atinalılarla, açık havada, sınıfını gözetmeksizin sohbet eden ve onları inandıkları düşünceyi savunmak konusunda cesaretlendiren yunanlı filozof.
kişinin varlık ve öğrenim durumunun, kendini geliştirmesine engel olamayacağını, bilgiyi, karşıt görüşünü de yıkacak şekilde destekleyenin bilgili olarak gösterilebileceğini belirtendir.
atina halkını, inandıklarını savunmak ve özgün bir düşünce geliştirmek konusunda cesaretlendirme çabası, bağnaz atina yönetimi ve ileri gelenleri tarafından, halkı yolundan çevirme girişimi olarak yorumlanmış ve ölüm cezasına çarptırılmıştır. mahkemeye gidip felsefesini reddetmesini tavsiye edenlere şiddetle karşı çıkmış, ' ben inandığımı ölürken de savunacağım, hiçbir güç beni öğretmekten alıkoyamaz. ' diyerek baldıran zehirini bir dikişte içmiştir. **
' kendini tanı ' sözüyle tanınan ve atina' da, dünyanın bilinen ilk lisesini kurduğu söylenen yunanlı filozof. kalabalık şölenlerde anlattığı hikayeleri, öğrencisi platon yazıya dökmüştür, kendisinin yayınladığı bir eser olmamasına rağmen, platon' un aktardığı ve bilgiyi yücelten felsefesiyle, günümüz felsefesinin kilometre taşlarının başında gelendir.
dünyadaki bütün öğütlerin temeli sayilabilecek felsefenin atasi. ondan sonra tüm insanoğlunun taklitlerle benzeme , kimisinin yoksayma gibi girisimlerine ragmen halen kalbimizde yasiyor havasiyla ölmedigine inanmak istedigimiz canli türü de denilebilir. ”endişelerinizden kurtulmak istiyorsaniz , yaşamaktan en çok korktuğunuz şeyin bir gün başınıza gelecegini kabul edin “ öğüdüyle terapist ve felsefecileri ortak noktada bulusturup gunumuze kadar hep ayni duraklarda kaldiğimizi anlariz.
en guzel sozleri icin en az 1 kitabini okumali , bozcaada’ya gidip evini de gorebiliriz ayrintilar olarak..
"yeryüzünün ilk filozofu" değildir, felsefeyi eski yunandan başlatan taraflı bakış bile ilk filozof saymaz. aksini bilmek için en basit bir ilkçağ felsefesi tarihi kitabına bakmış olmak yeterlidir.
"Sokrat'ın aslında Platon'un hayalgücünün bir ürünü olduğunu söyleyen felsefe tarihçileri vardır ve yadsınamayacak orandadır." sözü bir tür yanlış anlama sonucu veya ve işkembe-i kübradan atmadır. Öyle birşey yoktur, sadece Sokrates'in kişiliği hakkında tartışmalar vardır, sebebi de onu birebir tanımış olan Ksenophon'un Sokrates'i basit bir insan olarak anlatmasıdır.
"varlığı ve yokluğu zaman zaman tartışılan kişidir, zira sadece platon'un yazdığı eserlerde geçer" sözü yanlış duyumun sonucudur. Ksenophon'un Şölen adlı kitabından haberdar olmak yeterlidir.
"kendisi gay miş." o dönem civarda öyle şeyler olurmuş, ahlaki görelilik mi denir buna bilmem ama sokratik diyalogların çoğu zaten eşcinsel muhabbetinden ibarettir. içki içip eğlenen ve eşcinsel muhabbeti yapan bir avuç yunanlının arasındaki Sokrates'te onlardan temelde çok farklı değildir. Ama eşcinselliğinin bedensel yönü tartışmalıdır.
Yine de bütüncül bir bakışaçısı ile Sokrates çağının soytarısıdır, bugün bile öyledir. Çünkü söylediklerinin çoğu ya deli saçması ya da hasta bir anlayışın ürünleridir. Orhan Hançerlioğlu'nun, Adorno'nun, Wittgenstein'ın ve Nietzsche'nin onun hakkında söylediklerine bakmak bu konuda yukarıda yazılanlardan farklı bir fikir edinme konusunda yardımcı olabilir.
apollon kahininin :
"dünyadaki en bilgili ki$i sensin!" demesinden sonra bu sırra nasıl vakfolduğunu ara$tırmaya giri$mi$ bir eski yunan dü$ünürü..
platon'un hocası, sofistlerin dü$manı; zenginliğine rağmen bitap ya$amdan ve pejmürde giyimden vazgeçmemi$ bir çe$it deli. atina'nın kurtulu$u için söz söylemi$ ilk adam.
"biz her $eyi biliyoruz" küstahlığını göstererekten kendilerine, bilgili = sofist diyen bu adamlara,
- ben hiçbir $ey bilmiyorum. siz de hiçbir $ey bilmiyorsunuz. ben hiçbir $ey bilmediğimi biliyorum. siz, bunu da bilmiyorsunuz.. diyerek tavrını koymu$tur.
ünlü sözü : ^benim bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir^ de buradan gelmektedir.
bilgiyi nak$etme hususunda ironi ve marevtike'yi kullanmı$tır. tanrılara kar$ı geldiği gibi saçma bir sebeple ölüm cezasına çarptırılmı$ ama "atina'nın kuralları hep yanımdaydı ve gıkım çıkmadı, $imdi itiraz edersem adama göt derler.." tarzı bir delikanlı yakla$ımla cezasına rıza göstermi$tir. baldıran zehri içerek intihar etmi$tir.
varlığı ve yokluğu zaman zaman tartışılan kişidir, zira sadece platon'un yazdığı eserlerde geçer. kimi okuma yazma bilmiyordu bu yüzden yazılı bir eseri yok der, kimi de "platon'un söylemek isteyip de söyleyemediklerini söylettiği" bir hikaye kahramanı der.
tüm felsefesi "bildiğim tek şey var hiç birşey bilmediğimdir" sözüne dayalı diyaloglar ile karşısındaki ukalalara ayar vermedir. atina'nın resmi tanrılarını kabul etmediği gerekçesiyle ya ölüm ya da isterse atina'yı terk etme cezasına çarptırılmış, ama o baldıran içerek şerefli bir şekilde şehrinde ölmeyi tercih etmişitir.
hatta, "senin yaptığını çorumlu yapmaz" lafının etraftaki çorumluları sinirlendireceğini anlayan düşünceli insan, bu laf yerine, "senin yaptığını atinalılar sokrates yapmadı" sözünü de kullanabilir.
idam edilmeye giderken karisi koluna yapisir ve "seni haksiz yere idam ediyorlar" der. bunu uzerine sokrates doner ve su tarihi cevabi verir. "hakli yere idam etseler daha mi iyi"
platonun kalemiyle yazılmış birçok kitapta yaşadığı olaylar anlatılır.yaptığı kelime oyunlarıyla yüzlerce yıl geriden günümüz insanını düşündürebilmektedir.bir diyalogda sokrat:
-evinde herhangi bir esya bozulsa neyaparsın^?
+tamirci çağırırım
-en iyisini çağırırsın değilmi çünkü senin evin en iyisi olmasını istersin
+tabiki de
-peki devleti yönetmek için neden en iyilere şans vermiyosun diyerek politika ya ve devlete olan ilgisini vurgular.Ona göre politika yücedir.bu geleneği daha sonra eflatun devam ettirmiştir.kitaplarda insanı çıldırtan bir soru sorma eğilimi gösterdiğini görüyoruz.insanlardan sorularla istediği cevabı almayı bilmiştir. (bkz: devlet)
mahallesinde at sineği olarak çağrılan sonunda da gençleri yoldan çıkardığı gerekçesiyle öldürülen felsefenin en önemli adamı. karşısındakine sorular yönelterek sohbetin başında söylediğini kişinin kendisine çürüttüren diyalogları meşhurdur.
fikirlerine ikinci ellerden ulaştığımız, atinalıların tanrılara inanmamakla suçlayarak, intihara mahkum ettikleri düşün adamı. diyaloglarını bize aktaran platon, baldıran içerek intihar ettiğinde kendisine yaraşır bir sukunet içinde öldüğünü söyler. muhtemelen yalandır, zira baldıran adamı sukunetle ölüme taşıyacak bir zehir değilmiş. ayrıca kendisi "benim yüreğim kaldırmaz" deyip, öğrencilerinin yaptığı gibi ölümünde yanında bulunmamış. bu konuda sallıyorsa, diğerlerinde de sallıyor mudur acaba? biz sokrat okuyoruz zannederken, eflatun bize kendi fikirlerini onun adıyla aktarmış olabilir mi? (tutarsa ikinci kitabı kendi adımla basarım)
sorgulanmayan bir hayat yasanmaya deger degildir demistir. yapıtlarını hiç kaleme almadığı için sokrates hakkındaki bilgiler, platon ve ksenofanes'in yazdıklarından gunumuze gelmistir.m.o 470 atinada dogmustur.iki tur yontemi vardir ironu ve maiotik.tarihte yasamis en buyuk filozoflardan biridir
sokrates ve eşi bir türlü iyi geçinemezlermiş. Bir gün eşi sokrates'e verip veriştirmiş, ağzına geleni söylemiş. bakmış kocası hiç bir tepki göstermiyor; bir kova suyu alıp başından aşağı boşaltmış.
sokrates, gayet sakin:
- "Bu kadar gök gürültüsünden sonra bir sağanak zaten bekliyordum" demiş.
ilk çağın en önemli filozoflarındandır.
insanın kendisine verilenlerle yetinmek durumunda olduğunu, insana sadece beden ve ruh verildiğinden bedenimizi değiştiremeceğimizi ancak ruhumuzu güzelleştirebileceğimizi düşünmüştür.
sokrates bilginin dolu kafadan boş kafaya aktarılacak bir şey olmadığını düşündüğünden, her kesimden insanlarla konuşup onların sağdan soldan duydukları ve dolayısıyla özümseyemedikleri bilgilerinin olduğunu ve doğru bilgiyi bulmanın araştırma yoluyla olacağını gösterirdi.
"ruhuna özen göster"
evlilik üzerine aşağıdaki beyani veren değerli filozof ;
"evlilik herhalükarda yararli bir seydir;iyi bir kariniz varsa mutlu bir hayat sürersiniz, iyi bir kariniz yoksa da filozof olursunuz."
