tartışma programlarının vazgeçilmezi olmuştur artık maalesef. birisine alenen küfür etmek yerine, benzetme yapılarak söylenmek istenenin söylenmesi anlamına dönüşmüştür. doğru kullanım alanı teşbih hata kaldırmazdır, hata olmamalıdır. olmalıdır.
sanılanın aksine ağzı olan tesbih yapmasın, tesbih ince bir sanattır, herkes beceremez anlamındadır. Ha ben hata yapmam diyorsanız buyrun tesbih yapın ama ikisini bir arada yapmayın demek istemişlerdir. Öte yandan...
toplumda yaygın olarak yanlış anlaşılan bir ifadedir. teşbihte hata olmaz denilerek aslında sözün kastettiği şeyin tam aksi şekillerde davranılmaktadır, teşbihi herkes yapamaz, dikkatli yapılmalıdır anlamındaki "teşbihte hata olmaz" sözünü kullananların çoğunlukla çam devirmesi de ayrıca ironiktir.
- teşbihte hata olmaz kazım abi, ama ayıya benziyorsun.
+ demek bir de teşbihte hata olsa ne diyeceksin öküz herif.
- teşbih olarak mı öküz?
+ teşhis olarak öküz.
Kimi zaman yapılan benzetmeler çirkin ve kaba da olsalar söze güç katmak için yapılırlar. Dolayısıyla bunların söz arasında kullanılmasından kimse alınmamalıdır.
bir başka boyutu daha var. teşbih mevzu bahis iken alınma darılma olmaz, olmasın samimiyim amacım hakaret değil gibi bir organize edici ortamı yumuşatıcı boyutu, rolü de var. mesela;
- tarz olsun diye kulaklarımı biraz kestirdim boyattım bak nasıl olmuş?
+ horoz ibiği gibi bu ne ya!
yapılan saptamanın örneklendirilmesi eğer argo yada toplum içinde yakışık-almaz bir biçimdeyse -yanlış- kullanılan söz öbeğidir. "eşbihte hata olmamalıdır" yani yapılan tasvirlerin konuya uygun, abes kaçmayacak bir şekilde olması gerektiğini ifade eder.
Edebi niteliği olan benzetmeler açısından doğru yargı. Yoksa yalan yani, bilimsel değil, istisnası bulunur.
Ayrıca, özür, mazeret bildirme amacı ile de bolca kullanılan kalıplardan.
