dünyada olmayandır. yalnızca her ülkenin hassas olduğu nokta başkadır. eğer hassas noktaları kaşırsanız onlar da sizi kaşırlar. tabi sıradan insanlar yapınca değil sesi çok çıkanlar için geçerlidir bu durum.
aklımı çokca kurcalayan halkın kendi kendini yönetmesi şeysi.
neden demokrasi?
her yerde bulabileceğiniz, tarihsel gelişimden çok olayın ortaya çıkış noktasını ve temelini irdelemeye çalışacağım.
dikta karşıtı yunanlar tarafından dünyaya kazandırılan yönetim biçimi, demokrasi. onlar kazandırmasa olmayacak mıydı? elbet olacaktı. insanın içindeki eşitlik güdüsünün demokrasi gibi bir kavram yaratması kadar doğal bir durum yok. peki bu eşitlik duygusu neyin nesi? herkesin eşit olması gibi bir durum söz konusu olabilir mi? herkesin eşit olması gerçekten doğru mu?
eşitliğin savunucularının hep güçsüzler olması çok da şaşırtıcı değil. güçsüzler, güçlülerle aralarındaki farkı kapatmak için çeşitli yollara başvurur. bunların en masumu ve iyi niyetlisi de eşitliktir. eşitlik güçsüzün eline güç verirken, güçlünün elinden de gücünü alır. çoğu insanın da eşitliği savunmasının nedeni budur. güçsüzdürler. güçlü olmak isterler. güçsüzlüğü kaldıramamalarının nedeni de egolarıdır. "bizim onlardan eksiğimiz ne? onlar da insan biz de insanız!" gibi sığ düşüncelerle beslenen eşitlik insanlar arasında olması gereken farkı kaldırır. insanların aynı olmadığı ayan beyan ortadayken onlar arasında eşitlik kurulmaya çalışılması da son derece vahimdir. peki vahim olan bu şey nasıl oluyor da kuruluyor?
çünkü güçsüzler fazla. eğer az olsalardı güçsüz değil güçlü olurlardı. farklılık güçtür. güçsüzlerin fazla olması da ortaya niteliksiz bir güç çıkarıyor ve demokrasi gibi saçma sapan görüşler ortaya çıkıyor. güçsüzlerin çoğunluk sayesinde yarattığı demokraside de bu çoğunluk en önemli aksaklıklardan biri olarak ortaya çıkıyor.
demokrasinin çoğulculuk ilkesi. doğru olanı değil fazla olanı seçer. ama dünyadaki herkes yanlışı savunuyorsa, bu onun yanlış olduğu gerçeğini değiştirmeyecektir. demokraside doğru olan değil kitleleri peşinden sürükleyebilen seçilirken, nasıl oluyor da demokrasinin bu kadar savunucusu olabiliyor?
"en doğrusu demokrasi!"
nereye demokrasi? sen önce doğru olanı seçebil, yalan söyleyip milleti kandıranı değil. yüzyıllar öncesinden insan düşüncesinin kusuru olarak gelişen bu kavramın günümüzde hala kullanılmasının nedeni, birilerinin işine gelmesinden başka bir şey değil. her düşünen, demokrasideki derin aksaklıkları görebilecek kapasiteye sahip.
herkes eşit değil, olmamalı. ama egomuz gereği, kendimizi güçlü olana yaklaştırmak için demokrasiyi kullanmalıydık, kullandık, kullanacağız.
demokrasilerde azınlık hakları diye bir mevzu var ama çoğunluğun olduğu yerde bunun nasıl sağlanacağı gülünçtür. ayrıca bireysel özgürlükler konusunda çoğunluğu dikkate alarak nasıl bir çözüm getireceği de merak konusudur.
güçlü ve zengini koruyan, fakiri ve güçsüzü ezen, güç idarecilerinin romantik küresel konuşmalarının süsüdür.
herkesin eşit olduğu, yasalar önünde her vatandaşın aynı haklara sahip olduğu, ifade ve din temelli özgürlüklerin hiçbir kısıtlama olmadan yaşanabildiği bir yaşayış biçimi kesinlikle değildir.
yıllarca herkes birbirini yedi! demokrasi belli zengin bir küresel sermayenin paralarını ve güçlerini ikiye katlamak için kullandıkları bir Truva atıdır. sermayenin silahlı gücü olan america ordusu ve natoya bakın! demokrasi getiriyoruz diye girdikleri heryerden yeraltı kaynakları, petrol, altın, su para ne buldularsa alıp götürdüler...
Karamsarlıgın nirvanasına ulaşacaz artık nerdeyse kardeşim biraz durun.Coğunluk fakir oldugu icin cogulcuk her zaman kötü degildir. Ama bizim gibi eğitimsiz cahil milletlerde yine hırsız tiran kazanır o ayrı. Ayrıca azınlıklarında korunacağına dail bir paragraf daha anayasanın ilk on maddesinin birisinde yerini bulması lazım. Mesela nazi rejiminden sonra 1950de yeniden kurulmus almanyada daha ücüncü kanun azınlıkların haklarıylada ilgiliydi.
Yönlendirilebilen her kitlenin, sıfır toplamlı olduğunu varsayarsak, miadını doldurmuş bir sistem modelidir. Öyle ki, günümüz koşullarında, kitleleri istediği noktalara kanalize edebilen bu kadar çok araç-aktör varken, sağlıklı işlemesinden emin olamayacağımız sistemdir de diyebiliriz.
son yüzyılda oldukça popüler olan ve dünya düzeni sağlayıcılarının dikte ettiği yönetim sistemidir.
tahmin ediyorum ki bu anlayışın da sonu gelecektir, tıpkı derebeyliğin ve krallığın yok olduğu gibi, demokrasi de ileri zamanlarda ilkel bir yönetim şekli olarak anılacaktır.
not: günümüzde sadece demokrasi değil krallıkla yönetilen ülkeler de bulunmaktadır elbette. ancak hakim görüş ve popüler akımın bize sunduğu, bu günlerde demokrasidir. kişilere de demokratik olmaları öğütlenir çağdaş ülkelerde.
--spoiler--
eğer beyaz adamın kendisi için yaptığı şeyi sen kendin için yapmayı beceremiyorsan 'ben beyaz adamla eşitim' deme! eğer onun yaptığı gibi fabrika kuramıyorsan hiç öyle eşitlikten bahsetme.
eğer demokrasi eşitlikse biz neden eşit değiliz?!
--spoiler--
stalin şöyle tanımlamış mesela, ki bence çok haklı:
"Demokrasiyi halkın egemenliği diye bilirdim. Fakat Mr. Roosevelt bana anlatınca açıkça anlamış oldum ki demokrasi amerikan halkının egemenliğiymiş."
En basit tanımı halkın kendi kendini yönetmesi olan bir yönetim biçimidir. Ama hani bazı şeyler kağıt üzerinden öteye gidemez ya işte ülkemizde güzelim ülkemizde "Demokrasi" uzun bir süre kağıt üzerinden öteye gidemeyecektir.
churchill şöyle demiş zamanında:
"bu günah ve kötülük dolu dünyada pek çok yönetim biçimi kuruldu ve denendi, gelecekte de denenecek. hiç kimse demokrasinin kusursuz ve dahiyane olduğunu iddia etmiyor. aslında denilebilir ki demokrasi en kötü yönetim biçimidir, tabi zaman içerisinde uygulanagelen tüm diğer yönetim biçimlerini saymazsak."
şimdi buraya bakıyorum, komplo teorileri mi ararsınız, democratization process denilen "demokrasi götürme" eylemiyle ilgili çizilmiş karikatürleri paylaşanlar mı dersiniz, şeriattan dem vuranları mı ararsınız... ne ararsanız var. ama demokrasinin ne olduğuyla ilgili, nasıl daha iyi çalışabileceğiyle ilgili doğru dürüst bir şey yazılmamış sözlüğün ilk zamanlarında yazılmış olanları saymazsak eğer.
merak etmeyin, ben de öyle şeyler yazacak değilim. kimse böyle şeylerle ilgilenmiyor, zaten ilgilenen adam da açar kitap okur. burada işi ne? ama demokrasiyle ilgili bizim milletin bir türlü anlayamadığı bir kaç şey var. o konuda iki kelam etmek istiyorum.
1- demokrasi deyince akla abdyi getirmek
bu çok yanlış bir düşünce tarzı. demokrasi teorileriyle ilgilenen pek çok otorite amerikan demokrasisini sert biçimde eleştirir. yeryüzünde bir tane devlet gösteremezsiniz ki demokratik olmayı başka her şeyin üzerinde tutsun. böyle bir şey mümkün değil. kimi zaman toplumun yapısı ve genelin istekleri düşünülerek demokrasiden taviz verilir. kimi zaman etkin yönetim oluşturabilmek için, kimi zaman devletin ve kamunun gereklilikleri yüzünden demokraside kısıntılara gidilir. bu, bütün ülkeler için geçerlidir.
ama abd için bu gereklilikler çok fazladır. abd dünya üzerinde hegemon bir konuma yükseldiğinden beri buna uygun bir şekilde davranmak durumunda. abdde syriza'lar başa gelemez mesela. neden? çünkü sistem onu en başta ayıklar. obama gibi bir adamı bile amerikan demokrasisi budaya budaya etkisiz hale getirdi. halbuki adamın en önemli projesi, bizde ve avrupada çok daha kapsamlı bir paket sunan sosyal güvenlik reformlarını yapmak, muhtaç durumdaki vatandaşa yardım eli uzatmaktı. yani daha sosyal bir devlet yaratmaktı. olmadı. cumhuriyetçiler engelledi.
abdde sistem böyle işliyor. iktidarın ülkeyi değiştirmesi çok zaman alan ve çoğunlukla da mümkün olmayan bir şey. zaten hakim partiler de* sistem partileri olduğu için asıl sistem pek fazla değişmiyor. kısacası halkın isteklerinin yönetime etkisi kısıtlanmış. üstelik abd hegemon güç olmayı sürdürebilmek için oldukça istikrarlı bir dış politika ve buna uygun olarak da uzun süreli iç mekanizmalar geliştirmek zorunda. bu sebeplerden dolayı abd demokrasisi çok iyi bir demokrasi örneği değildir.
2- demokrasiyi seçimlerden ibaret sanmak
cumhurbaşkanının da içine düştüğü bu yanılgı, bizim kültürümüzde demokrasi için gerekli olan kurumların ve enstitülerin çok sonradan yerleşmeye başlamasından kaynaklanmakta biraz da. ismet inönü çok partili sisteme geçildiğini müjdelediğinde daha doğru dürüst adil seçimlerin yapılmasını sağlayacak güçte ve yetkide kurumlar bile kurulamamıştı henüz. uygulanan seçim sistemi, "yönetimde istikrar" ilkesi gözetilerek oluşturulmuştu ve bu sistem birinci partiyi ciddi şekilde kayırmaktaydı. bu durum da "temsilde adalet" ilkesinin ciddi şekilde ihlal edilmesine sebep oluyordu.
modern demokrasilerde demokrasi kültürünün yerleşmesi ve korunması için denetim mekanizmasını yerine getiren kurumların, kuruluşların varlığı elzemdir. öte yandan bağımsız medya da demokrasi açısından kilit öneme haizdir. yasama ve yürütme erklerinin ayrılığı konusu tartışmalı olsa da bağımsız bir yargının varlığı, olmazsa olmazdır. tüm bunlar ve daha fazlası olmadan gerçek bir demokrasiden bahsedilemez herhangi bir ülkede. yaptığınız seçimlerle de sadece kendinizi kandırırsınız.
3- hukukla demokrasinin bağlantısını çözememek, hukukun üstünlüğü ilkesini milli iradeye darbe olarak görmek
magna carta nedir? diye sorsam çoğunuz üç beş kelam edebilirsiniz. peki magna carta'nın halkın yönetimi anlamına gelen demokrasi ile ne alakası vardır diye sorsam?
bu soruyu ilkokulda tarih öğretmenimize sormuş ve maalesef bir yanıt alamamıştım. çünkü bize hukuk ve demokrasi çok ayrı iki kavram gibi geliyor. halbuki modern demokrasiler, aslında halkın yönetimini sağlamak amacıyla geliştirilmemiştir. demokratikleşme sürecine bakarsanız eğer, keşifler ve ardından sanayi devrimi sonrası iyice artan sınıfsal çatışmaların ne kadar büyük bir rol oynadığını fark edersiniz.
işte hukuk da tam olarak bu sınıfsal mücadeleler sırasında monarkın gücünü kısıtlama arzusundan doğmuştur. biz ve bizim gibi (bkz: rusya) (bkz: iran) (bkz: mısır) doğu toplumlarında bu süreç biraz farklı gelişmiş, otoriter ve güçlü bir yöneticiye duyulan ihtiyaç daha uzunca bir süre devam etmiş, monarkın gücünü kısıtlamaya çalışan sınıfsal yapılar tam olarak yerleşememiştir. biraz da bu yüzden olsa gerek, bizde hukukun gerekliliğine duyulan inanç da, hukukun üstünlüğü ilkesinin demokrasi ile bağlantısını çözme başarısı da pek bir zayıf kalmakta.
şeriattan falan bahsedenler olmuş. aslında biz şeriatı da tam olarak anlayamıyoruz galiba. bazı insanlarda şöyle bir algı var, "insan yapımı hukukla adalet gelir mi? biz allah'tan iyi mi bileceğiz?"
işin dini kısımlarına çok girmek istemiyorum ama şunları da söylemeden geçemeyeceğim. her devrin kendine has kuralları ve kendine has değer yargıları vardır. şeriat kanunları dediğiniz kanunların tıpa tıp aynılarını hammurabi kanunlarında da bulabilirsiniz ki zaten bu kanunlar asırlar boyu mezopotamyada diyar diyar gezmiştir. bu kanunlar o dönemde çok işe yaramış olabilirler, belki yaratan da bu yüzden bu kanunların uygulanmasını tavsiye etmiş olabilir. ya da bu kanunların allah kelamı diye tanıtıldığını da iddia edebilirsiniz. orası sizin inançlarınıza kalmış, beni ilgilendirmez.
beni asıl ilgilendiren, bu kanunların 21. yüzyılda uygulanmasının imkansızlığı ve mide bulandırıcılığı. ışidlilerin el kesme, kafa kesme videolarını izledikten sonra bunu söylemek daha anlamlı olur herhalde. o yüzden diyorum ki bırakın 6. asırda yaşananlar 6. asırda kalsın. bu kanunlar uzunca bir müddet iş görmüş olsa dahi bu devirin dinamiklerini kaldıramadı, kaldıramaz da.
öte yandan şeriatı tamamen allahın kanunu olarak görenlere de allahtan akıl ve fikir nasip etmesini dilemekten başka bir şey söyleyemiyorum. eğer bizi yaratan bu kanunları bila kaydü şart uygulasaydı, hırsızlık yaptığın anda elin kopardı zaten. bize de bu kanunlardan haber vermesine gerek kalmazdı.
osmanlı döneminde de şeriatın uygulanmasında çok ciddi sorunlar çıkmaktaydı. benzer suçlara benzer cezalar verilmesi modern hukukun en temel prensiplerinden birisidir. şeriat hukukunda bunu sağlamak mümkün olamıyordu. kadılar suçları ve dolayısıyla gerektirdiği cezaları kafalarına göre yorumluyorlar ve bu da çok trajikomik sonuçlara sebep oluyordu.
öte yandan kadıların adam kayırmalarının önüne geçilmesi bir hayli zor olmaktaydı. herhalde bu da tahmin edilemeyecek bir sonuç değildir diye düşünüyorum. günümüzde ışid videolarını izleyip "hayır canım kuranda el kesmek derken onları etkisiz hale getirin, güçlerini kontrol altında tutun deniliyor" diyenlerin olduğu düşünülecek olursa, o dönemlerde de şeriat kanunlarına çok farklı açıklamalar getirebilecek kadıların olmayacağını iddia etmek absürt kaçar.
velhasıl, gündemden bağımsız olarak, daha çok yol var katetmemiz gereken. bu yolu katedebilmek için de önce şuna inandırmalıyız kendimizi, şu ana kadar olanların içerisinde bireye ve insanlığa en çok değer veren yönetim şeklidir demokrasi. bundan daha iyi bir yönetim şekli bulunacaksa, o da demokrasi yeterince gelişip serpildikten ve iyice anlaşıldıktan sonra gerçekleşecektir. yani demokrasi durağına uğramadan, daha iyi yönetimlere geçiş çok büyük ihtimalle mümkün olmayacaktır. bunu ne kadar çabuk anlarsak, o kadar hızlı yol alırız.
demokrasi toplumun her kesiminden insanın eşit olanaklara sahip olması ve bu olanakların her kesime eşit bir şekilde yaratılabilmesidir der uğur mumcu. ancak bugün hemen her partinin ağzında olan bu kelimeyi partiler, ülkeye demokrasi getirmek adına demokrasi için diğer farklı kesimler üzerinde tahakküm kurmak olarak algılar ve o şekilde kullanırlar.
