Jean baudrillard 'tüketim toplumu' kitabında tüketim çılgınlığının üretim fazlasından kaynaklandığını, aşırı tüketimin yapıldığı bir toplulukta kıtlıktan bahsedilemeyeceğini söyler. tüketim çılgınlığı sonucunda; üretime kattığı faydadan daha çok tüketen kesim ile üretime kattığı faydadan daha az tüketen iki farklı kesim oluşacağı ve toplumda bu iki zıt kesimin oluşmasının tek sebebinin kaynakların dengesiz dağılımı olduğunu belirtmiştir. *
çok daha önceleri ise joseph schumpeter 'sosyalizm, kapitalizm ve demokrasi' kitabında 'yıkıcı yaratıcılık' kavramını ortaya atmıştır. bu kavrama göre kapitalist sistem içindeki işletmeler devamlılığını sürdürebilmek için hep inovasyon yapmalı; ürün, hizmet ve süreçlerini yenilemelidir. piyasaya sürekli yeni ürün girişi; bir teknolojiyi eskitirken yerine yeni bir teknoloji getirecektir. bu sayede hep tüketicilerin elindeki teknolojiler eskiyecek ve tüketici yerine daha iyisini almaya yönelecek ve bu süreç devamlı tekrar edecektir.
ne yazık ki, tüketim formlarımız gün geçtikçe artmaktadır ve mutlaka artmaya da devam edecektir.
üretim çılgınlığından da kaynaklanmaktadır. bir ürünün birçok üreticisi ve birçok farklı versiyonu olabilecekse üreticiler görevleri üzere bu versiyonları türetip üretirler ve piyasaya sürerler. insanlar ürünleri aldıktan sonra üreticiler karınlarını doyurup ölene kadar evlerine çekilecek değillerdir. bundan sebep ürünler daha kalitesiz yada geliştirilebilirliği olduğu halde eksik olarak üretilir, böylece üreticiler bir sonraki üretimin satılabilirliğini garanti ederler. giyimde moda bu sebeple vardır. tişörtler 10 yıkamadan sonra kesinlikle ilk günkü gibi olmazlar. kazaklar tiftiklenir. teknoloji gelişse bile biz insanlara tamamı bir anda iletilmez. telefonlar eskir ve bozulur. (yeni modelleri çıkar) bilgisayarlar gelişir. insan hayal gücünü kullandıkça üretimi arttıracak ve bunu gören diğer insanlarda aynı şekilde para kazanmak isteyecekler.
işin özü noktasında kastedilen ihtiyacı karşılayanın değil, en yeni çıkanın, en ekzentrik özelliklisinin, en gösterişlisinin tercihidir.
telefonlardan örnek veriyim.
yanlış anlamayın, almayın demiyorum alın. ama sürekli en yenisini, en özelliklisini alacağım diye kendinizi kasıpta bütçenizi zorlamayın. siz bütçenizi yabancı kaynaklı tüketici elektroniğiyle her zorladığınızda, T.C.D. 'de kendi bütçesini aynı oranda zorlamakta. seviyorsanız ,özellikli ve en yeni uygulamaları çalıştıran telefon istiyorsanız, bunları çalıştıran telefon alın, marka olup olmamasına daha az özen gösterin.
--spoiler--
zihniyetini değiştirmeyi başarmış birisi olarak kendimden örnek veriyim
ben parası olupta ne gerek var bu da işimi görüyor tarzı düşünen insanlardan değilim, birisi türkiye'de birisi bulunduğum ülkede olmak üzere iki adet spor arabam var ama ben kullanıyorum, hobim bu benim. bu hobimi bırakıyorum önümüzdeki ay dolayısıyla bu arabalar benim gereksinimlerimin fazlası olacak. anlatılmak istenen olay nedir? olay şu ki kardeşim ben bu arabayı satmayıp hava atmak için kullanabilirim, ama gelecek ay arabamı satıp küçük motorlu, işimi gören ve gösterişsiz bir araba alacağım. neden? çünkü bu daha fazla benzin, daha fazla co2, daha fazla israf, egomu daha fazla tatmin, hatta birilerinin egolarını tatmin için yaptığıma özenmesi demek ki bu hiç güzel bir örnek değil.
--spoiler--
kredi kartları, krediler kolaylıklar insanlara yeniyi kullandırma yeniye yönlendirme çalışmalarıyla insanlar tamamen borç batağını in içine çekilmesi durumu.
bence, bugün ulaştığı boyut, kapitalizmin inovasyona dayalı güçlenmesinden dolayı değil tamamen sosyolojik nedenlerledir.
herkes hemfikir sanırım, iletişim çağı dedikleri çağda iletişimsizlik hat safhada. yalnızlıklar içinde kıvranan, iki kelam etmeye muhtaç insanoğlunun başvurduğu binlerce site, uygulama, program türedi. Anında intibaya dayalı iletişime geçebilecek insan arayanların uğradığı yerler. Tanımadan, huy bilmeden, kültür seviyesi gözetmeden yani tamamen hazoid*, tüketmek üstüne kurulu bir sistem. peki bu iş internete kadar neden düştü ? neden bunca site yayıldı ve milyonlarca kullanıcı sayısına ulaştı ? çünkü insanlar günlük hayatlarında çok fazla yer değiştirmeye başladılar ve kimsenin kimseyi uzun uzadıya tanıma imkanı kalmadı. bugün gördüğü insanı 3 hafta görememeye başladı, sürekli yeni insanlarla tokalaşmak, çalıştığı iş arkadaşını sürekli değiştirmek zorunda kaldı. Rüzgar nereye eserse oraya gitmek zorundaydı çünkü. 2000li yılların başında uzun yıllar sonunda edinilen prestijle kazanılan saygının hürmetin yerini narsizme dayalı anlık intiba aldı. ilk görüş dedikleri şey her şey oldu, zaman ve derman yoktu ve ele geçen kullanılmak zorundaydı. böyle düşünmeye başladı insanlar. okulda, dernekte, kulüpte, iş yerinde, sokakta, pazarda birbiriyle tanışma imkanı kalmayan insanlar çıkış yolunu nesnelere karakter atfetmekte buldular. Her metanın yansıttığı bir tarzın var olduğu algısı yaratıldı. ilk intibalar ve hitap edilecek kitle, bu karakter yüklenen metaların edinilmesiyle belirlenecekti. iletişime geçilme imkanı bulunduğunda dünya görüşü dahil her şey, karakter eğilimi, estetik beğeni, müzik kültürü, edebi kültür, dini eğilim her şeyi ama her şeyi eksiksiz yansıtacak metaların tamamı edinilmeli ve şans artırılmalıydı. eşyalar adeta bir tavsiye mektubu niteliğinde görülmeye başlandı ve bu algı oturdukça da eski kafaların yani prestij yanlılarının, yorulanların, sevgi ve aşkı uğruna çile çekmeyi göze almışların şansı giderek azalmaya başladı. çünkü artık onlar için yorulacak, yorulmayı göze alacak, emek verecek insan sayısı giderek azalmaya başladı. bu noktada kurulan kapan, iki neslin geçiş formuna denk gelmiş insanları bile içine çekmeye başladı ve yok etmesi yakındır.
inovasyon da işte bu aldanan ve kendini artık içinden çekip çıkaramayacağı sisteme teslim edenlerin artmasıyla başladı. sonuçta çeşit arttı, çeşidin artması demek tüketicisi için daha çok ayrıntı ve kısa zamanda daha net algılanmak anlamına geldi. ve bugün gelinen noktada üzgünüm ki bu iş önü alınamayacak boyutlara ulaştı.
Ciddi bir psikiyatrik bozukluk olmasına rağmen kapitalizmin yetiştirdiği doktorlar kapitalizmin bu en önemli parçasına karşı çalışmalarını beklemek hayalperestlik olur.
Parçası olmaktan kaçınamadığımız utanç verici şartlanma.
Dünden beri ortalığı toplamaya çalışıyorum. Bir türlü bitmiyor.
Bir sürü gereksiz, paketinden bile çıkartılmadan saklanmakta olan şey Hayatımı kalabalıklaştırmaktan başka işe yaramıyor.
Ekonomik Durum belirsiz olduğundan zamanında Stok yapayım diye almışım ya da hediye verilmiş.
Kozmetiklerin Son kullanma Tarihi geçmiş. Giysilerin Modası geçmiş. Oyuncakların Pilleri akmış. Çantaların derisi kuruyup çatlamış. Elektronik aletlerin teknolojileri geri kalmış.
Atsan atılmaz. Satsan satılmaz. Kimisinin hatırası var dersin. Bazısına esek yüküyle para vermişsindir. işe yarar gibi olanlar bir gün lazım olur da bulamazsan üzer.
Modern insanın çıkmazı.
maalesef tüm dünyayı sarmış vaziyettedir. geçenlerde bir avm'ye gittim -büyükçeydi- oysa avmlere gitmeyeli epey zaman olmuştu. kitap mağazaları ağzına kadar doluydu. ilk önce kendime sordum: "insanlarımız bu kadar okusa bu halde olur muyduk?" sonra düşündüm. insanlar kitabı okumak için değil, satın almış olmak için ve göstermek için alıyor! işte bu çılgınlıktı. sonra aradığımız kitaplar stoklarda kalmıyor...
kıyafetler de öyle maalesef. bir kişinin 30 gömleği, 20 ayakkabısı olmamalı efendim. insanlar giymese bile alıyor. indirimde mi? al al, giyilir belki. oysa giyilmiyor... sadece topluma alışmış insanlar paralarını akıtıyor.
beni son yillarda hayli rahatsiz eden sey.
hani zamaninda henry ford amcamiz millet esek gibi calisiyor, para harcayacak zamani olmuyor e o zaman ne yapalim calisma saatlerini azaltalim, millet güzel güzel tüketsin, ekonomi carki dönsün demisti ya Korkarim ki bu iste bence ibreyi kacirdik. gerektigi kadar tüketen cok az insan görüyorum ben.
milletin guzellik ve lüks takintisi ile birlikte daha bir desinlerci olmaya basladi toplum, bunlar hep statüyü yükselme cabalari. sirf güzel görünsün diye zara´dan kumasi dandik modeli guzel kiyafetle ederi etmeyecek paralar vermek(kadin kisminin büyük cogunlugu kumasa bakmaz, modeline bakar), gratis´in kampanyalari sonucu orda igne atsan yere dusmemesi ve genc kizlarimizin boya badana yaptiklarini farketmeden güzel olduklarini düsünmesi. misal sadece babasi calisan ve isci olan arkadasimin iphone 8 istemesi de neyin nesi?
bilemiyorum, ben insanlarin dogal ve tutumlu olmasini özledim. sanirim bu cagin adami degilim.
Yeniliği teşvik eden ancak insan ruhunu sömüren durum.
Bugün bizim evin tadilatı vardı.55-60 yaşlarında ki yevmiyeli çalışan usta 8.kata rahat bir 10 defa götünden soluya soluya moloz indirip çıkarken de kum,çimento taşımıştır.
Muhabbet arasında 4 bin liraya iphone 8 aldığını öğrenmemle içimden "bir vay aq salağı" çekmem bir oldu.
"Dayı neden daha ucuza bir telefon almadın" dedim. En iyisi o ama" dedi.
