beş deniz havzasında türkiye

öncelikle Beş Deniz Havzası Türkiye'nin bulunduğu coğrafyayı Akdeniz, Kızıldeniz, Basra Körfezi, Hazar Denizi ve Karadeniz'le çevrili alanla ifade etme şekli. kitabı derleyenler bu terminolojiye ilk kez oral sander'in kitabında rastlamışlar ve türkiye'nin adı geçen yerlerdeki ülkelerle olan Soğuk Savaş sonrası dış politikayı anlatan bu kitabın başlığını yapmışlar.
kitapta " avrasya'da türkiye " , " türkiye ve batısı " , " türkiye ve ortadoğu " başlıkları altında, ankara üniversitesi sbf ile uluslararası ilişkiler dergisiyle birlikte 2003'ün sonunda aü'de düzenledikleri konferansların makalelerini içermekte. ancak akademik bir dile sahip değil, kolay okunabilir bir kitap.

kitaptan bir bölüm :

gerek iran - ırak savaşı'nın gerekse iran devrimi'nin türkiye üzerinde önemli etkileri olmuştur. yeni kurulan teokratik rejimden kaçan bir göçmen kitlesi, içindeki iran gizli servisi savama'nın ajanlarıyla birlikte türkiye'ye sığınmıştır. diğer bir sonuç da türkiye'nin tarihsel bağlamda sorunlarının bulunduğu köktendinci hareketlerin canlanmasıyla humeyni devrimi arasında kurulan ilişkidir. ancak iran rejiminin bu aktiviteleri desteklediği düşünülmekle birlikte, türk hükümeti özellikle iyi giden ticaret ilişkileri nedeniyle bu girişimleri gözardı etmiştir. kamuoyuna yaptığı açıklamalarda islamcı tehlikenin iran'dan gelmediğine yemin etmesine rağmen, başbakan turgut özal haziran 1987'de tahran'a yaptığı bir ziyaret esnasında iran ile bir anlaşma imzalamıştır. buna göre, iki ülke birbirlerinin içişlerine karışmayacak, devlet radyo ve televizyonlarında türkiye ve iran karşıtı yayınlar yapılmayacak, sınır güvenliği sağlanacak, iki ülkenin muhalifleri birbirlerinin ülkesinde aktivitelerine devam edemeyecekti.

bu bağlamda başbakan hüseyin musavi, ankara ile tahran arasındaki ilişkilerin düzelmesinin türkiye'nin müslüman inançlarına saygı göstermesiyle mümkün olabileceği ile ilgili açıklamalar yapmaktan, iranlı otoriteler de türklere karşı negatif bir tavır almaktan çekinmemişlerdir. ilerleyen yıllarda da iran, türkiye'yi rahatsız eden açıklamalarına devam etmiş, 1999'da tbmm'ye başörtüsüyle gelen merve kavakçı'ya açık destek verip, devlet politikalarını eleştirmeye devam etmiş, 2000li yıllarda türk hizbullah' ile tahran arasındaki ilişki gündeme oturmuştur.

sayfa 292 -293.

kitaptan bir bölüm :

türk ordusu iran'ı, pkk'ya üs, ulaşım, ilaç, hastahane gibi sağlık hizmetleri, üniforma ve s - 7 füzesi sağlamakla, ayrıca suriye ve ırak'la birlikte kendi kuzey ırak sınırında çeşitli birlikleri seferber etmekle suçlamıştır. tahran ise cevap olarak, türk üdahalesini eleştirerek, yalnızca uluslararsı hukuk kurallarını ihlal etmesi bakımından değil, ayrıca ırak'taki müslüman toplumun bütünlüğünü de bozduğu gerekçesiyle kınamıştır. iran, pkk'ya destek verdiği şeklindeki suçlamaları ise türk ordusu'nun ve israil'in ortak komplosu olarak değerlenmiştir.
ankara'nın kuzey ırak'tan çıkarılan kürt militanların iran topraklarında yeniden örgütlendiğine dair şüpheleri daha önce de olmasına rağmen, iran bu iddiaları inkar etmiş ve pkk'yayardım etmediğini açıklamıştır. ancak türk istihbarat kaynakları pkk militanlarının iran hastahanelerinde tedavi ettirildiğini ve abdullah öcalan'ın kardeşi osman öcalan gibi bazı pkk yöneticilerinin sık sık iranlı devlet adamlarıyla görüştüklerine dair verilere sahipti.

sf 299.

kitaptan bir bölüm :

türk istihbarat raporlarına göre, 1999 yazına kadarki süreçte iran, pkk militanlarına resmi oturma izni vermiş ve militanlar iranlı subaylar tarafından eğitilmiştir. bu süre zarfında çetenin yönetici kadrosundaki osman öcalan, cemil bayık gibi isimler de dahil olmak üzere militanlar, iran topraklarına serbestçe giriş - çıkış yapabilmişler ve savama'dan yardım almışlardır. rapor ayrıca iran'ın çeteye mali yardım olarak en az 900 bin dolar nakit para aktarımı yaptığının da altını çizmekteydi.

sf 301.

ayrıca ;

#9238314
#9238332
#1452514
#9133009
#9238332