mitoz bölünme

mitoz bir ana hücreden , onunla ve birbirleriyle aynı sayıda kromozom taşıyan (yani aynı kalıtsal yükü taşıyan) 2 yavru hücre meydana gelmesine yol aça bir hücre bölünmesidir.
ilk gözlemler flemming ve van beneden tarafından yapılmıştır. mitoz terimi ise flemming tarafından önerilmiş.

mitoz öncelikle bir nukleus bölünmesi biçiminde meydana gelir. bu bölünmeye karyokinez de denilir. bir nukleusdan her biri eşit sayıda kromozoma sahip iki yavru nukleus meydana gelir. meydana gelen nukleuslar genetik özellikleri bakımından birbirinin aynıdır. nukleus bölünmesini sitokinez adı verilen sitoplazma bölünmesi izler.

karyokinez - sitokinez- interfaz (hazırlık) evresi - profaz- metafaz- anafaz- telofaz

interfaz evresi: bölünme halinde olmayan hücrenin bulunduğu durum interfaz olarak kuabul edilir. interfazdaki hücrede çok yoğun metabolizma olayları meydana geldiği için bu evreye metabolik evre de denilmektedir. kromatin yapısı net değil.
mitoz bölünmesi kesintisiz devam eden bir olaydır. sadece kolaylık açısından 4 farklı evreye (profaz,metafaz, anafaz, telofaz) ayrılır. bu evrelerin süresi birbirinden farklı. en uzun evre profaz.

profaz: bu evrede nukleusun içinde metabolik evrede sadece tanecikli biçimde görülen ağsı kromatin yapısı ince , uzun ve dönümler yapan belirgin iplikler , yani kromozomlar halini alır.Profazın başından itibaren her kromozomun kromatid adı verilen iki kısımdan (kardeş kromatid) ibaret olduğu görülebilir. her kromatidde tek bir DNA molekülü bulunur.iki kardeş kromatid sentromer tarafından bir arada tutulur ve birbirlerine çok yakın dururlar.
profaz ilerlerken her bir kromozomdaki kromatidler daha geniş çaplı dönümler yaparak gitgide kısalıp kalınlaşırlar.bu evrenin sonunda nukleoluslar gitgide küçülür ve kaybolur.Aynı zamanda nukleus zarıda kaybolur.kromozomlar hücrenin orta kısmına doğru gidecek biçimde harekete geçerler.

metafaz: hücrede bir iğ aygıtı meydana gelir. iğ yapısını oluşturan iğ ipliklerinden bir kısmı hücrenin iki zıt yönünde (kutbunda) bir noktada birleşirler. hayvan hücrelerinin çoğunda kutuplarda sentriol adı verilen yapılar vardır(astral mitoz). bitki hücrelerinde ise genelde bu yapılar bulunmaz.(anastral mitoz)
kromozomların hücrenin orta kısmına (ekvator düzlemi, metafaz plağı) ulaşmasıyla metafaz başlar. kromozomlar metafazda en kısa ve kalın biçimlerini alırlar.metafazın sonuna doğru kromozomların sentromerleri aynı anda yarılır ve ozamana kadar sentromerler aracılığı ile bir arada tutulan kardeş kromatidler birbirinden ayrılır.

not: (bkz: sitogenetik)te kromozomlar en iyi metafaz evresinde incelenir. sitogenetik bilim dalı , kromozomları moleküler düzeyde incelemez.

anafaz: kardeş kromatidler ayrılıp her birinin farklı kutuplara doğru çekilmesi anafazdır. birbirinden ayrılan kromatidler artık birer kromozomdur(yavru kromozom) ve yapılarında birer tane (bkz: dna) molekülü bulunur.

telofaz: kromozom grupları kutuplara erişince anafaz sona ere ve telofaz başlar. bu evrede profazdaki olaylar ters yönde meydana gelir. kromozomlar ince uzun iplikler halinde görülür ve sonuçta bölünme başlamadan önceki ağsı kromatin yapısı meydana gelir. her bir kutuptaki kromozom grubunun etrafında nukleus zarının yeniden oluşması ve nukleuolusların meydana gelmesi ile iki yavru nukleus meydana gelmiş olur. nukleus bölünmesini sitokinez izler.

sitokinez: mitoz bölünmede sioplazmanın bölünmesi olayıdır. bitki hücrelerinde, telofaz sonunda iğ aygıtının görünümü değişmeye başlar, ekvator düzleminde yan çeperlere doğru genişler( (bkz: fragmoplast)) ,yavru nukleusların yakınında iğ iplikleri kaybolurken, ekvator düzleminde pektin birikimiyle hücre plağı(orta lamel) meydana gelir ve ana hücrenin sitoplazması iki yavru hücreye bölünür. hayvan hücrelerinde ise sıtoplazma bölünmesi ekvator düzleminde içeri doğru boğumlanma biçiminde meydana gelir.

lisedeki biyoloji hocalarının genelde söylediği sözcük ' mitoz ve mayozu bilin , biyolojiyi öğrenmiş sayılırsınız' demesine rağmen her seferinde karıştıran ve 'aman boşver salla bi daha nerde görcem 'dedikten sorna bir de o bölümü seçmişseniz her yıl daha da abartısını dahi gördüğünüz konu.

(bkz: mitozun önemi)

(bkz: mayoz)

Mitoz bölünme, bir hücreden aynı özellikleri taşıyan iki yavru hücrenin meydana gelmesidir. Büyüme ve gelişme sırasında vücut hücrelerimiz bolca mitoz bölünme geçirerek çoğalırlar.

(bkz: mitoz)

Karyokinez.Çok hücreli canlılarda hücrenin belli evrelerden geçerek çoğalması.

mitozda kalıtım degismez kromozom sayısı 2 katına çıkar haliyle 2 hücre olusunca. mayozda kalıtım degisir cocukların kafası büyük falan cıkar, kromozom da yarıya iner ama 2 hücreyi toplayınca degismemis olur. valla biz böyle ezberledik.

Çeşitli evreleri ve bu evrelerin isimleri ile ortaokul öğrencilerinin ömürlerinin en güzel yıllarını çürüten biyoloji konusudur. Günümüzde ise bu enteresan isimler yeni müfredatın öğrencilere çektiği kıyak nedeniyle kaldırılmış ve bizler mal gibi ezberlediğimizle kalmışızdır.

sırasıyla evrelerinin baş harflerinin birleştirilmesiyle oluşmuş "ipmat" gibi saçma sapan bir kelimeyi ezberleten olaydır. bu evreler; interfaz,profaz,metafaz,anafaz ve telofaz'dır. mayoz bölünmeden daha basit olduğundan öğrenci için candır.

çoğalma, dokularda onarım gibi olaylarda görülen bölünme türüdür. genetik çeşitlilik sağlamaz. oluşan hücre bir diğerinin aynısıdır.

(bkz: gelin canlar bir olalım) *

bazı özellikleri; mitoz bölünme sonucu hücre sayısı artar, kromozom sayısı sabit kalır. mitoz bölünme zigotun oluşumu ile başlar ve ölüme kadar devam eder. mitoz bölünmede çekirdek bölünmesinden sonra sitoplâzma bölünmesi gerçekleşmezse çok çekirdekli hücreler oluşur. mitoz bölünme sonucu oluşacak hücre sayısı 2n formülü ile bulunur. bu formülde n, bölünme sayısıdır. mitoz bölünme, eşeysiz üremenin temelini oluşturur.

Ana hücrenin bölünmesi sonucu,birbirinin aynısı iki yeni hücrenin oluşmasını sağlayan çoğalmaya mitoz bölünme denir.Bitoz bölünmenin bazı özellikleri ;
-çok hücreli canlılarda büyümeyi,tek hücreli canlılarda ise çoğalmayı sağlar.
-oluşan yeni hücrelerin kalıtsal yapısı ve kromozom sayısı birbirinin aynı olur.
-oluşan yeni hücrelerde,ana hücreyle eşit sayıda kromozom bulunur.
-bütün canlılarda ortak olarak gerçekleşir.
-yeni hücrelerde çeşitliliğe neden olmaz.*

kürtlerin çoğalma şeklidir.

birçok canlıda görülebilecek bir bölünme türüdür.

yara onarımları, büyüme, gelişme gibi olaylarda gereklidir.
asıl olarak iki ana koldan yürür.
1-çekirdek bölünmesi 2-stoplazma bölünmesi.

1-çekirdek bölünmesi:

çekirdek bölünmesi de 4 farklı evreden oluşur.
a-profaz, b-anafaz, c-metafaz, d-telofaz.

a-profaz:
*Kromatin iplikler helezon şeklinde kıvrılıp, kısalarak ve kalınlaşır böylece kromozomları oluşturur.
*interfazda kromatin iplik kendini eşlediğinden kromozomlar birbirinin aynısı iki parçadan oluşur.Bu parçalara KARDEŞ KROMATiT adı verilir.Kromatitler birbirlerine sentromerlerle bağlıdır.
*interfazda oluşan sentroiller hücrenin iki kutbuna doğru çekilmeye başlar.Oluşan iğ ipliklerinin sentroillere bağlı olduğu görülür.
*Profazın sonuna doğru çekirdekçik ve çekirdek zarı erimeye başlar.

b-anafaz:
*Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak iğ iplikleri üzerinde hareket ederek zıt kutuplara çekilir. Anafaz sonucunda kardeş iki kromatit zıt iki kutba ulaşmış olur.

c-metafaz:
*Kromozomlar iğ ipliklerine tutunarak hücrenin ortasında toplanırlar.
*Kardeş kromatitler arasındaki sentromerler kopar. Böylece her bir kromozom
iki kromatite ayrılır.
*Kromozomların en belirgin olduğu safhadır.Kromozom sayısı bu safhada tespit edilir.

d-telofaz:
*iğ iplikleri kaybolur.
*Kromozomlar tekrar açılarak kromatin ipliklere dönüşür.
*Çekirdekçik ve çekirdek zarı yeniden oluşur. Böylece birbirinin aynı özelliklere sahip 2n kromozomlu iki çekirdek oluşur.
!Telofazda olan olaylar profazın tersidir!

2-stoplazma bölünmesi:

Çekirdek bölünmesinden sonra stoplazma bölünmesi gerçekleşir.
Stoplazma bölünmesi bitki hücresinde farklı hayvan hücresinde farklı olur.
Hayvan hücresinde stoplazma bölünmesi hücrenin ortasından boğumlanmasıyla olur.

DiKKAT: Bitki hücresi kalın bir hücre çeperi ile çevrili olduğundan boğumlanma olmaz. Hücrenin ortasında ARA LAMEL denen bir tabaka gelişerek stoplazmanın ikiye bölünmesi sağlanır.