tarihin seyrini değiştirmiş adamışmış. mustafa en iyi yetiştirilen şehzadelerden biriymiş, hak adalet, yiğitlik, dürüstlük hepsi bunda varmış. e süleyman bunu katlettirip sarı selim padişah olunca, osmanlı yönetiminin boku çıkmış. öyle güçlü bir dönemi mustafa devralsaymışmış, osmanlı duraklama dönemine girmeyebilir ya da kolaycana atlatabilirmiş...
Şu bir gerçek ki bu millet tarihini kıytırık bir televizyon dizisi ile öğrenmeye başladı. Daha önce Kanuni ya da Süleyman denince akla ilk gelen bundan senelerce evvel uçurulan bir "Süleyman the Magnificent" (Muhteşem Süleyman) balonuydu herhalde. Kanuni Sultan Süleyman sadece Osmanlı tahtının değil tüm dünyada en çok hüküm süren devlet adamlarından biridir.Osmanlının tarih sahnesinde en güçlü olduğu dönemde tahtta oturmuştur ve şüphesiz fayda sağlamış bir sürü hizmeti vardır. Ömrü dizide gösterildiğinden çok daha fazla savaş meydanlarında geçmiştir. Osmanlı toprakları onun döneminde daha da genişlemiştir. Devşirme de olsa bir çok önemli devlet adamı onun zamanında yetişmiştir. Barbaroslar, Mimar Sinan'lar onun döneminin insanlarıdır.
Ama şu da bir gerçektir ki bugün dahi başımıza bela olan bir çok konu da onun saltanatı sırasında başlamıştır. Örneğin adı rüşvetle anılan Rüstem Paşa onun devrinin vezirlerindendir. Elbette onun bile hizmetleri olmuştur ama devletin hizmetinde olan bu sadrazam o denli rüşvet yemiştir ki Kanuni'nin ölümünden sonra 2. Selim başa geçtiğinde devlete borç verecek duruma gelmiştir.
Bunun dışında 46 yıllık saltanatı boyunca Rusya üzerine tek sefer yapmayarak Rusya'nın gelişirken önüne hiç engel olarak çıkmamış ve sonraki yüzyılda düşmanımızın oluşmasına yol açmıştır. Bunun dışında yaşının ilerlemesiyle birlikte tahtı çocukları yerine vezirlerine bırakarak kendinden sonra tahta çıkacak olan padişahların da onu örnek almasına yol açmıştır. Devlet, Kanuni zamanında vezirlerce yönetilmeye başlanmıştır. En büyük şansı iktidarının sonlarına doğru Sokullu gibi bir vezirin yetişmesi ve onun direyetli yönetimi sayesinde devletin idare eder durumda kalmasıdır.
Hürrem Sultan'ın çok fazla etkisinde kalması hatalarından biri olmakla birlikte sadrazamlarını seçerken de çok büyük bir yetenek gösterememiştir. Zaten oldukça sayıda sadrazamı olmuştur. Kendisine sadık, devlete hizmet edecek namuslu insanları ayıklamayı çok başaramamış, kendi cebini doldurmaya eğilimli, aşırı egosu olan insanları çevresinde toplamıştır, bu da devletin zirvesinin sürekli birbirleriyle didişmesine neden olmuştur.
Kanuni'nin yeteneği aslında gücüyle ilintilidir. Bu kadar büyük bir güç elinde olmasaydı da bu denli büyük bir devlet adamı olabilir miydi, orası şüphe götürür. Ama geleceği görme konusunda sıkıntılı olduğu bir gerçektir. Piri Reis'i öldürtmüş, böylece okyanus ötesi denizlere hakim, bilgisi olan en büyük denizcimizden olmuşuzdur. Oysa o dönemde o büyük gücüyle Okyanus ötesine yelken açmayı akıl edebilse belki bugün Amerika'nın önde gelen toplumlarından biri de biz olacaktık. Akdeniz ile yetinmiştir.
Fransa'ya kapütülasyonların tanınması onun zamanında başlamıştır. Bu o kadar büyük bir dert haline gelmiştir ki Lozan Barış Antlaşması'nda yabancı ülkelere tanınan bu ticari ayrımcılığın kaldırılması düşman devletler tarafından savaş sebebi olarak gösterilmiştir. ismet inönü Lozan'da en büyük başarısının bu olduğunu dile de getirecektir.
Oğlu Mustafa'yı öldürtmesi ise sadece elinde evlat olarak en yetenekli şehzadeyi öldürtmesi anlamına gelmez. Aynı zamanda tüm geleceğimizi de etkilemiştir. Öyle ki, Mustafa'nın öldürtüldüğü haberi dönem Avrupa'sında büyük yankı uyandırmış, sevinçle karşılanmıştır. Elbette bunun bir de insani boyutu vardır. Kimse Fatih'in Kanunnamesi'nden falan bahsetmesin. Bir insanın kendi oğullarını öldürtmesi nereden bakarsak bakalım korkunç bir hadisedir. Ama bununla da yetinmemiş şehzadelerinin çocuklarına kadar katlettirmiştir. Mustafa'nın oğlu da bu şiddetten kurtulamayacaktır. Ama asıl kırımı Şehzade Bayazıt yaşayacaktır. Kardeşi Selim ile girdiği taht mücadelesinde babasının Selim'in yanında yer alması yüzünden yaptığı savaşları kaybetmiş, iran'a sığınmak zorunda kalmıştır. Bu onun orada da öldürülmesine engel olmamış kendisi ile birlikte Şehzade'nin yaşları 3 ile 17 arasında değişen bütün oğulları boğularak öldürülmüştür. Bir insanın ne sebep olursa olsun 3 yaşındaki bir çocuğun öldürülmesi konusunda emir vermesi kabul edilemez. Devletin bekasını o kadar düşünüyorsa tahttan çekilmeyi de bilmeliydi.
Sadece osmanlıda değil tüm imparatorluklarda görülen bir katlin dizi ile tarih öğrenenlerce en zalim kişisi,
Kardeş kardeşe evlenenler, kundaktaki bebeyi koca edenler, türlü entrikalar, suikastler, muhteşem yüzyıldan başka tarihi diziler de izleyelim dostlar yarım yamalak tarih bilgimiz artsın.
Zamanın gereklerini uygulamıştır. O dönemden düşünmek gerek demokrasiyle yönetilmiyor. Babadan oğula geçen bir hanedanlık var. Ülke kan gölüne dönmesin istemiyle evladını katletmiştir. Oğlu uyanık olsaydı kurtulabilirdi fakat o babasına güvendi. Sonuç olarak bence o dönemde yapılacak en doğru davranıştır. Padişahsan halkın için oğlunu bile yok edersin. Ah bide bunu günümüzde yapsalar bizi yönetenler.
muhteşem yüzyıl tarihçiliği'ne kurban giden büyük devlet adamı. sözlük ilber ortaylı kaynadı lan birden. vay anasını.
böylelikle muhteşem yüzyıl gibi sikindirik kurguların ne amaçla çekildiğini de öğrenmiş olduk. avrupalıların bile saygı duyduğu bir padişaha, kendi milletini düşman etmek ancak böyle olurdu gerçekten. şehzade mustafa'yı genç kızların ağzının suyu akarak izlediği mehmet günsür oynasın, öldürülünce de "ayy pis kanuni :(" olsun. tebrikler senarist kardeş. beyaz giydirmeyi de iyi akıl etmişsiniz ehehe.
dün akşamdan beri sürekli konuşulan Osmanlı kağanı birde oğlu şehzade mustafa tabi... sebebini öğrenince bir dizi yüzündenmiş! ilginç... aptal kutusu aptallar için var olduğunu yine kanıtladı tabi. Kahve köşelerinden tahlil yapmak gerçekten harika hele hele 450 yıl önceki bir olayı günümüz şartlarında değerlendirip Sultan Süleyman'a hakaret etmek aşağılamak enteresan bir çapsızlık.
birde bunu yapan insanlar çevresine hiç bakmıyor sanki başka bir dünyada yaşıyor! günlük hayat telaşında 3 kuruşluk araba için abisiyle-babasıyla kavga eden, köydeki 3 dönüm arsa için babasıyla kanlı bıçaklı olan, bir evladına ev alırken diğerine o kendisi yapsın onu pek sevmem zaten diyen insanlarla dolu dünya!
Türk devletlerinin/beyliklerinin her biri şehzadeler yani varisler tarafından paylaşılarak bölünmüş ve sonrada yıkılmış gitmiştir! Dönemin şartları ve şehzade mustafa'ya kurulan kumpas böyle tarihi ve elem verici bir olayın yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Ama bunu kullanarak götündeki boka bakmadan, kardeşi 100 lira borç isteyince "uff valla parım yok yha cnm" diyen adamlarca bu koca sultanın hakarete uğraması beni çıl dır tı yor!
- babasının mısır'dan getirdiği kendilerine alim diyen yobazları devlette söz sahibi etmiştir. bildiğiniz üzere, yeniçeri ayaklanmalarının falan altında hep bu yobaz sürüsü vardır. bilim ve teknolojideki gerileme böyle başlamıştır.
- mahidevran gülbahar sultan'dan olan büyük oğlu şehzade mustafa'yı, hürrem sultan denen orospu ve onun yardakçılarına uyarak boğdurtmuştur. (not: bazı tarihçiler hürrem'in çocukları başkalarından peydahladıklarını iddia ederler)
- habsburg hanedanı'yla sidik yarıştıracağım diye hazırlıksız orduyu birinci viyana kuşatması'na sokmuş; eli boş dönünce büyük zarar etmiştir.
- babası gibi kendisi de safeviler'le kötü ilişkiler kurmuştur. bunun sonunda olan türkmenler'e olmuştur.
- birinci viyana kuşatması sırasında orduyu korumak ve düşman orduları oyalamakla görevli akıncılar tarumar olmuş; onların yerlerine kırım hanlığı'nın hafif süvari birlikleri avrupa'ya sürülmüştür.
- kırım hanlığı'ndan burnunu kurtaran ruslar'ın kısa sürede bitleri kanlanmış, avrasya'yı egemenliklerine almış, istanbul'a kadar gelmeleri üç yüzyıl bile sürmemiştir. araya dingilizler girmese osmanlı devleti'nin resmi olarak bitişi 1878'de, 93 harbi'yle olacaktı.
eee, imparatorluklar öyle ha deyince çökmüyor işte. en görkemli günlerinde ufacık tohumlar ekiliyor; iki yüzyılda onlar devleti bitiriyor.
bir ''yavuz sultan selim'' değildir.
yavuz sultan selim hazineyi 8 yılda tıka basa doldurmuştur.
süleyman ise bu hazinenin tamamını harcamakta sakınca görmemiştir.
hatta oğlu 2.selim tahta çıktığında askere dağıtalacak bahşiş bile borç olarak mihrimah sultan'dan alınmıştır.
Dizide öldükten sonra, türbesine gidip mezarına tükürüleceğini düşündüğüm padişahtır. Pargalı paşa öldü ziyaretine gittiler, şehzade mustafa öldü göz yaşları içerisinde türbesi ziyaret edilip dualar edildi.. Hepsi sevilen insanlardı anladığım kadarıya... Ancak sultan süleyman için aynısı geçerli olur mu bilemem, ne beddualar ediliyordur şuanda yattığı yere.
osmanlı devleti'nin zirveyi yaşadığı padişah. hürrem, mürrem; bunlar hikaye. iran şahı'na ''yha bn thta çkyom tmm mı, bbskoyu bsvr'' diye mektup atarsan, katlin meşru olur. kanunî bu uygulamayı yapmasaydı, zekasından şüphe ederdim. nitekim öldürtmediği şehzade bayezid de ordu toplayıp isyan etmişti. osmanlı'da bu tür örnekler vardır, bu adil bir tatbikata dayanır. örneğin isyan eden şeyh bedreddin, bir fıkıh alimidir. padişah ulemanın zirvesindekilerden bir 'alimler meclisi' toplamış, şeyhülislamı da başlarına geçirmiş, karar almalarını istemiştir. şeyhülislam bedreddin'e hürmet edip, ''siz bir islam alimisiniz, devlete bağy suçunun hükmü nedir?'' deyince, bedreddin ''ölümdür!'' deyince idam edilmiştir. ''ya şimdi devrimlerin yerleşmesi içiiiiiiiiiiiiiiiiğğğğğğğğnnnnnn'' diye savunulan neler oldu bu ülkede, üstelik 80-90 sene evvel. 1500'lerin hükümdarlarına sallayacağınıza, önce bu zihniyetle hesaplaşın canım hümanistlerim benim. hesabı allah sorar, muhteşem yüzyıl yapımcıları veya yarı cahil sözlük yazarları değil.
ben asıl ne yazacaktım... ha... kanunî devri, her anlamda zirveye çıktığımız bir aralığı kapsadığından, şu şiiri paylaşmak istiyorum. fahri kaplan yazmış, kim olduğunu bilmiyorum ama...
--spoiler--
Söz sultanları son ufka varmışlardı beyânda;
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
Bulunur mu ki bir daha bunca üstâd bir anda!
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
O devirde hem Fuzûlî hem Bâkî yaşar idi,
Zâti Pîrin dükkânına şairler koşar idi,
O şiirler okundukça gönüller coşar idi,
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
O zaman bu topraklarda büyük ihtişâm vardı,
Bütün dünyâya hükmeden şâh-ı muhteşem vardı,
Bir devlet ki; hem istanbul hem Üsküb hem Şam vardı,
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
istanbul şiir diyârı: Bâkî, Nevî, Hayâlî
Bağdat ızdırâb mekânı: Rûhî ile Fuzûlî.
Aslı nasıldı kim bilir; mest ediyor hayâli,
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
istesen de gelmez geri konuşursun nâfile.
Nerelerde kaldın Fahri; geçti gitti kaafile.
içimde bir istek kaldı olmazsa da lâf ile -:
Ne hoş olurdu gelseydim âh devr-i Süleymanda!
--spoiler--
bilip bilmeden konuşan kişiler yok şehzade mustafa ölmese böyle olmazdı şöyle olmazdı kanuni osmanlıyı bitirdi mustafayı öldürerek falan filan ulan nerden biliyorsun mustafanın kahyası mısın sen? belki o osmanlıyı kazanamayacağı bi savaşa sokup komple batıracaktı ? mustafa boku yemiş gibi konuşmayın şurda. Kaldı ki II. Selim söylenenin aksine osmanlıyı geriletmemiş babasından aldığı toprakları genişleterek bırakmıştır oğluna.
osmanlı hanı. dönemin şartları diye savunulmaya çalışılıyor bugünlerde. ee zaten dönemin şartına göre de yaptığı yanlış bir şey. en parlak şehzadeyi öldürüyorsun sen. dönemin şartı bu mudur ? o dönemde şart olan '' iyi şehzadenin öldürülmesi '' mi ? mustafa isyan etti diyenlerle zaten hiç tarih konuşmayın. padişahlardan çok mersiye yazılmış. koca bir halk yanılır, 1000 devlet adamı yanılır ama 10-15 şair yanılamaz... ayrıca idamdan sonra gelen avrupa'lı bir gezgin 3 bebekten 2 sinin adı mustafa demiş raporunda. şu sevgiye bakar mısınız ? adam isyan edecek, hainlik yapacak sonra da babasının çadırına yalnız girecek, herkes uyaracak ama o dinlemeyip çadıra girecek ha ? bu da dönemin şartı sanırım. hain ol ama ölüme yürü. iyiymiş.
ayrıca kanuni'ye asla saygısızlık yapmıyorum ben sağlıklı düşünemediğine inandım hep. 46 yıl savaşın ve ağır bir aşkın içinde olan bir adam 60'lı yaşlarında sağlıklı düşünemez diyorum..
