sevdiğim bir yahudi atasözü "dünya çok insan olduğu için değil, insan olmayan çok fazla olduğu için yok olacak" der.
bizi insan yapan akıldır.
bizi insan yapan bu akıl başkasının aklı değil de bizim aklımızdır. kendi aklımızı kullanmazsak; aklı kullanmayan insanın dini başkalarının dini, başkalarının ideolojisi, başkalarının değer yargıları ve başkalarının kimliğiyle, başkalarının düşünceleri değer yargılarıyla yaşar.
korkuları bile başkalarının korkuları, ihtiyaçları başkalarının ihtiyacı, zevkleri başkalarının zevkleri olur.
kandırılma veya hata insan doğasında yoktur.
hata, bir tercih ve ortaya çıkan sonuçtur-yansımadır ama yetersizlik ve çapsızlıkla yapılan tercih-yanlış insanın savunma mekanizmasında (psychological defence mechanisms) hata olarak değerlendirilir ve akıl zeka kullanmamayı-yetersizliğini insan böyle "hata" diyerek savunur.
tıpkı şaka-espri-komedi gibi, eğer gerçekleri dillendirmek kolay ve kabul edilebilir olsaydı insanlık tarihinde insan aklı edebiyat sinema tiyatro insan ilişkilerinde vb alanlarda sanat-insanlık tarihinde komedi-şaka-espri denen olguyu yaratmazdı.
neyse, ortalama bir zeka sahibi biriyseniz "zaten bir gühah işlediyseniz en azından günahın tadını çıkarın" diyorum (bu da yahudi deyimidir) ve hata denilen günah denilen yanlış denilen (adına ne diyorsanız) olumsuzluğu bir tecrübe olarak görüp bundan yararlanın.
