ilk pastoral şir: Abdülhak Hamit Tarhan /Sahra
ilk hikaye kitabı : Ahmet Mithat /Letaif-i Rivayet
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan: Mehmet Emin Yurdakul
1-ilk noktalama işaretleri: şinasi'nin şair evlenmesi kitabında ve Şemsettin Sami de, Kamus-ı Türkî adlı sözlüğünde rastlanır.
2-ilk edebi eleştiri: Ülkemize ilk edebiyat eleştirisini getiren Namık Kemal'dir.En önemli eleştiri eserleri Tahrib-i Harâbât ile Takip'dir.Tahrib-i Harâbât, Ziya Paşa'nın Harâbât adlı güldestesine karşı yazılmış sert bir eleştiri niteliğindedir
3-ilk makale: Edebiyatımızda ilk makale Şinasi tarafından "Mukaddime" başlığı ile yazılmıştır.Şinasi'nin 22 Ekim 1860 tarihli Tercüman-ı Ahval gazetesinin birinci sayısında "Mukaddime = Başlangıç" başlığıyla yayımladığı bu bildirge, insan haklarına vatandaş düzeyinden ilk bakışı yansıtır:
4-ilk bibliyografya: Kâtib Çelebi'nin Batı'da tanınan en ünlü yapıtı "Keşfü'z-Zünun an Esamü'l-Kütübi ve'l-Fünun" edebiyatımızdaki ilk bibliyografik yapıttır. Katip Çelebi, bu yapıtını yirmi yılda tamamlamıştır.
5-ilk antoloji: Edebiyatımızdaki ilk antoloji Ziya Paşa tarafından hazırlanan Harabat isimli yapıttır. Bu yapıt, 1874-1875'te Arap, Fars ve Türk şairlerin divan şiirleri derlenerek hazırlanmış 3 ciltlik bir ansiklopedidir.
Ziya Paşa Harabat ile kendi edebi anlayışına ters düşen bir evreye girerek, eleştirmenlerce yerden yere vurulmuştur. Çünkü Ziya Paşa Harabat'ı hazırlamadan önce "Şiir ve inşa" makalesinde, asıl edebiyatımızın "Halk Edebiyatı" olduğunu belirtirken, "Harabat" adlı Divan Edebiyatı antolojisinin önsözünde ise Divan Edebiyatını överek çelişkili görüşler savunmuştur. Namık Kemal'in Tahrib-i Harabat isimli eleştiri yapıtı Ziya Paşa'nın bu çelişkisini dile getirmek ve yermek amacıyla kaleme alınmıştır.
6-ilk roman: Edebiyatımızdaki ilk roman Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'tır. şemsettin sami'ye aittir.
7-ilk kadın romancı: fatma aliye'dir.
8-ilk tarihi roman: Edebiyatımızdaki ilk tarihi roman "Cezmi"dir. yazarı namık kemal'dir.
9-ilk çeviri roman: Edebiyatımızda ilk çeviri roman; Tercüme-i Telemak'tır. Yusuf Kamil Paşa tarafından çevrilmiştir. Kitabın orijinal adı Les Adventures de Télémaque (Telemak'ın Maceraları), yazarı Fransız yazar Fénelon'dur.
10-ilk psikolojik roman: Edebiyatımızda ilk psikolojik roman Eylül'dür. mehmet rauf tarafndan yazılmıştır.
11-ilk psikolojik roman denemesi: Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım'ın Zehra adlı eseridir..
