sarıkamış harekatını rusya'ya geçip votka içebilme hevesiyle yapmıştır.
çanakkale'de domates için savaşmış.
edirne'yi sırf tava ciğer yemek için düşmandan geri almıştır.
hatta Cihan harbine girme sebebi Oktoberfest'de alman manitasına verdiği sözden ileri gelir.
tibbiyelilerin, aydinlarin elinden, harbiyelilerin tahakkumune giren cemiyetin gorunen yuzu, kuklasi ve en saf kalplisi. goruslerimiz taban tabana zit olsa da en sevdigim ve hayranlik duydugum tarihsel kisiliktir kendisi. resmi tarihin bir kaybedeni olarak hep karalanan bir zavalli romantiktir enver pasa. apoletlerini sokerek tek basina selanik'i terk edip, makedonya daglari'na cikan bir idealisttir. sarikamis'ta, onu sevmeyenlerin bile aktardigi sekilde, siperlerde sabahlayan, istanbul'a hezimet haberi geldigi vakit de gunlerce uyumayandir -burada esi naciye sultan'in yalancisiyim, sarikamis'tan sonra uzun sure uyuyamamis-. hayir, buyuk kumandanlari, savascilari oven, onlara methiyeler duzen insanlar, bir asker olan bu adama neden cemkirir boyle? mesela neden kimse mustafa kemal pasa'ya kizmaz sakarya'da ya da anafartalar'da olenler icin? cunku kazandigi icin, degil mi? enver pasa cok hizli yukseldi, birkac yilda devlet-i ali'nin gucunu elinde buldu, ama dususu de o denli trajik oldu. hadi her seyi anlarim da, bu savas meydaninda can veren adama korkak demek de nasil bir yuzsuzluktur, aklim almiyo. tarihi filmlerde agziniz acik izlediginiz sovalyelerin, fantastik kitaplardaki paladinlerin, makinelesmis bir caga dusmus haliydi o. tek hatasi bu hayal gucu ve romantizmle yuksek mevkili bir komutan olmakti.
sarikamis'a askerleri sortla falan goturdugunu dusummeniz de ayri komik, kiyafet gemileri ruslarca bombalandi, ayrica oraya sevk edecek doksan binlik bir kuvveti olsaydi osmanli'nin, savasi kaybetmezdi. tabii olen her askerin sorumlusu odur, sayi onemli degil, ama bir savastan bahsediyoruz. enver pasa'ya gelince sevgi pitircigi olmaniz gulunc.
almanlari severdi, evet. tek basina osmanli'yi sirf alman seviciliginden savasa soktuysa da helal olsun o adama valla. ingilizler, fransizlar, ruslar hep bizi yanlarinda istiyodu zaten, enver istemedi.
gazla calisan bir abimizdi. en cok mahler'i sever, resim cizer, en karanlik anlarinda dahi naciye'sine ask mektuplari yazardi. butun kaybedenler gibi onun da sonu kotulenmek oldu. her zaman bir gunah kecisi lazim tabii dostlar. ama yine de onun tek basina, dortnala, gogsunu parcalayan mitralyoze yuruyusunu, tek basina makedonya daglari'nda hurriyet arayisini unutmayanlar var. askerleri sevmem, devlet adamlarini iki kere sevmem, ama sapina kadar durust, cesur ve hayalperestse isler degisir. yasadi, savasti, onuruyla, ama hirslarini tatmin edemeyisinin yenikligiyle oldu.
devleti için kendi canını ve kumanda ettiği ordunun canını gözünü kırpmadan feda eden bir askerdir. tamam belki verdiği karar çok talihsiz bir sonuç doğurmuştur ama asla hain değildir, hain diyen yezittir. sen yine hayal et paşa enver biz yine ölelim !
Almanlar yenilmiştir, Ruslar savaşdan çekilmiştir.ittihatçılar itilaf Devletleri ile barış yapmak ister ama Enver Paşa'dan korktukları için bunu Enver Paşa'ya söyleyemezler.
Bir gün Necip Bey'i merkezi çağırdılar.Durumu ve düşündükleri son çareyi anlattıktan sonra:
-Dinlese,dinlese seni dinler?Bir vatan vazifesidir,teşebbüs et,dediler.
Necip Bey Enver'in yanına gider ve Enver'e bahsi açar.Enver Paşa dinledikten sonra:
-Vah Necip Bey vah, seni de zehirlemişler.Sen ki maneviyata inanırsın,bilmiş ol ki,ben Allah tarafından büyük Türk hakanlığını kurmaya vekilim.Git evinde rahat uyu.
Necip Bey eve döndüğünde şu sözü der:
-Eğer bu adam bu mevkide olmasaydı yeri doğrudan doğruya tımarhane olurdu.
Her ne kadar turkcu turanci diye anilsa da zamaninda ataturk vatana almadigi icin orta asya ya gitmis turk halklarini birlestirip devlet kurmak istemis fakat basarili olamamistir. Yazdigi mektuplarda orta asyada ki turk topluluklarindan hic de iyi bahsetmemistir.
kendisini vatana almayacak Adam anasının karnından henüz doğmamıştır. yunan Ankara önlerine geldiğinde Enver paşa batum'dadır. ankara'da Enver paşa'nın milli mücadelenin başına geçmesini isteyen vekiller mevcuttur. ingilizler devreye girip yunanlara "hadi evinize dönün" diyince Enver paşa anadolu'yu bırakıp türkistan için mücadeleye girişmiş ve neticede orada şehid olmuştur.
yüzbinlerce kişinin ölümüne, milyonlarca kilometrekare toprak kaybedilmesine neden ola tercihlerini ''niyeti kötü değildi, sadece hata yaptı'' olarak açıklamanın doğru olmadığı kişi. Muhtemelen son bin yılda en büyük hatayı yapmış olan türk yöneticidir.
Kocaman hayalleri olan, Turan orduları başkomutanı. Emrindeki bir avuç askerle Sovyet garnizonunu esir etmişliği vardır.
Evinizde güvenli olmanız için tüm mahalleyi güvenlik altında tutmalısınız. ismail enver bu görüşün adamıdır.
Küçük olsun bizim olsun diyenler gittikçe küçülürken enver paşa tüm heybetiyle tarihteki yerini almıştır.
Sevdiklerine Allah'ına kadar bağlıdır. Vatan, millet, yaradan, evdeş. Ruhu şad olsun.
