jakobenizm yüzeysel olarak ele alındığında çok rahat tu kaka denilebilecek bir şeydir. ama suç ve ceza da dediği gibi jakobenizmin etik olup olmadığını onun muhatap olduğu toplum belirler. bunu şu şekilde açıklayabiliriz: bir toplum düşünelim; son derece demokratik şartlar altında rengini belli eden 7'sinden 77'sine düşüncelerini rahatlıkla seslendirebilen ve seslendirdiği için hiçbir zaman polis copu yememiş ya da hapis yatmamış ya da idam edilmemiş. böyle bir toplumda toplum için topluma rağmen diye birşey söz konusu değildir. çünkü toplum için olanı toplumun ta kendisi seçmiştir. ortada canlı bir toplum vardır. böyle toplumda jakobenizm elbetteki eğreti durur ve gereksizdir.
bunun karşısında da zıt bir örnek vardır. bir toplum düşünelim ki o toplumun düşünme, muhakeme yetisi kademe kademe köreltilsin. tepkisiz, uyuşuk bir toplum olarak varlığını sürdürsün. böyle toplumlara elbetteki jakobenist isimler gereklidir. yoksa toplumlar kimi zaman düştükleri gaflet uykusundan nasıl uyanacaklardır? jakobenizmi yüzeyselleştirmek üzerinde bulunduğumuz cumhuriyeti yüzeyselleştirmektir. çünkü bazen mustafa kemal gibi önderler çıkıp halka rağmen halk için diyebilir.
fransız devriminin dehası, dahisi, sonradan biraz kafası karıştığı için de, yine devrimin en önemli kurbanlarından robespierre'in müthiş bir şekilde gerçekleştirdiği tavır.
Kısaca "tepeden inmecilik" demektir, ama bu kadar basit değil, arkasında koca bir siyaset felsefesi, hatta bilim felsefesi vardır.
Ünlü siyaset filozofu Roger Scruton'un "A Dictionary of Political Thought"ta anlattığına göre, Jakobenizmin bariz özellikleri şunlardır:
* "inandığı görüş, eylem için yeterli meşruiyet sebebidir." Meşruiyetin birincil kaynağı hukuk değil, ideolojisi ve ilkeleridir. Karşıt görüşler ise, yok edilmesi gereken ihanetler ve sapmalardır!
* "Jakobenizm, güç kullanarak kendi görüşlerini dayatır." Metodu, ne pahasına olursa olsun 'devrim'dir, şiddettir, baskıdır.
* "Gaye için her vasıta meşrudur." Devrim, devlet, dava veya 'cihad' için hak ve hürriyetler, evrensel hukuk kuralları çiğnenebilir!
* "Cahil halk, 'doğru'yu ve çıkarlarını bilmez.." Öyleyse zorla 'aydanlatılmalı', sıkı bir "merkeziyetçilik"le yönetilmelidir.
'Ödünsüz' ideoloji!
Fransız ihtilali'nde, Jakoben tarikatından kalma eski bir manastır binasında toplanan devrimcilere 'Jakobenler' denilmiştir. Devrimin en radikal ve terör uygulayan takımı oldukları için de, Fransız ihtilali ile özdeşleşmişlerdir.
Benzer özelliklere sahip başka akımlara da 'Jakoben' denilmiştir. Mesela Rus ve iran devrimleri de 'Jakoben'dir.
Jakobenlerin temel felsefesi, aklın (ideolojinin) yanılmazlığıdır. Liberal filozof Friedrich von Hayek, bu 'yanılmaz akıl' anlayışını eleştirmiş, hem deneysel bilim felsefesine ters, hem anti demokratik olduğunu göstermiştir. (Kanun Yasama Faaliyeti ve Özgürlük, sf. 38 - 51)
Muhafazakar ingiliz ve Liberal Amerikan demokrasilerinin aksine, Fransız tarihinde "doğaları gereği farklı olan siyasal toplum ile dinsel toplumu benzer ilkelere göre düzenlemenin mümkün olmadığını iki taraf da anlayamamıştır." (A. de Tocqueville, Eski Rejim ve Devrim, sf. 200)
Ve hiç ödün vermemişler, hep çarpışmışlardır!
ingiltere ve Amerika'da Aydınlanma felsefesi dini###### inançları bir özgürlük alanı olarak algılarken, Fransa'da Aydınlanma ve din birbirlerini ezmeye çalışmışlardır! (Roy Porter, The Englightenment, sf. 33 - 40
Fransa'da Jakoben gelenek Katolikleri okullardan, memuriyetten, ordudan atmış, onlara "Cumhuriyet'in paryaları" muamelesini yapmıştır! (Bkz. Maurice Larkin, Religion Politics and Preferment in France, özellikle sf. 81 - 100)
"irtica" lafı da Jakoben markalıdır.
iki demokrasi
'ÖDÜNSÜZ' ve "yanılmaz doğru"cu Jakoben demokrasi, bu ideolojik, liberal demokrasinin "kuvvetler ayrılığı" ilkesini reddeder, "sivil topluma egemen bir ve bölünmez kamu otoritesi" ve "soyut bir milli egemenlik" kavramını benimser. Böyle bir "Devlet", topluma istediği şekli vermeyi, tek tip adam yetiştirmeyi görev sayar. (Francis Furet, Jacobinism, A Crtical Distionary of The French Revolution, sf. 710 - 711)
Bu Jakoben egemenlik anlayışının bizim devrim tarihimizdeki karşılığı "tevhid - i kuva" (kuvvetler birliği)'dir.
Jakoben demokraside, "genel irade", liberal demokrasideki sandıkta belirlenen "çoğunluk iradesi"ne benzemez. Jakoben liderlerden Saint - Juste diyor ki:
"Genel irade, çoğunluğun iradesi değil, milleti gerçek arzuları ve gerçek mutluğu hakkında aydınlatmakla görevli temiz insanların iradesidir." (P. Gaxotte, Fransız ihtilali Tarihi, sf. 255.)
Ve işte, 'mutlak doğru'yu, 'yanılmaz akıl'ı, 'devrim'i, soyut 'millet'i temsil ettiği içindir ki, Jakoben gelenekte "devlet hukukun üstündedir" ve "yargı ve hukuk, devlet çıkarlarına tabidir" (S.Hazareesingh, Political Traditions in Modern France, sf. 170 - 173)
Devletin kendisi radikalizme esin kaynağı olduğu içindir ki, Fransa, sağ ve sol radikalizmlerin elinde iki asır çalkalanmıştır!
Fransa, son 50 yılda devletin de siyasi akımların da liberalleşmesi sayesinde eski 'radikal' ve 'ödünsüz' çatışmalardan kurtulmuş ve gelişmesini hızlandırmıştır.
'Devlet'e, ve radikallere arz olunur!
Toplumsal değişikliklerin yöneticilerin tepeden inme buyrukları ile gerçekleştirilebileceğini savunan siyasal düşünsel akım. Fransızcası jacobenisme dir
Halka zorla benimsetilmek istenen düşünce sistemi."halk için,halka rağmen" rağmen gibi komik ve demokrasinin yanından geçmeyen yaptırımlarla,halka birkaç insanın üstten inmeci yöntemle getirdiği düzenlemelerdir. Despot bir sistem.
Ülkemizde kendini,4 darbeyle gösterip demokrasi tarihinde kara sayfalara yazılmıştır.Ve Türkiye demokrasisi bugün sakatsa bunda bu etken büyük rol oynar.
