lisedeki biyoloji hocalarının genelde söylediği sözcük ' mitoz ve mayozu bilin , biyolojiyi öğrenmiş sayılırsınız' demesine rağmen her seferinde karıştıran ve 'aman boşver salla bi daha nerde görcem 'dedikten sorna bir de o bölümü seçmişseniz her yıl daha da abartısını dahi gördüğünüz konu.
sitokinez: mitoz bölünmede sioplazmanın bölünmesi olayıdır. bitki hücrelerinde, telofaz sonunda iğ aygıtının görünümü değişmeye başlar, ekvator düzleminde yan çeperlere doğru genişler( (bkz: fragmoplast)) ,yavru nukleusların yakınında iğ iplikleri kaybolurken, ekvator düzleminde pektin birikimiyle hücre plağı(orta lamel) meydana gelir ve ana hücrenin sitoplazması iki yavru hücreye bölünür. hayvan hücrelerinde ise sıtoplazma bölünmesi ekvator düzleminde içeri doğru boğumlanma biçiminde meydana gelir.
telofaz: kromozom grupları kutuplara erişince anafaz sona ere ve telofaz başlar. bu evrede profazdaki olaylar ters yönde meydana gelir. kromozomlar ince uzun iplikler halinde görülür ve sonuçta bölünme başlamadan önceki ağsı kromatin yapısı meydana gelir. her bir kutuptaki kromozom grubunun etrafında nukleus zarının yeniden oluşması ve nukleuolusların meydana gelmesi ile iki yavru nukleus meydana gelmiş olur. nukleus bölünmesini sitokinez izler.
anafaz: kardeş kromatidler ayrılıp her birinin farklı kutuplara doğru çekilmesi anafazdır. birbirinden ayrılan kromatidler artık birer kromozomdur(yavru kromozom) ve yapılarında birer tane (bkz: dna) molekülü bulunur.
metafaz: hücrede bir iğ aygıtı meydana gelir. iğ yapısını oluşturan iğ ipliklerinden bir kısmı hücrenin iki zıt yönünde (kutbunda) bir noktada birleşirler. hayvan hücrelerinin çoğunda kutuplarda sentriol adı verilen yapılar vardır(astral mitoz). bitki hücrelerinde ise genelde bu yapılar bulunmaz.(anastral mitoz)
kromozomların hücrenin orta kısmına (ekvator düzlemi, metafaz plağı) ulaşmasıyla metafaz başlar. kromozomlar metafazda en kısa ve kalın biçimlerini alırlar.metafazın sonuna doğru kromozomların sentromerleri aynı anda yarılır ve ozamana kadar sentromerler aracılığı ile bir arada tutulan kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.
profaz: bu evrede nukleusun içinde metabolik evrede sadece tanecikli biçimde görülen ağsı kromatin yapısı ince , uzun ve dönümler yapan belirgin iplikler , yani kromozomlar halini alır.Profazın başından itibaren her kromozomun kromatid adı verilen iki kısımdan (kardeş kromatid) ibaret olduğu görülebilir. her kromatidde tek bir DNA molekülü bulunur.iki kardeş kromatid sentromer tarafından bir arada tutulur ve birbirlerine çok yakın dururlar.
profaz ilerlerken her bir kromozomdaki kromatidler daha geniş çaplı dönümler yaparak gitgide kısalıp kalınlaşırlar.bu evrenin sonunda nukleoluslar gitgide küçülür ve kaybolur.Aynı zamanda nukleus zarıda kaybolur.kromozomlar hücrenin orta kısmına doğru gidecek biçimde harekete geçerler.
interfaz evresi: bölünme halinde olmayan hücrenin bulunduğu durum interfaz olarak kuabul edilir. interfazdaki hücrede çok yoğun metabolizma olayları meydana geldiği için bu evreye metabolik evre de denilmektedir. kromatin yapısı net değil.
mitoz bölünmesi kesintisiz devam eden bir olaydır. sadece kolaylık açısından 4 farklı evreye (profaz,metafaz, anafaz, telofaz) ayrılır. bu evrelerin süresi birbirinden farklı. en uzun evre profaz.
mitoz öncelikle bir nukleus bölünmesi biçiminde meydana gelir. bu bölünmeye karyokinez de denilir. bir nukleusdan her biri eşit sayıda kromozoma sahip iki yavru nukleus meydana gelir. meydana gelen nukleuslar genetik özellikleri bakımından birbirinin aynıdır. nukleus bölünmesini sitokinez adı verilen sitoplazma bölünmesi izler.
mitoz bir ana hücreden , onunla ve birbirleriyle aynı sayıda kromozom taşıyan (yani aynı kalıtsal yükü taşıyan) 2 yavru hücre meydana gelmesine yol aça bir hücre bölünmesidir.
ilk gözlemler flemming ve van beneden tarafından yapılmıştır. mitoz terimi ise flemming tarafından önerilmiş.
