Taliban'ın 2021'de iktidara gelmesiyle birlikte Afganistan, dünyanın en büyük afyon üreticisi konumunu korurken, uyuşturucu bağımlılığı krizi patladı. Taliban'ın "islami" gerekçelerle dayattığı afyon yasağı (2022 Nisan'ından itibaren), üretimi %95 azaltsa da, bağımlılığı çözmek yerine sosyal yapıyı paramparça etti. insan hakları örgütleri (HRW, Amnesty) ve eleştirel analizler (Crisis Group, UNODC), bu politikaları ideolojik körlük olarak nitelendiriyor: Yoksulluğu derinleştiren, kadınları ve gençleri ezen, aileleri dağıtan bir felaket. Bu analiz, Taliban karşıtı kaynaklara (insan hakları raporları, seküler BM organları) dayanarak, bağımlılığın sosyal boyutunu inceliyor. Yaklaşık 2,9-4 milyon bağımlı (nüfusun %10'u), 9 milyon ruh sağlığı sorunuyla boğuşuyor; yasağın getirdiği gelir kaybı (1,3 milyar dolar/yıl) ise 7 milyon kişiyi vurdu.
Bağımlılık Oranları ve Taliban'ın "Başarısız" Yasağı
Taliban, afyonu "haram" ilan ederek üretimi ve ticareti yasakladı, ancak bu ideolojik hamle ters tepti. UNODC'ye göre, 2022'de afyon ekimi %95 düştü (2023 hasadı 110 milyon dolara indi, 2022'nin %92'si kayıp), fakat bağımlılık azalmadı; aksine sentetik uyuşturucular (metamfetamin) yükseldi. WHO verileri: 38,3 milyon nüfusta 2,9 milyon uyuşturucu bağımlısı, %24'ü kadın ve gençlerde yoğunlaşıyor. Tedavi merkezleri (örneğin Kabil'deki 1.000 yataklı tesis) çökmüş durumda: Yetersiz beslenme, boş eczaneler, eğitimsiz personel. Taliban'ın zorla detoks uygulamaları (insan hakları ihlali olarak eleştiriliyor), relapse oranını artırıyor; uluslararası fonlar (2021 sonrası kesildi) nedeniyle merkezler kapanıyor. Eleştirmenler, Taliban'ın yasağını "sosyal adaletsizlik" olarak görüyor: Zengin Taliban bağlantılı toprak sahipleri stoklarından kâr ederken, fakirler aç kalıyor.
Sosyal Etkiler: Yoksulluk ve Ekonomik Çöküş
Bağımlılık, Taliban'ın cinsiyetçi ve baskıcı rejiminde yoksulluğun katalizörü. Kırsal alanlarda (nüfusun %70'i), afyon geliri ailelerin %80'ini besliyordu; yasak sonrası çiftçiler buğday/pamuğa geçti, ancak sulama/yol eksikliğiyle hasat %50 düştü. Sonuç: Aşırı yoksulluk (nüfusun %2/3'ü insani yardım bekliyor), açlık ve göç. HRW'ye göre, ekonomik kriz (Taliban'ın kadın istihdamı yasağıyla) tıbbi masrafları karşılayamayan aileleri vuruyor; HIV/hepatitis gibi hastalıklar yayılıyor. Sosyal istikrarsızlık artıyor: işsizlik, Taliban karşıtı isyanları tetikliyor (örneğin Badakhshan'da gençler ISKP'ye kayıyor). islamcı ideoloji, "günah"ı cezalandırarak yoksulları suçlu ilan ediyor; eleştirel kaynaklar bunu "sınıfsal zulüm" olarak tanımlıyor.
Kadınlar Üzerindeki Cinsiyetçi Yük
Taliban'ın mahrem (erkek refakatçi) zorunluluğu ve kadın istihdam yasağı, bağımlı kadınları izole ediyor. UNODC raporuna göre, kadınların %24'ü bağımlı; aile içi erkek bağımlılar (kocalar/oğullar) nedeniyle GBV (cinsiyet temelli şiddet) artıyor – üçte biri şiddet mağduru. Tedavi erişimi imkânsız: Uzun mesafeli yolculuklar mahremle, hijab kuralları engelleniyor; kadın doktor/hemşire eksikliğiyle özel muayene yok. Sosyal sonuç: Kadınlar, yoksulluktan uyuşturucu ticaretine itiliyor (9 kadından 7'si erkek akrabalarla bağlantılı); Taliban dönemi hareket kısıtlaması bazılarını ticaret dışı bıraksa da, ekonomik çaresizlik daha fazlasını sokuyor. HRW: Bu politikalar, kadınları "ikinci sınıf" kılarak intihar ve depresyonu artırıyor (%68 kadın ruhsal çöküntüde); islamcı rejim, beden özerkliğini gasp ederek krizi derinleştiriyor.
Gençler ve Gelecek Nesillerin Travması
Gençlik (15-24 yaş), Taliban baskısından kaçış için uyuşturucuya sarılıyor: UNODC'ye göre, genç bağımlılar %30'u aşıyor, zira işsizlik (%40) ve eğitim yasağı (kızlar için tam, erkekler için kısmi) umutsuzluk yaratıyor. Nedenler: Kolay erişim (klinik çevresinde satıcılar), Taliban'ın "baskıcı sistemi"nden kaçış. Sosyal etkiler: Ruh sağlığı krizi (9 milyon etkilenen), stigma nedeniyle tedavi reddi; topluluk gerilimi artıyor (aile içi çatışma, suç). Crisis Group: Kırsal gençler, yasağın getirdiği işsizlikle huzursuz; Nangarhar/Badakhshan'da direniş tohumları atılıyor. Eleştirmenler, Taliban'ın ideolojik "arınma"sını gençleri dışlayarak nesil kaybı yarattığını söylüyor – topluma entegre olamayan gençler, radikalleşme riskini yükseltiyor.
Aile ve Toplumsal Yapının Çöküşü
Bağımlılık, aileleri parçalıyor: Tedavi merkezlerindeki hastalar "Çocuklarım aç" diyor; gelir kaybı, beslenmeyi vuruyor (çocuklarda malnütrisyon %50 arttı). HIV bulaşması aileleri yok ediyor; kadın/çocuklar öncelikli mağdur (kız çocukları daha az yemek alıyor). Global Initiative: Eşitsizlik zirvede – Taliban elitleri stok satışından zenginleşirken, kuzey azınlıklar (Tacik/Özbek) terk ediliyor. Sosyal sonuç: Göç (milyonlarca mülteci), intihar dalgası, istikrarsızlık. Taliban'ın zorla toplama ve "islamî" cezaları, travmayı artırıyor; kaynaklar bunu "insanlık suçu" olarak nitelendiriyor.
Sonuç: islamcılığın Sosyal Felaketi
Taliban'ın uyuşturucu politikası, islamcı ideolojinin başarısızlığını simgeliyor: Üretimi düşürdü ama bağımlılığı sosyal bir salgına dönüştürdü. HRW ve UNODC gibi karşıt kaynaklar, rejimin kadın hakları ihlalleri nedeniyle uluslararası yardımı kestiğini vurguluyor – bu, krizi döngüsel kılıyor. Sosyal yıkım (yoksulluk, GBV, nesil kaybı) ancak seküler, hak temelli yaklaşımlarla (zarar azaltma, alternatif ekonomi) aşılır. Taliban'ın "haram" takıntısı, Afgan toplumunu zehirliyor; direniş ve küresel baskı, tek umut.
Taliban'ın 2021 Ağustos'unda Afganistan'ı yeniden ele geçirmesinden bu yana, kadınlar ve kız çocukları sistematik bir şekilde bastırılmış, 20 yıllık ilerlemeler yok edilmiş ve "cinsiyet apartheid'i" olarak adlandırılan bir rejim kurulmuştur. Feminist bakış açısından bu, patriyarkal baskının en vahşi hali: Kadınların özerkliği, sesi ve varlığı silinerek, onları ev hapsine mahkûm eden bir yapı. Bu politikalar, kadınları ekonomik, sosyal ve psikolojik olarak ezerek nesilleri etkiliyor; intihar oranları artıyor, aileler yoksullaşıyor ve direniş umuduyla mücadele eden kadınlar şiddetle karşılaşıyor. Aşağıda, genç, yaşlı, çalışan, evli fark etmeksizin tüm kadınların kaybettiği haklar, Taliban'ın 70'ten fazla fermanı temel alınarak listelenmiştir. Bu liste, BM, insan Hakları izleme Örgütü ve feminist örgütlerin raporlarından derlenmiştir.
- **Eğitim Hakkı**: Kız çocukları 6. sınıftan (ortaokul) sonra okula gidemiyor; üniversiteler ve mesleki eğitim yasaklandı. Kadın öğretmenler ve akademisyenler işsiz bırakıldı. Bu, 1,1 milyon kız çocuğunun geleceğini karartıyor ve ekonomiye 500 milyon dolar kayıp yaşatıyor. Eğitim, kadınların kurtuluş aracıdır; Taliban bunu inkar ederek nesilleri köleleştiriyor.
- **Çalışma ve istihdam Hakkı**: Kadınlar devlet, NGO, medya, banka ve özel sektörde çalışamıyor; sadece sınırlı "ev tabanlı" işler kaldı. Mahrem (erkek refakatçi) zorunluluğuyla hareket kısıtlandı. Bu, milyonlarca kadını yoksulluğa itti. Ekonomi, kadın emeği olmadan çöker; Taliban'ın politikaları cinsiyetçi sömürüyü derinleştiriyor ve aile içi şiddeti artırıyor.
- **Hareket Özgürlüğü**: Kadınlar dışarı çıkarken erkek refakatçi (mahram) zorunlu; taksi, park, spor salonu, hamam gibi kamusal alanlara giremiyorlar. Seyahat izni bile alınamıyor. Bu, kadınları "görünmez" kılarak patriyarkal kontrolü pekiştiriyor; beden özerkliğini gasp ediyor.
- **ifade ve Konuşma Özgürlüğü**: Kadınların sesi, yüzü ve görüntüsü kamusal alanda yasak; medya, sanat ve protestolarda yer alamazlar. Gazetecilik ve aktivizm cezalandırılıyor. Kadın sesini susturmak, direnişi kırmak için tasarlanmış bir sansür; bu, kolektif hafızayı yok ediyor.
- **Siyasi Katılım ve Temsil Hakkı**: Kamu ofisleri, yargı, parlamento ve karar mekanizmalarından tamamen dışlandılar. Seçim ve oy hakkı yok. Kadınlar olmadan demokrasi yalandır; Taliban, erkek egemenliğini kalıcılaştırarak cinsiyet eşitliğini imkânsız kılıyor.
- **Sağlık ve Tıbbi Bakım Hakkı**: Kadın doktor ve hemşireler çalıştırılamıyor; kadınlar erkek doktorlara gidemiyor. Gebelik ve aile planlaması hizmetleri kısıtlandı. Bu, beden politikalarını erkek kontrolüne bırakıyor; anne ölümü oranlarını artırarak kadınları "üreme makinesi"ne indirgiyor.
- **Giyim ve Davranış Özgürlüğü**: Burka veya çador zorunlu; yüz ve vücut kapatılmalı, "islamî standartlar" dayatılıyor. Aile içi kararlar bile kısıtlandı. Beden, kadının en temel özerkliğidir; Taliban bunu gasp ederek cinsel şiddeti normalize ediyor.
- **Aile ve Evlilik Hakkı**: Erken evlilikler teşvik ediliyor; kadınların boşanma ve miras hakkı yok. Şiddet mağdurları korunmuyor. Ev, hapishane olmamalı; Taliban, aile içi patriyarkayı devlet politikasına dönüştürerek kadınları nesneleştiriyor.
- **Zihinsel ve Sosyal Haklar**: Kamusal hayattan silinme, depresyon ve intiharları tetikliyor (%68 kadın kötü ruh hali bildiriyor). Psikolojik şiddet, fizikselden beterdir; kadınların direnişi (gizli okullar, protestolar) umut kaynağı ama rejim bunu ezerek toplumu zehirliyor.
Bu kayıplar, Taliban'ın dini yorumunu araç ederek kadınları "ikinci sınıf" yapan bir sistemin parçası. Feminist mücadele, uluslararası baskı ve yerel direnişle devam etmeli; kadınlar olmadan Afganistan'ın geleceği karanlık kalır. Kaynaklar, Taliban'ın politikalarının nesiller boyu sürecek travma yarattığını doğruluyor.
bu aralar el kaide mensubu ışid militanlarıyla çok kanlı ve vahşi çatışmalar yaşıyorlar, ışid afganistanda yakaladığı sufi sünnileri ve taliban sempatizanı imamları hollywood u aratmayan prodüksiyonla kafir diye teşhir edip, kurşuna diziyor, kafalarını kesiyor, ateşe veriyor, bomba yüklü yeleklerle havaya uçurup parçalanan cesetlerini küffar ın sonu bu diye afganlara gösteriyor.
Şii uygulaması sanıyorum. Iranli arkadaş anlatmıştı, iranda kadına bir şey söyleyeceksen kocasına bakıp söylermişsin o da kocasına bakıp söylermiş cevabı.
Taliban ve IŞiD Horasan'ın ikisi de terör örgütüdür.
Günümüz perspektifinde IŞiD Horasan daha agresif ve saldırgan bir profil içerisindedir.
Şu ana dek IŞiD Horasan ile en ciddi mücadeleyi sanırım Taliban/Afganistan vermekte.
Taliban'ı bilmiyorum ancak IŞiD Horasan yarın o bölgeyi yeniden felakete sürükleme potansiyeline sahip.
ABD çekilerek Afganistan'ı bir nevi Taliban'a terk etti. Taliban şimdilik Afganistan sınırları içerisinde kendi halinde bir profil çiziyor.
internette Taliban'ın yolsuzluk ve uyuşturucuya büyük darbe vurduğu haberleri olsa da çoğunun propaganda olduğunu düşünüyorum.
Otomotivde güçlü bir altyapısı olan Türkiye kaç yıldır 4-5 büyük holdingin güç birliğiyle zar zor bir togg ortaya koyabildi.
Bu dağ sıçanları hangi tesiste hangi alt yapıyla ürettiler acaba 9 arabayı? Ulan adamın ülkesinde doğru düzgün yol yok! Gitmiş spor araba yapmış..(yersen tabi).
amına koyayım afganistan katarlı prenslerin hediye ettiği çinde üretilmiş prototipi (mada ) imal edecek fabrikayı bırakın, eğri büğrü olmayan el arabası üretecek teknik yeterlilikten bile yoksun, 21.yy da çeliğe şekil vermek için ocak, çekiç ve örs kullanıyor cahil eşekler. https://galeri.uludagsozluk.com/r/2361562/+
https://www.haberturk.com...nlari-kapatilacak-3604788 bütün güzellik salonlarının kapatılmasını istemisler. Kadınlar doğurmak zorunda olmasa, tümden kadınları yasaklayacaklar. Önceden okullara gitmesini yasakladılar, evden çıkmasını da yasaklayacaklar. Bu nasıl bir saplantıdır.
ışid....adı artık tüm dünya da daeş olarak anılan terör örgütüdür.
taliban devlettir, tüm dünyanın da kabul ettiği.
halkın yüzde 50 den fazlasının oylarını alarak seçilmişlerdir!
adı ''afganistan islam emirliğidir''
islam karşıtı ve batı hayranı yalakalara göre homurdanmalara neden olsa da , sırf yönetim şekli şeriat diye terörle ilişkilendirmek cahillik ya da şerefsizliktir.
