--spoiler--
Kime sorsanız Enver Paşa'nın siyasi ve askeri hatalarını sıralarlar ama onu nüfuz ticaretiyle bağdaştıramazlar.
Halil Menteşe, Osmanlı Meclisi'nin son başkanıdır. ittihat Terakki Partisi'nin "üç lideri" Enver Paşa, Talat Paşa, Cemal Paşa ise dördüncü sırada Halil Menteşe'yi gösterirler. Partinin aldığı her önemli kararda vardır, Birinci Cihan Savaşı'na girmek gibi.
ittihat Terakki "darbe" ile iktidara gelmiş, Enver Paşa üstelik "damat"tır da.
Halil Menteşe anılarında damatlığı şöyle açıklar:
"Cemiyet, Hürriyet mücahitlerinden bazılarını saraya damat vermeyi, bir sultanla evlendirmeyi düşünmüştür, Enver Paşa da Naciye Sultan'la evlenmiştir." (Hürriyet Vakfı Yayınları)
Halil Menteşe bir gün, içişleri Bakanı Talat Paşa'nın odasında otururken Enver Paşa cepheden gelir. Siyasetten, savaştan konuşurlar, Enver Paşa, Talat Paşa'ya "Bana bankalardan 8 bin lira bul!" der, yani kredi!
Talat Paşa sorar: "Ne yapacaksınız?"
Enver Paşa anlatır: "Naciye Sultan Erenköy'de bir köşk almak istiyor, Ne yapacak? Ne gidecek, ne görecek, kimse Sultan'ın köşkü diye kiralamayacak. Abraham Paşa da Sarıyer'deki çiftliğini 15 bin liraya satmak istiyor, içinde köşkler de var. ismail Hakkı Paşa, 'burayı alın, hem koyun besler, hem de ormandaki ağaçlardan mangal kömürü yaparsınız', diyor. Bu çiftliği satın alacağız."
Talat Paşa itiraz eder: "Paşam senin en büyük imtiyazın fedakarlığındır. Arkadaşların yarı aç, yarı tok dövüşürken senin çiftlik almanı doğru bulmam. Hepimiz biliyoruz ki Sultan'ın tahsisatı, kendi maaşın, bu borcu kolaylıkla ödeyebilirsin. Fakat bu 15 bin lira, istanbul'da 150 bin, cephelere varıncaya kadar bir milyon lira olur."
Sonra ne olur?
Bankalardan bir kuruş kredi alınmaz.
Naciye Sultan'ın değerli mücevheratının bir kısmı Hilmi Paşa aracılığıyla Viyana'ya gönderilip orada satılır.
--spoiler--
