Aksaray
Amasya
Ankara
Antalya
Ardahan
Artvin
Aydın
Balıkesir
Bartın
Batman
Bayburt
Bilecik
Bingöl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
Çanakkale
Çankırı
Çorum
Denizli
Diyarbakır
Düzce
Edirne
Elazığ
Erzincan
Erzurum
Eskişehir
Gaziantep
Giresun
Gümüşhane
Hakkari
Hatay
Iğdır
Isparta
istanbul
izmir
Kahramanmaraş
Karabük
Karaman
Kars
Kastamonu
Kayseri
Kırıkkale
Kırklareli
Kırşehir
Kilis
Kocaeli
Konya
Kütahya
Malatya
Manisa
Mardin
Mersin
Muğla
Muş
Nevşehir
Niğde
Ordu
Osmaniye
Rize
Sakarya
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas
Şanlıurfa
Şırnak
Tekirdağ
Tokat
Trabzon
Tunceli
Uşak
Van
Yalova
Yozgat
Zonguldak
--spoiler--
sonradan il olmuş yerleşimlerin dışında birde il iken ilçeye dönüştürülmüş yerleşimlere sahip listedir.
genellikle cumhuriyetin ilk yılları ekonomik sebeplerle ilçeye dönüştürülmüşlerdir.
il iken ilçeye dönüştürülmüş 'eski' iller:
Doğubayazıt ili, Ağrı iline bağlandı.
Çatalca ili, istanbul iline bağlandı.
Gelibolu ili, Çanakkale iline bağlandı.
Genç ili, Bingöl iline bağlandı.
Kozan ili, Adana iline bağlandı.
Şebinkarahisar ili, Giresun iline bağlandı.
Siverek ili, Şanlıurfa iline bağlandı.
Silifke ili, Mersin iline bağlandı.
bu 'eski' iller arasında günümüz merkez nüfusu 80 binin üzerindeki şehirler ise doğubayazıt, kozan ve siverek'tir.
günümüz toplam nüfusu 100 binin üzerinde olan ilçelerimiz ise doğubayazıt, kozan, siverek'in üzerine ek olarak silifke'dir.
doğubayazıt, kozan, silifke ve siverek'in aksine gelibolu, genç, şebinkarahisar ise küçülmüş ve önemlerini nispeten yitirmiştir.
Yeniden düzenlenmesi gereken.
Sadece il merkezine uzak ve yeterli gelişmişlik ile nüfusa sahip ilçeler olduğu için değil; il olamayacak kadar küçük yerler il sayıldığı için.
Öyle ki bu küçük iller arasında Yozgat, Muş, Bingöl, burdur, Kilis, ığdır gibi iller bulunmamaktadır.
Bunların dahi neredeyse 3'te biri nüfusa sahip il merkezleri mevcuttur.
Mesela Bayburt'un merkez nüfusu köyleri dahil 66 bindir.
Köyler hariç şehir merkezi nüfusu 38-40 bin.
Gümüşhane merkez 51 bin,
Tunceli merkez 38 bin,
Bitlis merkez 70 bin,
Ardahan merkez 41 bin,
Artvin merkez 34 bin,
Sinop merkez 65 bin,
Bilecik merkez 78 bin,
Hakkari merkez 78 bin.
Öte yandan il merkezine uzak, halihazırda kendisine bağımlı en az 3-5 ilçe bulunan, doğal bir il konumunda ilçeler mevcuttur.
Alanya 332 bin,
Siverek 266 bin,
Erciş 170 bin,
Fethiye 167 bin,
Bandırma 157 bin,
Ereğli 148 bin,
Elbistan 136 bin,
Kozan 133 bin,
Ödemiş 132 bin,
Ergani 128 bin,
Polatlı 126 bin,
Silifke 124 bin,
Bergama 108 bin,
Akşehir 98 bin gibi.
