Tarihi bir kişiliktir. Tarihi kişiliklerin doğruları bize ışık verir. Hatalarından ders çıkarmak gerekir. Eleştiri yapmadan önce o şartlarda daha iyisinin çözümünü söyleyin bizde bilelim. 2. Abdülhamit hanın en büyük başarılarından biri Türkiye Cumhuriyeti kurucu kadrosunun onun zamanında ki eğitim müesseselerinden yetişmiş olduğudur. eleştiri yaparken bu gerçeği gözardı etmeyin.
Türkiye dört sınırında yangınlar olan bir ev, Sultan Hamid, o yangınların eve bulaşmaması için hızla koşarak ateşe su serpen, kum döken ve keçe kapatan bir savunucu idi. Bu koşuşmaları sırasında yoluna çıkan bir iki çocuğa çarpıp düşürdüyse, suç onun değildir. Çünkü, yurdun çevresindeki yangınlar göğe yükseliyor ve Gök Sultan, alevleri içeri sokmamak için didiniyordu.
Her kurumuyla iflas etmekte olan bir devleti bir sure daha ayakta tutabilmis osmanli padisahidir.
Toprak kaybetmistir, baski uygulamistir vs vs. Ama turkiye de laik ogretimin onunu actigi gercektir. Karisik egitimi bu topraklara getiren odur, batili tarzda egitimi uygulamaya calisan odur. Kita avrupasinda ilk subay okulunu acan odur. O subay okullarindan ataturk, karabekir, cakmak gibi turkiyeyi kuracak olan ekip yetismistir.
Bazilarinin ataturk'u karalayip, osmanliyi yuceltmek istmesi yuzunden abdulhamiti cok abartmasi bir kesimde abdulhamite karsi antipati olusturuyor. Ama olaylara o bazilari gibi degil, objektif bakmak lazim. Abdulhamit sonucta iyi bir liderdir.
Edit: isin ironik tarafida su; yaptigi yeniliklerden dolayi abdulhamite dinsiz diyen tayfanin bu donemdeki temsilcileri, abdulhamiti suan anlata anlata bitiremeyen taraf. Siyasi islamci olmak gercekten cok zor.
Osmanlı'nın en zor döneminde 33 yıl tahtta kalıp imparatorluğu ayakta tutması bugünün siyaset bilimcilerine göre olağanüstü bir başarı sayılır.
Yaşadığı yüzyılın en büyük devlet adamlarından kabul edilir.
