oyun teorisi

Çıkarları çatışan rakiplerin davranışlarına ilişkin çeşitli varsayımlar altında ortak bir dengeye ulaşılıp ulaşılamayacağını analiz eden kuramdır.

http://oyunteorisi.com/

geçmişe dönük uluslar arası değerlendirme yapıldığı zaman insanı yanıltabilecek uluslar arası sistem teorisidir. bütün yan etkenler eklendiği zaman 1985 yılı itibariyle soğuk savaşı sovyetler birliğinin kazanma şansının daha yüksek olduğunu iddia edebilecek bir teoridir. ancak basit uluslar arası krizlerin çözümü için kullanılması tavsiye edilir. gayet pratiktir.

Oyun teorisi'in literatüre getirdiği yeniliklerin temelinde,kazanmanın değil, kazandıklarını,kaybetmemenin,elinde tutmanın yöntemini gösteriyor olmasıdır. Daha önceki teoriler kazananların,kazanma yöntemlerini,nedenlerini ve kaybedenlere etkilerini incelemekteydi.Oysa, oyun teorisi,kazananların kaybetmemek nedenlerini,yöntemlerini ve sonuçlarını incelemektedir.

sonuca en kısa yoldan gitmeyi savunur.

J. Von Nevmann ve O. Mongenstein tarafından ilk kez ortaya atılmıştır.

akil oyunlarinda da anlatidigi uzere, bir bara 4 erkek gidildigi varsayilsin. amac, tabir-i caizse, hatun kaldirmaktir. barda da 4 tane normal guzellikte, hatta guzel sayilmayacak sifatta; 1 tane de cok guzel sarisini bulundugu 5 kisilik bir grup dusunelim. 4 erkek sarisini tavlamaya calisirsa o sarisin simarir ve hicbirine bakmaz. 4 kz da, erkekler sarisina baktigi icin ilgi gostermez. ancak; o ekekler amaclanani yapmak icin 4 kizin yanina giderse, onlara ilgi gosterirse, sayi itibariyle sans daha da artar.

(bkz: john nash)

ekonomi ve sosyal hayatın içinde "ideal takım" kavramını ve takım içindeki elemanların da önemini açıklayan teoridir.kısaca özetlemek gerekirse,elimizde 5 kişiden oluşan bir X takımı olsun.bir yarışmada,kendisi gibi 5 kişilik takımlara karşı yarışıyor..oyun teoremi şunu önerir:bu X takımının oyundan maksimum getiriyi elde etmesi için takımın her elemanının dier takım arkdaşlarını kendisinden çok düşünmesi,yardım etmesi,koruması gerekmektedir.5 kişi de bu davranış içerisinde bulunursa bu X takımı;iç çatışma yaşayan,birlik sağlayamayan, yada tek kişinin borusunun öttüğü ve ya sıradan takımlara karşı çok çok daha başarılı olacaktır.artık bu X takımını istediğimiz gibi yorumlayabiliriz.ister operasyondaki bir askeri tim olsun,ister bir şirket grubunun ortakları olsun,ister sosyal bir sınıf olsun

Satranç, poker, briç gibi oyunlarda oyuncuların davranışlarını modellemek straetji seçimleri üzerinde çalışan Macar asıllı John von Neuman ilk makalesini 1928 yazdı. Hidrojen bombasının mimarı sayılan bu dahi matematikçi Oskar Morgenstein ile 1944 te "Oyun teorisi ve ekonomik davranış" isimli kitabı yazarak bu teoriyi ekonomik alana ilk taşıyan oldu. John F.Nash 50-53 yılları arasında yayınladığı dört eseriyle teoremi geliştirdi ve işbirlikçi oyunlarda denge kavramını ortaya attı. Bu yeni kavram yıllar içinde dallanıp budaklandı ve en sonunda 94 yılında Nash'a nobel ödülü kazandırdı. Günümüzde pek çok uygulama alanı olan oyun teorisi özellikle Amerika'nın dış ilişkilerinde çok sık kullandığı bir metod olmuştur.

(bkz: john nash)
(bkz: nash equilibrium)
(bkz: prisoners dilemma)
(bkz: dominant strategy)

uluslararası ilişkilere devlet bazında değilde insan bazında getirilen ilginç ve konuyu açıklayıcı teorilerinin bütünü. (bkz: biri aklımda kaldı)

örn: (bkz: tavuk oyunu)

geleceğin "artifical intelligence" teknolojisine ilham kaynağı olmuş,doğal seçim kuramı üzerine geliştirilmiş ekonomi üzerine yaygınlaşmış teoridir.

"a beatiful mind" adlı sinema filmine konu olmuş john Nash en ünlü fikir sahiplerindendir.

(bkz: mahkumlar çıkmazı)

Von Neumann'ın 1928'deki makalesi ve daha sonra Norveçli iktisatçı Morgensten'le birlikte 1943'te yayımladıkları kitap, toplamı sıfır olan oyunlar meselesini büyük ölçüde çözüyor ama toplamı sıfır olmayan oyunları çözmüyordu. Bugün bildiğimiz anlamıyla oyun teorisi, aslında iki teoreme dayanır. Bunlar, von Neumann'ın 1928 tarihli minimum-maximum teoremi ile Nash'e Nobel kazandıran 1950 tarihli denge teoremi.

John Nash'e 1994 nobel iktisat ödülünü getirmiş olan teori..
Bilindiği üzere klasik iktisatçılardan Adam Smith bireysel çıkarı için çalışan kişinin, eş anlı olarak toplumsal çıkara da hizmet etmiş olacağını, yani bireysel çıkarla toplumsal çıkarın orta ve uzun vadede paralel olduğunu savunmuştur. Bu bağlamda düopol modeline farklı bir bakış açısıyla yaklaşan Nash, rasyonel karar alan bireyin, faydasını maksimize etmek için hem kendisi hem de toplumiçin ideal olanı tercih edeceğini savunur..

bu teoriyi diplomasiye uyarlarsak şöyle bir tablo çıkar:

iran'ın nükleer silah sahibi olmasının Ortadoğu'da barış için gereklidir. hem israil'in hem de iran'ın nükleer silah sahibi olması halinde, Soğuk Savaş döneminde ABD ile SSCB arasında kurulan dengeye benzer ''caydırıcılık'' sağlanabilir. dünya güllük gülistanlık bir yer olur.

peki ya bir çocuk düğmeye basarsa ? john nash'in külleri havaya savrulur...

karşında duran sarışın ve esmerden esmer seçeneğinin işaretlenmesidir. popüler olmayana ergi diyebiliriz.

bireyin, başarısının diğerlerinin seçimlerine dayalı olduğu seçimler yapması olan bazı stratejik durumların matematiksel olarak davranış biçimlerini yakalamaya çalışır. ilk başlarda bir bireyin kazancının ötekinin zararına olduğu (sıfır toplamlı oyunlar) yarışmaları çözümlemek için geliştirilmişse bile, daha sonradan birçok kısıta dayanan çok geniş bir etkileşim alanını incelemeye başlamıştır.

David Ruelle bu konuda Rastlantı ve Kaos kitabında şunlara yer vermiştir:

Bir başka oyun da şöyle olabilir: Ben birden fazla sığınağın bulunduğu bir savaş alanındayım, siz de küçük bir uçakla tam üstümde daireler çiziyor ve tepeme bir bomba bırakmak için fırsat kolluyorsunuz. Normalde benim çevredeki en sağlam görünüşlü sığınağı seçmem ve orada saklanmam gerekir ama sizin de normalde yapabileceğiniz en doğru iş benim en iyi sığınağı seçmiş olabileceğimi düşünerek orayı bombalamaktır. Bunu bildiğim için benim o denli sağlam görünmeyen ikinci sığınağı seçmem gerekmez mi? Eğer ikimiz de çok akıllıysak olasılıklara dayanan stratejiler izleriz. Örneğin ben çevredeki çeşitli sığınaklar arasında bana en fazla kurtulma şansı verecek özelliklere sahip olanları arar, bundan sonra nereye saklanacağımı belirlemek için yazı-tura atar ya da gelişigüzel sayılardan oluşan bir liste kullanırım. Siz de beni vurma şansınızın en yüksek düzeyde olduğu sığınağı belirlemek için benzer biçimde olasılıklardan yararlanırsınız. Bu size saçma gelebilir ama ikimiz de akılcı davranabiliyorsak yapacağımız budur. Doğal olarak ben hareketlerimi gizlemezsem sizin işiniz kolaylaşır, buna karşılık siz de nereyi bombalamayı tasarladığınızı bana sezdirmemeye çalışmalısınız.

Günlük hayatta patronunuz, sevgiliniz ya da ülkenizi yönetenlerin sizi yönlendirmeye çalıştığını sık sık görürsünüz. Size önerdikleri oyun, seçeneklerden birinin kesinlikle daha parlak göründüğü bir seçimdir. Bu seçenekte karar kıldığınız zaman karşınıza yeni bir oyun çıkar ve böylelikle kısa bir süre sonra akılcı seçimlerinizin sizi aslında hiçbir zaman istememiş olduğunuz bir yere getirdiğini görür ve tuzağa düştüğünüzü anlarsınız. Bu noktaya gelmemek için yapacağınız şey arada bir beklenmedik biçimde davranmaktır. En çekici görünen seçeneklerden uzak durduğunuz zaman kaybettiğiniz şeylerin karşılığında daha özgür olabilirsiniz. Doğal olarak hedefiniz sadece beklenmedik biçimde davranmak değil, bunu belli bir olasılık stratejisine uygun olarak yapmaktır.

Ben Polak, Yale Üniversitesinde açık öğretim programına dahil etmiştir bu dersi. ilginçtir ki ders bana özetle '' kazanamıyorsan berabere kal '' demeye çalışır gibi gelse de, kazanmak zorundasın ünlemi ile bitmiştir.

edit:` http://www.youtube.com/watch?v=K4eJOg91EXo` buyrun şöyle..

Offline oluveren yazar .

ilk düşünürü John von Neumann'dır. daha sonra Nash bu yaklaşıma denge kavramını eklemiş ve farklı alanlarda kullanılmasını sağlamıştır.

günümüzde halen gerçerliliğini devam ettiren teoridir.

Birlikten kuvvet doğar gibi bir durumdur. Kimse diğerini satmazsa kimseye bir sey olmaz gibi bir mantığı vardır. Butun olay ölümüne guvenmektir. Filmlerde bizi kırmaya çalışıyorlar bir açık verirsek bittik arak ifade edilir. Bir kisi cezadan yırtmak için diğerlerini gammazlarsa olay biter.

Bildiğin pis yedilide elindeki 7'yi atmama şeysi. Adamlar bundan kuram yapmışlar.

kişiler ve işletmeler devamlı beklentilerini değiştirirlerse, bu kompleks sistem içinde politik sistemi sağlamak çok zorlaşır. bu nedenle politika politik karar vericileri ile ekonomi arasında bir oyundan ibarettir. buradaki doğru amaç optimal kontrol mekanizmasından çok oyun teorisidir.

oyun teorisi'nin politikaya uygulanması araştırma alanında önemli buluşlardan biridir. sadece politikacılar ve ekonomi arasındaki oyun değil aynı zamanda partiler arasında veya merkez bankası ile iktidar partisi veya değişik hükümetler arasındaki bir çeşit oyundan bahsedilmektedir. buradaki katkı tam olarak kavranamayan, örneğin :güven duymak, bir üne sahip olmak gibi tanımları içine içine almasıdır.