internetten seyrederek kendi kendime ogrendigim oyun. Abhaz olmamiza ragmen Bizim oralarda oynanmaz (sivas). Sonradan internet sayesinde biraz biraz ogrenilip oynanmaya baslandi. düzce, adapazarı, eskişehir, izmir’in çerkesleri nerdeyse boyuna bu oyunu oynarlar dugunlerde. bugun biraz oynayayim dedim evde yillar sonra, paslanmisim, ayaklar unutmus hareketleri.
Moral bozukluguna birebirdir ayrica ezgileri de dansi da. Ne zaman acip izlesem dunya bir kac dakikaligina daha güzel bir yere donusur (tesekkurler nart ajans). Canim kültürüm.
Edit: benim ayaklarim unutmamis, ben apsuva dansini leperuj’la karistirmisim (yine). ikisi nerdeyse birebir ayni oyunlar, cok ufak hareket ve ezgi farki var. Yakindan inceleyince fark ediyorsunuz. Leperuj adigelerin (sanirim şapsığ ve abzeh’lerin) oyunu, apsuva ise abazalarin. Ama bir cok kisi benim gibi ikisini ayirt etmekte zorluk cekiyor.
Duzcedeyken bazen çerkez düğünlerine giderdim. Çerkez, Abhaz vs değilim ama evlenme yoluyla çok akrabam var. Kendim oyunu bilmem ama bu dansa ve müziğe aşinayim.
Adigelerin Leperuj’u ile abazalarin apsuva’sini Ayirt edici ozelliklerden ilki ezgi. Ritim ayni: “tak-tak, tak-tak, tak-tak, tak-tak” diye devam ediyor, kalp ritmi gibi yukarda da anlatidigi uzere. Leperuj’un sanirim tek bir ezgisi var, ya da birbirine cok benzer iki ezgi aslinda.
Apsuva’da ise ezgiler farkli farkli, ve oynarken cok iyi kulak vermek gerekiyor. Cunku dansin baslangicinda cift kucuk ve (hafif aksak) hizli adimlarla uyum icerisinde karsilikli daireler cizerken birden ezgi degisiyor ve beraberinde figurler de degisiyor. cift once geri geri aksak bir kac adim attiktan sonra ileri dogru once aksak sonra hizli ayak figurleri yaparak yan yana gelip gelip uzaklasiyorlar dansin sonuna kadar, ve bu muzik kesilip dans bitene kadar boyle devam ediyor.
Leperujda ise baslangicta karsilikli daireler cizdikten sonra yapilan ayak figurlerinin ezgiyle cok alakasi yok (gibi, diyebiliriz yani), buna daha cok oynayan cift kendileri karar veriyorlar. Ama yan yana ayak figurleri yaparken ezgi biraz degisiyor (gerileme gibi bir ton ile) ve cift yavas yavas tekrar basta yapilan daireleri cizmeye basliyor karsilikli, ardindan tekrar ayak figurleri, yan yana gelerek oynama vs.
Bir de apsuva’da basta daireler cizilirken cift karsilikli 3 kere bir yana dogru bir kac adim atip geri geliyorlar, bunu yaptiktan sonra da kadin ve erkek dönerek yer degistirip tekrar daireler cizmeye basliyorlar karsilikli. Leperuj’da ise bunun yerine kadin ve erkek karsi karsiya gelecek sekilde once bir yana sonra oteki yana geri geri gidip geliyorlar (bilenler bilir, seyredenler anlar).
Apsuva, qafe, şeşen ve diger kafkas danslarinda oldugu gibi muzigin surekli devam edip surekli yeni ciftlerin dans pistine ciktigi bir oyun degil ayrica. Muzik bir kac dakikaligina suruyor, sonra kesiliyor, cift pisti terk ediyor ve bir kac dakika sonra muzik yeni bir ezgiyle tekrar baslayinca yeni bir cift cikiyor piste, ve bu boyle devam ediyor. Leperuj’da ise muzik qafe ve şeşen’de oldugu gibi ciftler spontane degise degise surekli devam ediyor diye biliyorum.
Bir de abhazlarin apsuvada yaptigi dejular adigelerin leperuj’da yaptiklarindan farkli oluyor, “wahayra” benzeri naralar disinda abazaca sozler de sarfediliyor. Bir kisi yuksek sesle bu sozleri soylerken digerleri de naralarla eslik ediyor. Leperujda ise ezgiye uyan bir ritimle “wooo rida rida wooo, rida rida wooo” gibi naralar atiliyor hep bir agizdan.
Bu kadar. baya uzun oldu. Sabah sabah yine geldi bana nerd perileri.
