öykü, şiir ve romanlarıyla, edebiyat tarihimizin kuşkusuz en seçkin eserlerine imza atmıştır.
komünizmle mücadele kapsamında kim vurduya giden böylesi bir insanın bir kabri bile yoktur bu ülkede. ondan dahi korkulmuş ve gömüldüğü yer devlet tarafından sır gibi saklanmıştır. sabahattin ali, sanki bunu bilirmiş gibi "benim meskenim dağlardır" demiştir sağlığında.
bu değerde bir insanın yılda bir kez olsun mezarına çiçek koyamamak, genç nesillere "işte! o burada yatıyor" diyememek ne acıdır!
- her kim ya da kimlerse, ölüm emrini veren ve ona bir kabri dahi çok gören canilerin de yatacak yerleri olmasın dilerim!
''Asarlar mı hâlâ hakka tapanı?
Mebus yaparlar mı her şaklabanı?'' gibi buram buram acite,
''ismet girmedi mi hâlâ kodese?
Kel Ali'nin boynu vurulmuş mudur?'' gibi laubali ve hakaretvari (ali çetinkaya ayvalık'ta yunan'a ilk kurşunu atan adamdır) mısralar yazınca kendini kodeste bulmuş, burada biraz akıllanmış ve atatürk'e ithafen 'son aşkım' diye bir şiir yazmış, bir dönem atsız'ın dergilerinde yazmış enteresan tip. aslında biraz önceki örnekten de anlaşılacağı gibi öldürülmesi yerine bir akıllı ol mesajı verilebilir hizaya getirtilebilirdi. o da türk edebiyatına eserler kazandırmaya devam ederdi. ecel işte napacan.
Ah, reis bey, sevmek, hele benim gibi sevmek berbat bir şeydir. Hayatımda yalnız o vardı. Gözümü kapadığım zaman onu, uyuduğum zaman onu, uyandığım zaman onu görüyordum. Halbuki ben onun için bir hiçtim; gelmiş ve geçmiş birisi. Nasal anlatayım efendim, çorabının yırtığı, şapkasının kurdelesi kadar benimle alakadar olmuyor, evlerindeki kedi kadar bile beni sevmiyordu.
seçme öyküler kitabı olan kamyon çok güzel bir kitaptır. özellikle şark zalimlerini ve köylülerin birbirlerine nasıl eziyet ettiklerini anlatır.
bu kitapta kağnı adında bir öyküsü var ki, gerçekten yürek parçalayan cinsten. benim gibi dramatik olaylara karşı doğal kalkanı olan soğuk bir adamın bile içindeki buzları parçaladı, yetmedi yüreğimi dağladı, resmen içimi acıttı sadece 4-5 sayfalık öyküyle. sabahattin ali böyle bir yazar.
Öyle zamanlarım olur ki, beni sessizce bekleyen odama giderken, bu her akşamki yürüyüş beni sıkar, boğar ve ben caddeyi örten kalın kar tabakasının üstüne uzanarak orayı nefesimle eritmek, ta toprağa kadar bir delik açmak isterim. Evin kapısını her akşamki gibi anahtarla açmak, sonra kapamak, karanlık koridorda yavaşça ilerlemek, merdiven basamaklarını ayaklarımın ucuyla aramak, -ki onları saymış ve ezberlemiştim ve dönemeç yerlerinin kaçıncı ayaktan sonra geldiğini gayet iyi bilirdim- nihayet odama girmek Bütün bunlar beni deli eder. Bir kere de başka şeyler yapabilmek için mesela balkona tırmanmak, pencerenin camlarını kırarak içeri girmek ihtirasını duyarım.
"insanlar birbirlerini tanımanın ne kadar güç olduğunu bildikleri için bu zahmetli işe teşebbüs etmektense, körler gibi rastgele dolaşmayı ve ancak çarpıştıkça birbirlerinin mevcudiyetinden haberdar olmayı tercih ediyorlar."
atatürk'e hakaretten sinop ceza evinde yatan adam. sonra adı düşünce suçu oluyor. cezaevinde yatarken, aldırma gönül şiirinde "dertlerin kalkınca şah'a, bir s...r çek allah'a" diyerek nasıl bir şerefsiz olduğunu tescillemiştir.
"insanların en zayıf tarafları, sormadan, araştırmadan, düşünmeden, kafalarını patlatmadan, inanmak hususundaki hayret verici temayülleridir. dünyadaki yalancı peygamberleri yetiştirmek ve beslemek için en iyi gübre, işte bu bilmeden inanmak için çırpınan kalabalıktır."
Mesela herhangi bir gün müthiş bir iç sıkıntısı seni boğar.Hayat sana karanlık,manasız gelir.insan biraz evvel senin zırvaladığın gibi felsefeler yapmaya başlar.Hatta yavaş yavaş onu da yapamaz ve canı ağzını açmayı bile istemez. Hiçbir insanın hiçbir eğlencenin seni canlandıramayacağını sanırsın.Hayat sıkıcı ve manasızdır. Ya fazla sıcak, ya fazla soğuktur yada fazla yağmurludur.Gelip geçenler suratına salak salak bakarlar ve on para etmez işlerin peşinde, bir tutam otun arkasından koşan keçiler gibi dilleri bir karış dışarı fırlayarak dolaşırlar.Aklını başına derleyip bu pis ruh haletini tahlil etmek istersin.insan ruhunun çözülmez düğümleri bir muamma gibi önüne serilir.Kitaplarda okuduğun depresyon kelimesine bir can kurtaran simidi gibi sarılırsın. Çünkü nedense hepimizde, maddi olsun manevi olsun, bütün dertlerimize bir isim takma merakı vardır, bunu yapamazsak büsbütün çılgına döneriz.
"bir kadının bize her şeyini verdiğini zannettiğimiz anda onun hakikatte bize hiçbir şey vermiş olmadığını görmek, bize en yakın olduğunu sandığımız sırada bizden, bütün mesafelerin ötesindeymiş kadar uzak bulunduğunu kabule mecbur olmak acı bir şey."
Türk dilinde yapılan devrimin ardından öykülerini baştan düzenleyip kelimeleri, güncel dile uyarlayan büyük şair, yazar ve özlenen kişi... Ailesini geçindirmek için kamyon şoförlüğü bile yapmıştır. Yılmamanın, direnmenin bir sembolüdür. Sabahattin ali ile ilgili yazılan bir kitapta gittiği bir düğünde bahçedeki ışığın altında oturup kitap okuduğu ânın anlatıldığı bir bölüm vardı. Bu bence sabahattin ali'yi özetleyen biricik sahnedir. Düşündükçe içimi ürperdir, özlem koca bir hal alır...
--spoiler--
Sen aşkın ne olduğunu bilir misin adaşım, sen hiç sevdin mi?..
Çoook desene! Sevgilin güzel miydi bari? Belki de seni seviyordu Ve onu herhalde çok kucakladın Geceleri buluşur ve öperdin değil mi? Bir kadını öpmek hoş şeydir, hele adam genç olursa
Yahut sevgilin seni sevmiyordu O zaman ne yaptın? Geceleri ağladın mı?.. Ona sararmış yüzünü göstermek için geçeceği yolda bekledin, ona uzun ve acındırıcı mektuplar yazdın değil mi?..
Fakat herhalde ikinci bir aşka atlamak, senin için o kadar güç olmamıştır. insan evvela kendi kendisinden utanır gibi olur ama, bilir misin, bizim en büyük maharetimiz nefsimizden beraat kararı almaktır. Vicdan azabı dedikleri şey, ancak bir hafta sürer. Ondan sonra en aşağılık katil bile yaptığı iş için kâfi mazeretler tedarik etmiştir.
Ha, sonra bir üçüncü, bir döndüncüyü sevdin ve bu böyle gidiyor.
Peki ama, bu sevmek midir be adaşım, bir kadını öpmek, onu istemek sevmek midir?..
Çırçıplak soyunarak şehrin sokaklarında koşabiliyor musun?..
Bir bıçak alarak kolundaki ve bacağındaki adalelere saplamak ve böylece bir nehre atılarak yüzmek elinden geliyor mu?
Bir şehrin adamlarını öldürmek cesareti sende var mı? Bir minareye çıkarak bütün dünyaya işittirecek kadar kuvvetle bağırabilir misin?
Aşk sana bunları yaptırabilir mi? işte o zaman sana seviyorsun derim
--spoiler--
dönektir. önceleri milliyetçi iken sonradan makam mevki uğruna komünist olmuştur. ayrıca eski arkadaşı nihal atsız'ı da satmış, onun aleyhinde haksız dava açmıştır. işte bu moskofçular böyle Samimi insanlardır.
