osmanlının yıkılışına yardımcı biridir. 3. ordu komutanı Hasan izzet Paşa'dan askerlerine taarruz emri vermesini istemiştir. Hasan izzet paşa ise kış mevsiminde bunun yanlış olacağını, ilkbahar mevsiminin beklenmesi gerektiğini söylemesi üzerine görevden alınmıştır. Enver paşa kafkas cephesini devralıp osmanlı ordusuna sarıkamışta tek bir kurşun dahi sıkılmadan binlerce şehit verdirtmiştir. şehit verdirmekle kalmamış kafkas cephesini zayıflatarak rusların anadoluya girişine engel olan ordumuzu lağvetmiştir.
rus kaynaklarında savaşıldığı, türk kaynaklarında ittihatçılara düşman olup ingiliz muhibi olan mandacılar tarafından savaşılmadığı anlatılan cepheye emri veren kumandan. biz zaten tarihimizi çinlilerden öğrendik, varsın ruslardan da öğrenelim.
Kürtçe bir şarkıya söz olmuştur kendileri.
"Nèviyen enwer paşa tewşin sıwar hatın pèya çun "
(Enver paşanın torunları süvari (bineklerle) geldiler yürüyerek gittiler.)
iyi mi köt mü olduğu bilinmez şahsımca.
enver paşa milliyetçi ve vatansever bir insandır. gerçekten samimidir ve diğer mason ittihatçılar gibi değildir. o da devleti için bir şeyler yapmak istedi. bazı yanlışlıkları ve de ahmaklıkları olabilir fakat bu onu hain yapmaz.
vatansever milliyetçi bir askeri dehadır. yüksek bir hedefi olan insanlar hedefine koşma hırsıyla kendisinden beklenilmeyecek hatalar yapabilirler. şüphesiz sarıkamış tarihimizdeki çok acı bir gerçektir fakat olayın iç yüzüne baktığımızda enver paşamızın askerlerini yönlendirdiği yol düşmanlarımızın asla aklına gelmeyecek zekice alınmış bir kararın ürünüdür. zira kendileri bile şaşırmıştır bu olaya. eğer mevsimsel şartlar lehimize olsaydı çok büyük bir zafere ulaşacağımız kanaatindeyim. kendisi başarılı olsaydı bugün belki çok daha farklı bir tablo olurdu karşımızda. bilgisayar başında oturup klavyeden böyle insanları hain ilan etmek ne kadar kolay bazıları için.
çok eleştirilecek noktası var, hayalleri kendisinden büyük, üç paşa arasında da en yeteneksizi gibi gözüküyor fakat sarıkamış harekatında söylendiği gibi çok büyük bir hatası yoktur, zaten 90. 000 sayısı kesinlikle sallamasyondur. ilk kim bulduysa bi öpmek lazım.
(bkz: sarıkamış harekatı/#26134183)
enver paşa ayrıca yakın türkiye tarihinde başbuğ diye anılan ilk kişidir. ikincisi mustafa kemal atatürk, üçüncüsü ise alparslan türkeş'tir.
--spoiler--
Hainle kahraman arasındaki farkı mahkemeler değil, tarih belirler... Tarihe nerden bakıcaz?.. 1907'den tarihe bakarsak Enver Paşa eşkiyadır... 1908'de Hürriyet kahramanı... 1914'te başkomutan vekili... 1918'de sürgün bir mağlup komutanı... 1923'te vatan haini... Şimdi bana bugün söyleyeceğiniz, vereceğiniz hükümün tarihi açısından hiç mi önemi yok...
--spoiler--
güzel bir amacı olmasına rağmen hayalperest bir insan olması sebebiyle 90000 vatan evladının ölümüne sebep olan ve bu hatası sebebiyle tarihe adını kötü bir şekilde yazdıran paşa.
askeri dehadır. daha askeri üst-alt sıralaması yapamayacak zekada insanların 90.000 asker onun yüzünden öldü aciziyetini göstermeden önce planlamasının, o günün şartlarında yaptığı taaruz planının ne kadar cesurca ve zekice olduğunu kanaat getirebilecek algıya sahip olması gerekir. sünger gibi her dayatılan olguyu çekiyorsunuz kendinize ait bir fikriniz gibi sunuyorsunuz. az biraz araştır öğren, şu kafayı bir değiştir!
askeri dehadır ya da değildir onu bilemem ama önemli bir askerdir. fakat tecrübesizliği ve yaptığı stratejik hatalar yüzünden Türk tarihinin en büyük ordusunu (ki birinci dünya savaşı için 1 milyon insan asker altına alınmıştır) doğru kararlar ile yönetememiştir.
Hedefleri itibari ile büyük idealleri olan ama bu idealler uğrunda yanlışlar yapmış bir komutandır demek daha doğrudur.
halkının özgürlüğü uğruna çok genç bir yaşında rütbelerini söküp makedonya dağlarına çıkan, düşünceleri uğruna ölümü göze alan bir adamdır. aslında turancı değil islamcıdır. araplar ve arnavutlar cacık çıkınca islamcı mantığını asya'ya götürmek istemiştir. bunu bile bilmeyen geri zekalılar oturduğu yerden sallarlar da sallarlar.
