Bir saat sonra şuradan tertemiz sokağa
akar herbirinizden sarkık yağlarınız sizin,
ben kaç kutu şiir saçtım önünüze oysa,
ben - mücevher sözler savurganı ve mirasyedisi.
işte siz, bey, bıyıklarınızda lahana parçası
bir yerlerde doymadığınız, bitirmediğiniz çorba tasından;
işte siz, bayan, teninizde yoğun fondöten beyazı,
bir istiridye gibi bakıyorsunuz eşyanın kavkısından.
Hepiniz şair yüreğinin kelebeğine
galoşlu ve galoşsuz tırmanırsınız, pis.
Kalabalığınız hayvanlasın sürtünecektir birbirine,
kabarır ayaklan üstünde yüz kafalı bit.
Bense, ben, kaba Hun, bugün
önünüzde kırıtmam sizin - kırıtmadığımdan gayrı -
basarım kahkahayı ve tükürürüm
türkürürüm suratınıza sizin
ben - mücevher sözler mirasyedisi ve savurganı.
Dünya !
Gel sağaltayım senin kel başını
benim yabancı yaldızların benekleri içre dudaklarımın limeleriyle.
Kalay gözlerimin yangınları üzerinde saçlarımın dumanıyla
gel bürüyeyim ben sarkık göğüslerine bataklıkların.
Sen! Biz - ikiliyiz,
yaralanmışız, kovalanmışız alageyikler gibi,
kişnemesi şahlanmış ölüm tarafından eğer vurulmuş atların.
Evin ağımından duman uzun ayalanyla ulaşıyor bize,
tortusuyla hiddetlendirip gözlerini sağanaklar içinde
çürüyen ateşlerin.
Kızkardeşim benim!
Giden çağların darülacezelerinde
olabilir ki benim bir annem ortaya çıkar;
vurmuştum ona ben şarkılarla kanlanmış boynuzlarımı.
Vraklayarak sıçrıyor tarla üzerinde
bir ark, toy hafiye,
bizi bağlamak üzere
urganlarıyla çamurlu yolların.
Severim seyretmeyi ölürken çocuklar.
Siz bir gülüş dalgasının sisli kabarışını hiç seçtiniz mi
hortumcuğunuzla ötelerinde kederin ?
Oysa ben -
okuma salonunda caddelerin -
nice devrettim bir tabut cildinin sayfalarını.
Yarıgece
sırılsıklam parmaklarıyla yokluyordu
beni
ve ezgin tarabayı,
ve kubbenin dazlağında sağanağın damlalarıyla
zıplıyordu delirmiş katedral.
Görüyorum, tasvirinden dışarı koşuyordu isa,
urbasının savrulan kenarını
ağlaya ağlaya öpüyordu çamur.
Haykırıyorum kerpice,
kudurmuş sözlerin saplıyorum hançerini
yumuşak etine şişkin gökyüzünün:
"Güneş !
Babacığım benim!
Bari sen merhamete gel ve eza verme!
Bu döktüğün kanımdır akar vadiyi yol etmiş.
Bu ruhum benim
parçalanmış bir bulutun lapaları halinde
yanık gökyüzünde
paslı haçında çan kulesinin!
Zaman!
Aksak ikonacı, bari sen
tasvirini çehremin boyayıver
çağın küçük sakatlar ikonalığı için!
Yalnızım ben, son gözü gibi
körlüğe giden bir kimsenin !"
Bir bardaktan boya serptim,
günün haritası üzre ben örtü vurdum;
donmuş etle dolu bir tabakta gösterdim
çarpık elmacık kemiklerini okyanusun.
Teneke bir balığın pulları üstünde
yeni dudakların okudum çağrılarını.
Ya siz
bir noktürn çalabilir
miydiniz
flütünde saçak borularının?
"
vladimir vladimiroviç mayakovski 1893 yılında gürcistan'da bağdadi kentinde doğdu. kente 1940'ta mayakovski'nin adı verilmiştir. bir orman memurunun oğludur. gürcistan'da başladığı lise öğrenimini 1906'dan itibaren ailesinin yerleştiği moskova'da sürdürdü, ama tamamlamadı. 15 yaşında bolşevik sosyal demokrat işçi partisi'ne katıldı. illegal siyasal etkinlikten ötürü üç kez tutuklandı. yaşı küçük olduğu için özgür bırakıldı. altı aya yakın süre hücreye konulduğu sonuncu tutukluluğu sırasında yazdığı ilk şiir denemelerini içeren deftere salıverilişi sırasında el konulmuştur. 1911'de moskova resim, heykel ve mimarlık okulu'na girdi ve yoğun olarak resimle uğraşmaya başladı. ilk şiirleri 1912'de yayımlandı. fütürist-lerin ortak yayınlarında görüldü, bildirilerini imzaladı, dinletilerine katıldı. militan fütürist sanatın bildirileri niteliğindeki "kamu beğenisine şamar" ve onu izleyen bir dizi fütürist ortak yayında yer aldı.
biçimin içerik karşısında üstünlüğünü yeğlediği bu dönem şiirlerinde kasıtlı, özellikle kabalaştınlmış, natüralist dizeler ve imgeler belirgindi. bu tutumuyla eski kuşak şairlerinin ve onlara öykünenlerin verimsiz şiirine karşı konum almayı amaçlıyordu. fütürist-ler, mayakovski'nin de imza koyduğu bildirilerinde "puşkin'i, dosto-yevski'yi, tolstoy'u çağdaşlık gemisinden aşağıya atmak" çağrısında bulunmuşlardı. ama, mayakovski'nin daha ilk şiirlerinde sosyal prostesto motifleri görülür. 1914-15 yıllarında artık meydanların ve caddelerin şiirini yaratmaya yönelmektedir. erken şiirlerinin belirleyici çizgileri, baş kahraman olarak şairin kendisinin yer tuttuğu "vladimir mayakovski" adlı tragedyasında yansır. ekim devrimi öncesi destanlannda, lirik şiirlerinde ve yergilerinde kapitalizme karşı duruş ana izleği oluşturmaktadır. aynı dönemin ürünü olan "panto-lonlu bulut" destan-şiirinde yaklaşan devrimin beklentisi duyumsa-nır. bu yapıt maksim gorki'nin olumlu değerlendirmesini almıştır. şair, gorki'nin etkisiyle ilerici "letopis" dergisine katılır. dünya savaşı yıllarında "novıysatirikort' dergisinde siyasal yergilerini yayımlamaya başlar.
mayakovski, ekim devrimi sonrasında aydınlara devrime katıl-malan için çağn yayımladı. devrimi izleyen ilk şiirleri "marşımız", "devrime övgü", "sol marşı" devrim sarkılan olmuştur. 1918'de yazdığı "misteriya-buff" piyesi şairin bizzat katılmasıyla sahnelendi. 1920-21'de rusya telgraf ajansı rosta'nın ajitasyon amaçlı etkinliklerinde şair ve ressam olarak çalıştı. "rosta pencerelerimi hazırlıyordu. devrim konulu afişler resimliyor ve bunlara şiirsel belgiler yazıyordu. mayakovski açlıkla, yıkımla ve gerilikle savaşıma çağıran, emperyalist müdahalecileri yeren yaklaşık 3 bin resim yapmış, bunlar moskova'nın ve öteki kentlerin sokaklarına asılmıştır. afiş ressamı, kitap ve dergi grafik sanatçısı olarak yergisel grafik sanatının sonraki gelişmesine önemli etki yaptı. 8u çalışması şairde yergisel janrların oluşmasında önemli evre olmuş, sonraki yaratıcılığında yergi büyük yer tutmuştur. 8u ürünlerinde küçük burjuva zihniyeti belirtilerini, bürokratik karmaşayı eleştiriyordu. ayrıca siyasal ajitas-yon şiiri janrlannı bu dönemde geliştiriyor. aşk, doğa, ölüm gibi, şiirin ezeli konularını yeni dünya görüşünün ışığında manalandınyor. "seviyorum", "buna dair" gibi lirik destanları insanlar arasında yeni ilişkiler konusunu ele alır. mayakovski'nin sovyet yönetiminin ilk yıllarında yazdığı yapıtları devrimci bir şiirin örnekleridir. bulanıklığa, salt güzellik eğilimine ve biçemciliğe karşı uzlaşmaz tutumla birlikte politik bakımdan sert, form bakımından yetkin bir toplumcu tavır bu şiirin belirleyici özelliğidir. şair, bu dönemde görüşlerinde-ki karşıtlıktan ötürü fütürist gruplardan uzaklaştı. 1924'te, önemli yapıtlarından biri sayılan "vladimir iliç lenin" destanını yazdı.
mayakovski 1922-29 yıllan arasında batı avrupa ülkelerine ve amerika'ya geziler yaptı. paris ve amerika şiirleri bu gezilerin izle-nimi eriyle yaratılmış ürünlerdir. aynı yıllarda ülke içinde çok sayıda verimli gezi gerçekleştirdi. bu dönemlerin ürünlerinde hem dışa karşı, hem de ülkesinde kuruluş sorunlarına eleştirel bakışıyla içe karşı ödünsüz ve uyanık bir devrim şarkıcısı konumundadır. ekim destanı sayılan "iyi!" adlı yapıtı devrimin ilk on yılının epik bir sunuluşudur, yurtseverlik temasını işler. bu destan şairin toplumcu gerçekçi yönteminin tipik ürünlerindendir.
toplumda eleştiri ve özeleştiri korkusu, kırtasiyecilik, asalaklık, dalkavukluk gibi kusurlara karşı şairin daha önce geliştirdiği yergi şiirleri çizgisine yenileri ve 1929-30 yıllannda "tahtakurusu" ve "banyo" piyesleri eklendi. aynı yıllarda birçok şiiri gençlik ve yazın sorunlarına adanmıştır. şair, yazında içeriksizliğe karşı etkin savaşım amacıyla 1929'da kurduğu kısa ömürlü "ref" (devrimci sanat cephesi) girişiminden sonra, 1930 şubatı'nda rapp (rusya proleter yazarlar birliği) içinde yer aldı.
mayakovski ölümünden kısa süre önce beş yıllık plan dönemi üstüne "olanca sesimle" adlı destanını yazmaya başlamıştı. sadece giriş bölümü gerçekleşen bu yapıt şairin 20 yıllık çalışmasının bir bilançosu oluyordu. destanda devrimin "seferber kıldığı ve göreve çağırdığı" bir şair imgesi yaratılmıştı. ama o, 14 nisan 1930'da intihar etti...
mayakovski'nin şiiri hem içeriği, hem janrı bakımından olağanüstü çok yönlü ve çok biçimlidir. ayrıca, şiir ve nesir olarak çok sayıda siyasal yazısı, yazınsal sorunlar üstüne makaleleri ve konuşmaları bulunuyor. şair, büyük toplumsal önemde ve duygusal güçte yapıtlarını verirken çeşitli janrlann ustası olarak kalıyor, destandan yergiye, lirikten propaganda sloganına, uzun şiirden fıkraya geçiyordu. ürünleri, kendi düşünsel-estetik ilkelerine sahip yeni bir şair tipinin doğuşunu gösterir. yaşadığı devirle organik kaynaşmış-lığı, ona, yeni insanın duygu ve düşüncelerini şiirlerinde yansıtma olanağı vermişti. mayakovski şiirinin düşünsel içeriği, şiirinin yenilikçi formuyla, onun poetikasıyla ayrılmaz bir bütündür. halk dilinin büyük olanaklarını kullanarak şiir dilini zenginleştirdi. vurgulu ve vurgusuz hecelerin dize kuruluşunda düzenlenmesine dayalı geleneksel sillabo-tonik ölçünün olanaklarını özgür şiirlerinin dize kuruluşunda ve sözcük dağılımında son haddine vardırdı. türlü geleneksel ölçüleri bir arada kullanma ilkesini getirdi. şiire ton ve ton-ritm çeşitliliği taşıyan yeni formlar kattı. ritm, uyak, söz dağarcığı, dizenin sessel yönü üzerine buluşları, kitlelere yönelmiş bir şiirin yeni düşünsel içeriğiyle birlikte oluşuyordu. ona göre şiirde, şiir işçiliğine, yani teknik işlemeye egemen değer verilemezdi. ama bu işleme şiir yapıtını kullanıma elverişli kılmaktaydı.
mayakovski'nin geleneksel-klasik şiire fütürist tepkisinin belirlediği erken şiirlerinde biçimde ve içerikte deformasyon belirgindir. kaba ve doğal bu özgür şiirlerde yer yer sözün rastlantısal akışı görülür. ve biçim tümüyle özgürdür. şairin yaratısının orta döneminde form, şiir sütununda her biri satır başından başlayan alt alta şiir tümceleri, sözcükler, hatta tek sözcük halindeki dize kuruluşlarına dönüşür, ama bu, geleneksel şiirin ritm, uyak, söz dizimi özelliklerinin parçalanmış olarak yapıda doğrudan varlığını ve etkisini sürdürdüğü bir dönemdir. bu şiirlerde, söz dizimi ve dize kuruluşu, ses ve ritm bakımlarından asıl mecrayı arayış izlenimi veren bir gerilim duyumsanır. yaklaşık olarak 1922 yılından başlayarak mayakovski şiirinde dizelerin satır başından başladığı formu aniden terkediyor. şiirini, şiir tümcelerinin, sözcüklerin metin içinde kırık-basamaklı dizelerle özgürce yayıldığı çağımızda iyi bilinen biçimine kavuşturuyor. mayakovski şiirini rusça özgün metinde okuyanlar, onun şiirinin bu evrede ulaştığı özgürlükte şiirsel sözün dev soluk alışını mutlaka duyumsamaktadırlar. bu dönemde artık geleneksel-klasik şiir kültürü ve fütürist red zamanının deneyimi üzerinde, mayakovski'nin kitlelere yansıtacağı düşünceye göre biçim kazanan alabildiğine özgür bir şiir gerçekleşiyor.
mayakovski'nin yenilikçi şiirinde sözcük, dil, yapıt üzerinde çalışma deneyi rus şiir dilinin gelişmesi için büyük önem taşır. aynı zamanda onun şiir dili rus edebiyatının zengin klasik mirasına, rus dilinin kaynaklarına dayanıyor. onun yenilikçiliği, şiirin gelişmesinde oynadığı rol ulusal ortamda sonraki şair kuşakları için kalıtının önemini belirliyor. ayrıca, başta bizim şairimiz nâzım hikmet olmak üzere, aragon, neruda, brecht, vaptsarov, milev, nezval, taufer vb. birçok ilerici dünya şairinin yaratıcılığı mayakovski'nin düşünsel-sanatsal başarılarıyla kan bağları taşır.
"
(azer yaran - dinleyin!'den metne aktarılmıştır)
