denizli'nin 40 km. kuzeyindeki buyuk menderes akarsuyu ile yenicekent kasabasi arasindaki bolgede bulunan antik kenttir. Bergama kralligi tarafindan kuruldugu tahmin edilen kent, ticaret merkezi idi.
tirebolu isminin kaynağı olan üç kent anlamına gelen söz.
Tirebolu adi, üç sehir demek olan Tripolis'ten gelmiştir. Sehir bu adı; yan yana bulunan üç çikinti yahut burun üzerinde ve onların arkasinda kurulmus olmasindan dolayı almistir.
Tirebolu, Tripolis seklinde ilk defa MS. I. yüzyilda yazilmis olan Pliny'in Natura History adli eserinde kaydedilmistir. **
Antik dönemlerde Lydia, Phrygia ve karia Bölgeleri'nin sınırlarının birleştiği alan üzerinde yer alan antik kent, günümüzde denizli - Buldan karayolu'nun 16. kilometresinde yer alan Yenicekent kasabası sınırları içerisinde yer almaktadır.Kentin en eski ismi F. Imhoof Blumer'in sikke çalışmalarından çıkardığı sonuç ile Apollonia olarak bilinmektedir. Uzun bir süre bu isimle anılan kentin ismi bir süre Antoniopolis olarak değiştirilmiştir. Augustus Dönemi’nde kentin artık Tripolis olarak anılmaya başlandığı yazıtlar ve sikkelerden anlaşılmaktadır. Kent en parlak çağını Roma Dönemi’nde Tripolis adını aldıktan sonra yaşamıştır. Bizans Dönemi’nde ise bölgede önemli bir piskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir. Bundan sonra kent Diribol adıyla daha kuzeye taşınmasına kadar uzun bir dönem boyunca Tripolis olarak varlığını sürdürmüştür.
Lydia bölgesinin stratejik konuma sahip önemli bir sınır kentidir. Antikçağın üç büyük kenti olan Ephesos, Hierapolis ve Aphrodisias'a ulaşan yolların kesişme noktasında yer alır. Kent, bu elverişli konumunu özellikle Roma döneminde çok iyi kullanmış ve günümüze gelebilen kalıntıların da gösterdiği gibi bu dönemde oldukça gelişmiştir. (Gökyüzünden arkeolojik Türkiye, http://www.tripoliskazisi.com )
tripolis, anadolu'daki en önemli roma kentlerinden biri olmasına rağmen, arkeolojik çalışmalar çok yeni.
henüz 10-15 yıldır kazı yapılıyor, kazıları pamukkale üniversitesi yapmakta.
antik kentin ismine modern zamanlarda 17. yy'dan sonra seyyahların yazdıklarında rastlanmakta.
tripolis ismi ms 7. yy'da kent terk edilene kadar kullanılmış.
tripolis, üç küçük topluluğun yerleşkelerinin bir araya gelerek oluşturduğu bir kent olduğu için tri-polis (üçlü kent) olarak isimlendirilmiş.
tripolis'in kent geçmişi helenistik döneme dayansa da yapılan kazı çalışmaları ile elde edilen arkeolojik bulguların ışığında bölgedeki yerleşimin 6000 yıl öncesine gittiği anlaşılmaktadır.
tripolis, miryokefalon muharebesi neticesinde türklerin hakimiyetine geçmiş olsa da daha sonraki yıllarda birkaç defa bizans ve türkler arasında el değiştirmiş, 14. yy başında ise germiyanoğulları ile birlikte kesin türk hakimiyeti sağlanmıştır.
bu arada son olarak bahsetmeden geçemeyeceğim.
tripolis antik kentinde güvenlik görevlisi olan genç bir arkadaşımız var. görevini layıkıyla yapıyor, gelen ziyaretçiler ile ilgileniyor, insanlara bilgi veriyor.
keşke tüm antik kentlerimizde böyle güzel insanlarla karşılaşsak. bu vesile ile denizli il kültür ve turizm müdürlüğü ve pamukkale üniversitesi tripolis kazısı yöneticilerine seslenmek istiyorum, bu güvenlik görevlisi arkadaşımıza sahip çıkalım, onu kaybetmeyelim...
