmasına da yakamoz denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (Güneş, Ay ve Şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını bastırmaması gerekir. Yakamoz oluştuğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi gözükür.
Noctiluca scintillans balonsu bir görünüme sahip bir Ökaryottur. Diğer Ateşrengi alglerin gibi sert bir zırha sahip değildir ve balonsu bir görünümü vardır. iki kamçısından uzun ve yapışkan özelliği bulunanı ile deniz yüzeyine yakın seviyede avlanır. Rastgele hareketleri sonucu kamçısına yapışan diğer mikroskopik deniz canlılarıyla beslenir. Çapları 1-2 mm kadardır. ince bir elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilinirler. Genelde bölünme yoluyla çoğalan canlının çiftleşmesi de görülen bir olaydır.
Yakamozu özel kılan ışıma olgusu luciferin-luciferaz enzim substrat çiftinin reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar.
Söz konusu canlıların ışık saçması bir savunma mekanizması olarak düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli ışık yayarak, daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır. Bazı balıkçı teknelerinde yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturulacak bir yer vardır. Gırgır motorlarının köprülerinin çok katlı ve en üst kattan bile kumanda edilebiliyor olmalarının bir sebebi de budur. Balıkçılardan biri buraya oturarak ay olmayan geceleri balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yolları görüp dümenciyi yönlendirirler veya doğrudan kendileri tekneye kumanda ederler. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla Lüfer avlarken Lüks ışığı kullanılır; ışık balık gelsin diye değil misinanın değdiği, yakamozların çıkardığı ışıktan Lüfer korkmasın diye Lüks ışığı kullanılır. Lüks ışığı yakamoz ışığını bastırdığından Lüfer'in misinayı farketmesini engeller.
latince ismi Noctiluca Milliaris ateş böceğinin denizde yaşayan versiyonudur. Luminisens maddesini vücudunda canlandıran bu böceğe dokunulduğunda ışık saçar. yakamoz olduğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi olur. Bunun için ay ışığı olmaması gerekir. ay ışığı daha baskın olduğu için gözükmez. özellikle gece dalışlarında (scuba) dalış sonrası yüzeye çıkıldığında yakamozlar binlerce yıldız halinde büyüleyici bir görüntü sergilerler.
ayın denizdeki izi olarak her ne kadar bu kelime kullanılsa da osmanlıcada bu vaziyeti ifade eden kelime gümüş selvi manasına gelen serv i simini kelimesidir ki, bu kullanım sanki daha hoş ve anlamlıdır.
Yakamozun bilimsel açıklaması şu şekildedir: Suda yaşayan tek hücreli bahsedilen canlıların kendilerinde bulunan atp sentezini ışık enerjisine çevirmeleri ile oluşan su üzerindeki görüntüye verilen isimdir.
Ayın sudaki yansımasını ifade eden "YAKAMOZ", Almanya'da yapılan araştırmada Dünya'nın en güzel sözcüğü seçilmiştir.Altmış ülkeden yaklaşık ikibin beşyüz kelimenin arasından birinciliğe layık görülmüştür.
doğanın en güzel olaylarından biri tabii ki... fakat bir de bu isimde bir yazar parçası var, parçalıyor wikipedia'dan. kanımca kendisi olsa olsa yakamoza karşı yüzen ve görüldüğü anda ortamın büyüsünü mahveden bir bok parçası olabilir *
