--spoiler--
diyeceğim o ki, sarıkamış harekatı ile çanakkale savunması aynı sürecin adımlarıdır. yenilginin sorumluluğunu üzerine attığınız insanı zaferin şanından uzak tutmanız yakışık almaz. ve tarihte herkesi ait olduğu yere oturtmak, herkese hakkını vermek ve çanakkale gibi muazzam bir savaşı, 1930'lardan beri yapageldiğimiz gibi bir yarbay'ın iki kritik direnişine indirgeme yanılgısına düşmemek önemlidir.
sarıkamış'ın faturasını enver'e kesiyorsanız çanakkale'yi de onun kazandığını itiraf etmeniz gerekir.
--spoiler--
kimse enver paşanın çok beceriksiz olduğunu söyleyemez. sarıkamış harekatının planları gayet iyidir. ama paşamızın hayallari gerçek zamanın gayet ötesinde olduğu için o soğukta askerlerimizi o harekata sürmüştür.
mustafa kemal'e gelince daha kurulmamış olan 19. tümene atanması ve o sırada asker toplaması ve de düşmanı yerinde mıhlaması göz ardı edilemez.
çanakkale gibi bir yerde bir yarbay olan mustafa kemal'e cephe komutanlığı boşuna mı verildi?
tam da budur sebep, yenilgi ve zaferin yer değiştirmesi. bir yarbayın kritik savunması sonuca aman aman etki yapmaz ama evet, yarbay sıralı bir hiyerarşide sıralı komutanlıklarda bulunup bölükten tabura oradan alaya ve nihayet ordu komutanlığına yükselmiştir. sıralı komutanlık görevleri ile imparatorluk generali olmuş diğeri ise damatlıktan generallik olmuştur. yerlerini değiştirseniz hiç bir şey değişmezdi yani.
kemal paşa enverin hatalarından ders almayı da açıkçası bilmiştir. tam tersi durumda fantezi yapıyor olsak da enverin kemalin hatalarından ders alıp almayacağı meçhul olsa da, var olan referansları ile pek ders almayacağı belli gibi.
sorun ise tam olarak bugün şu; kemale vurmak için enveri itibarlaştırmaya çalışmak.
çanakkale zaferini gökten inen aslanlara,birden ortadan kaybolan düşmana indirgeyenlerin yaptığı bir başka önermemsi şey.şayet sarıkamış hüsranla son bulmasaydı,zaferin kesin,tek mimarı enver paşa olurdu ya neyse..