"varlığın tanrıdan tanrının iradesi dışında taşması" anlamına gelen bir felsefe terimi.
kaynağı plotinus'tur. farabi'deki dokuz akıl fikrinin de temelini oluşturur.
sünni islam geleneği tarafından şiddetle eleştirilmiş olan bu görüşe göre tanrı kendi farkına varması ile "düşünen tanrı" ve "düşünülen tanrı" olarak ikiye ayrılır; daha doğrusu bu düşünme eylemi ile "düşünen tanrı" düşünülen tanrıdan türer, ondan taşar. düşünen tanrı'nın kendini ve düşünülen tanrı'yı düşünmesi ile ondan birinci akıl ve birinci felek doğar. bu süreç birinci aklın kendisini ve kendisinden öncekileri düşünmesi ile devam eder ve böylece dokuz akıl ve her bir akıl ile ilişkilendirilen dokuz felek doğar. dokuzuncu felek "ay altı evren" olarak anılan dünyamız olarak bilinir ve daha sonra türüm, bu ay altı evrende devam ederek diğer varlıkların oluşumunu doğurur.
tasavvuftaki vahdetül vücut görüşü de tam anlamıyla bu düşünsel zemin üzerine kuruludur. **
