soñ günlerde "dolmuşlarıñ kalkması" ve "her yére metro/tramvay yapılması" istekleri dile getiriliyorken usuma gelen olay.
olay ne peki? "ulan bu bildiğiñ tek vagonlu tramvay değil mi?" diyeceksiñiz belki. tam değil. çünkü (bkz: dolmuş ile minibüs arasındaki farklar) gibi bir ayrım var. açıklarsak:
- birincisi; dolmuş, adı üzerinde, dolunca kalkar. olayı budur. o yüzden hafif raylı dolmuş dénen şey, olsa olsa harekete dolunca başlayan tramvaydır.
- ikinci bir fark da, dolmuş uygun/müsait olan her yérde durur. o zaman hafif raylı dolmuş için de duraklar olmayacak, herkes él işâretiyle durdurabilecektir.
- üçüncüsü ise dolmuşta doğrudan para alınır, bilet olmaz. burada da bilet yérine para olacaktır muhtemelen. devlet yaparsa biletli olur elbet.
getirileri:
- raylı dolmuşlar, ray üstünde olacaklarından birbirini sollayamazlar. böylece dolmuşlu kazâlar bir gıdım azalacaktır.
- raylı dolmuşlar, -yiñe ray üstünde olduklarından- sinyal vérmeden ânî çıkışlarla başka arabaları sollayamazlar. eñ fazla arkadan geçirirler ama bu durumda 8/8 kusurlu olup cezâyı kendileri çekerler (ray eñ sağda olacağından dolayı sağdan dalan araç da olmaz).
- elektrikle çalıştıklarından şehir merkezlerinde hava kirliliği yapmazlar.
- sürücü odası yalıtık olduğundan* şöför-yolcu arası gérginlikler bir gıdım azalacaktır.
- eñ önemlisi ray yüzünden tenhâya çekemezler!
- bu işi devlet yaparsa dolmuş/minibüs/özel halk otobüsü mafyası ve terörü, üstüne gidilirse daha kolay ortadan kaldırılabilir.
- dolmuş ulaşım sisteminiñ pratik getirilerini de keybetmeyiz (sürekli dolmuş geçmesi, her yerden geçmesi, vs).
götürüleri:
- her yére hafif ray döşemek zorunda oluruz.
- elektriği ürettiğimiz yérler, (bkz: hes) veya doğal gaz santralleri olduğu için toplamda doğaya beñzer bir zarar vérir.
- dar sokaklarda trafiği biraz tıkayabilirler (yiñe de aşılabilir bir durum).
- dolmuşa göre daha pahalı bir yatırım.
bélirsiz durumlar:
- devlet yaptığı ray üzerinde özel girişimciye belli standardlar altında izin verebilir. standardı devletiñ bélirlemesi iyi bir şey, ancak yaptırımları tam uygulamayan hükümetler ve belediyeler yüzünden sorun teşkil édebilir. Artık o da o belediyeniñ halkınıñ denetimine kalmış olacak.
tenhâ yérlerdeki güvensizlik ve suça ortam olma durumlarını bitirebilecek olası hamle ve olası kampanya.
tabii ki asıl çözüm, sapıklarıñ ve piskopatlarıñ hak ettikleri cezâları almaları, cinsel açıdan doğru eğitilmiş bir toplum ve kadınlarıñ refâhını sağlayacak önlemlerdir. ancak iktidar olanlarıñ pek istemeyeceği bu uzun ve zorlu yolda, bir nebze olayları azaltabilecek bir çözüm olarak, dolmuş hatlarındaki kadın istihdamınıñ %1500 arttırılmasını öne sürüyorum.
özellikle işsiz ve vasıfsız/okumamış kadınlar teşvik edilecek, birkaç ay sürücülük (ve kendini koruma!) eğitimi vérilecek ve hepsi dolmuş hat sahipleriniñ uymak zorunda olacağı bir yönetmelik sayesinde istihdam olacak. Erkek şöförler, işlek yérlerde teker sallarken, kadınlar güvensizlik âbidesi yérlerde çalışacak ve tabii ki, yanından levyeyi, biber gazını, haydarı eksik etmeyecek.
gérici (irticâcı) gibi geçmişteki bir döneme özleme sahip olmayan veya ilerici gibi ütopyalara sarılmayan, doğrudan bugünü ve burayı yaşamaya çalışan kişidir.
örneğin sınavı veya sunumu veya bélirli bir güne yétiştirmesi gereken bir işi varsa o işiñ soñunu değil, hemen önündeki kısmını planlar. diyelim bir yazı yetiştiriyorsa, o yazınıñ soñ hâlini planlamak yérine, sıradaki paragrafı planlar ancak bunu yaparken "bu cümle soñ hâl olmaya katkı sağlıyor mu?" diye sorularla kendine ayar çeker.
siyâsî olarak da bugünñ ve buranıñ çözümlerini tartışır, gelecekteki oluşacak sorunları ise eñ fazla hayal éder ancak planlamaz. hedefi sadece belirler, planı olabildiğince kısa vâdeye çeker.
--
gerçek örnekler:
- önce doğadan örnek: karınca kolonisi. her karınca yalñızca işini yapar, kimseden buyruk almaz kimseye buyruk vermez. önündeki yiyeceği yuvaya götürür veya yiyecek bulur vs. plan yoktur. Ancak bütüne bakınca sanki planlanmış gibi bir soñuç çıkarır: yuvanıñ iç tasarımı, düşmanlara karşı korunumu, yiyecek yığılımı, kışa hazırlık*, vb.
- kendi târihimizdeki eñ yakın örneği (bkz: atatürk) olarak görüyorum. adam ortaya bir ütopya bırakmamış, zaten (bkz: osmanlı gericiliği)ne karşı, meşrutiyetten cumhuriyete geçişi pratik ve güncele ait çözümlerle sağlamıştır.
- dünya tarihinden bir örnek olarak ise (bkz: muhammed)i örnek verebilirim. yaşamı sırasında kendisinden sonra islam devletine ne olacağı konusunda hiçbir beyanda bulunmamış, sonraki halifenin kim olacağı konusunda net bir plan bırakmamıştır. bu nedenle cenaze namazını 16 kişilik bir cemaat ile imam olarak (bkz: ali) kıldırmış, toprağa verilmeden arabistan sıcağında naaşı 3 gün bekletilmiştir (müslümanlar daha önemli işlerle uğraşmaktaymış: halife seçimi).
- eñ sevdiğim kişi örneğini soña bıraktım: (bkz: gandhi). tuz üretimini yasaklayan ingiliz krallığına pasif direnişle kafa tutarken sadece ve sadece önündeki kısa vadeli sürece odaklanmıştır ve hindistan'ıñ bağımsızlığını bu yöntemle elde étmiştir.
- eñ sevdiği olay örneğini eñ soña bıraktım: (bkz: taksim gezi parkı direnişi). direniş, yalnızca önündeki ağacı korumak için direnen bir avuç insanla başladı, yalnızca parkı kollayan milyonlara vardı ve yalnızca topçu kışlası benzeri rant ve doğa karşıtı hamlelere, polis şiddetine ve iktidar hırsına karşı pratik çözümlerle ortaya bir komün yarattı. bireyler farklı amaçlar veya özlemler taşısa da, hareketiñ/direnişiñ kendisi bir özleme* veya bir ütopyaya* yaslanmadı. soñuçta topçu kışlası yapılamadı, iktidar çirkefleşti, gerçek yüzünü ortaya çıkardı, korktu ve zıvanadan çıktı (inceldiği yerden koptu).
geleceğe dönüş serisinin üçüncüsünde 1885 yılından 1985 yılına gitmek için yapılan eylem. Yalnız vurdurmak için 5-6 adam ittirince olmayacağı için trenle yapıyorlar o işi. ayrıca leyla ile mecnun dizisinin 13. bölümünde de aynı muhabbet ciddi ciddi geçmektedir.
bizim komedi dizilerimizde yapılan bilim kurgu daha nitelikli oluyormuş (bkz: kardeş payı). bence biz her şeyi komedi formatında yapalım daha nitelikli oluyor. ülkecek komediyiz zaten, ata sporumuz ayrıca. bilimi de komedi formatında yapalım, anca o zaman yükseliriz.
uludağ sözlük tamlamasınıñ Arapçası ve potansiyel Osmanlıcasıdır. Başlıktaki kesme, şapka ve tire imleriniñ yitmesinden dolayı tam biçimi divânü'l-cebelü âlî dir. Bu hayâlî olan Osmanlıca katılımcı sözlükte, giri/entry yérine duhûl, yazar yerine kâtib, başlık yérine rasiye, ... dénmektedir.
neden iki ayrı kod olduğunu anlamadığım karşılaştırma. kim yapmış bu düzenekleri de bunu düşünmemiş anlamıyorum. (bkz: sebebi neydi ki)
mâdem ikisi de "iller" kümesini sayılara eşlemekten ibâret, neden ikisini aynı yapmamışlar? eğer cidden aynı olsalardı, telefondaki alan kodları yerine plaka kodu olurdu. demek istediğim ankara için 312 değil 06 tuşlardık. çünkü daha kısa. Örneğin Ankara'daki bir evin numarası +90 06 xxx xx xx olurdu. Bir basamak kâr éderdik ne güzel.
istenirse, bir yönetmelikle bu olayhalledilebilir. 1 yıllık geçiş dönemi boyunca her telefonun hem eski alan kodu hem de yeni (plaka kodlu) alan kodu kullanımda olur. eski alan kodunu girince telesekreter yurttaşa yeni uygulama hakkında bilgi verir, teşvik eder sonra da yönlendirir. Arada basamak farkı olduğu için de çakışma olmaz, çünkü bir basamak eksik girince "eksik bir numara çevirdiniz" uyarısı almak yerine yeni alan kodlu numarayı aramış oluruz.
cep telefonları sanırım olduğu gibi kalır. 800'lü yeşil hatlar 00'lı olur bence. 900'lü hatlar 90'lı olur belki, ancak bir gün ilçelerden 9'u daha il yapılırsa 90'ıncı il çok cenabet olacak demektir.
