nüfusunun büyük çoğunluğunu aleviler oluşturan ilçe. bu nedenle muş'un diğer ilçeleriyle arası açıktır. ayrıca cemal süreya'nun bir şiirinde geçer bu ilçe.
Afyon garındaki küçük kızı anımsa, hani,
Trene binerken pabuçlarını çıkarmıştı;
Varto depremini düşün, yardım olarak Batı'dan
Gönderilmiş bir kutu süttozunu ve sütyeni.
Adam süttozuyla evinin duvarlarını badana etmişti,
Karısıysa saklamıştı ne olduğunu bilmediği sütyeni,
Kulaklık olarak kullanmayı düşünüyordu onu kışın;
Tanrım gerçekten çocukluk günlerinizde mi?..
Eşiklere oturmuş bir dolu insan
Keşke yalnız bunun için sevseydim seni.
sınırları içerisinde farklı etnik kökenli insanları barındıran, baharda yeşeren, 6-7 ay karla kaplı kalan, doğu anadoluda rahat bir şekilde yaşayabileceğiniz bir ilçe.
en güzel kokuların büyüyüp yeşerdiği, muş'un en büyük ilçesinden biridir.
yerli halkının geçmişine sahip çıktığı gımgım* hala doğu anadolunun en köklü, en modern yerleşim yeri olmasını; gerek ideolojik ayrımından, gerek muş ilinden tamamen ayrışmış olmasıdır.
gımgım'ın tarihsel açıdanda önemi oldukça büyüktür. çünkü bu tapraklar ermenilerin anadoluya yayıldıkları yerdir.
ayrıca ermeni alfabesini bulan mesrop maştots'ta varto'da doğup büyümüştür.
fakat günümüzde ermeniler yaşamamaktadır. halkının büyük çoğunluğunu aleviler oluşturmaktadır.
Suni ve alevilerin bi arada yasadıgı, okuma yazma oranının haylı bır yuksek oldugu, kımsenın gıyımıne kusamına karısmadıgı, halkının doktor ogretmen memur kısmına cok nazık davrandıgı ender dogu ılcelerındendır.
bilinenin aksine içinde farklı etnik kimlikler barındırmaz. kürt( dimili, kurmanç) dışında sadece erzurum'dan göçen bir kaç dadaş(türk) aile vardır. bunun yanında dinsel olarak farklılıklar vardır. varto'nun yüzde altmışı alevi diyebiliriz. aleviler ile sünniler arasında pek bir sorun yoktur şunu rahatlıkla söyleyebiliriz varto alevi-sünnilerin aynı toprakta rahatca yaşadığı ender memleketlerdendir. bunun en büyük sebebi de varto'nun kürt özgürlük harekettine verdiği destekten dolayıdır. insanlar mezheplerine göre değil ideolojilerine göre kutuplaşmışlar.
yine bilinenin aksine chp hiç bir zaman varto'da başarılı olmamıştır.chp'lilerin abartığı referandum sonuçlarında varto halkı yüzde yetmişbeş gibi ezici bir oranla referandumu boykot ettiler.
b.k yoluna karışmış olan ilçedir. kürtlerle alakaları olsa hadi neyse ama yok. üstelik de etnik ve mezhepsel olarak farklılar. zaten aleviden kürt olmaz. ya asimile olmuş türktür bunlar ya da bölgede tehcirden kurtulan ermeniler...
Yakın tarihte sözde gerilla birkaç zibidinin karakolu arayıp "can güvenliğiniz için sokağa çıkmayın" goygoyu yaptığı, akabinde bu zibidilerin ölüsünün/dirisinin sikildiği yer.
