Renk ve cinsiyetleri birleştiririm mesela ülkeleri yada.
Mesela 2 benim için kırmızı renk ve kibar alımlı bir kadındır.
3 (yıllarca ikilemde kaldım kız mı erkek mi diye) kadındır. Dominant bir kişiliği vardır mavidir.
4 te mavidir. Takım elbiseli yakışıklı bir adamdır.
5 sarı renk ve daha çok Maço bir erkek.
Bu böyle uzayıp gidiyor.
Bende bunun hastalık olduğunu bilmeden önce herkeste var sanardım tabi normal bir durum değilmiş.
Seviyorum ama bu halimi.
Sinestezi, bir algı modalitesi uyarıldığında birden fazla kanalda uyarılma oluşmasına verilen tıbbi isim. Bu hastalığa sahip olanlar insanları, insan olarak değil görsel, işitsel, yazısal bir nesne veya olgu olarak hatırlayıp benimsiyor.
Bir duyunun başka bir duyuyu algılaması şeklinde açıklanabilecek bu hastalığa sahip olanlar seslerin koklandığı, şekillerin tadıldığı ve renklerin duyulduğu bir mekanizmaya sahip.
Dünyada en düşük düzeyde de olsa sinestezi hastalarının oranının yüzde 1,6 olduğu sanılıyor.
Sinestezi hala gizemini koruyan bir hastalık olsa da çoğu kez bir yetenek olarak da algılanabiliyor. Tarih boyunca birçok ünlü sanatçının sinestezi hastası olduğu ve müthiş eserler ortaya çıkardığı biliniyor.
Ünlü Fransız şair Arthur Rimbaud ve Rus yazar Vladimir Nabokov ile yine Rus klasik müzik bestekarı Alexander Scriabin ve ressam Vasily Kandinsky bu kişiler arasında yer alıyor.
eski 2 sevgilimde de bulunan tam hastalık olmayan şey. bu 2 arkadaştan ilki kendisi açıklamıştı sinestezi olduğunu. o zamanlar ufkumu milyon katına çıkarmıştı bu olay. ilk kez duymuştum çünkü. her haltın rengi vardı kızın gözünde. müzik dinlerken renkler görüyordu. ben de onun bu özelliği sayesinde denek gibi kullanıp müzikler atıyordum sürekli. melodileri, gamları, riffleri güzel olan müzikleri atıyordum ve ondan gördüğü renk tufanını bana anlatmasını istiyordum. uzun uzun da anlatıyordu sağ olsun.
bu arkadaştan sonraki arkadaş ise sinestezi olduğunu söylememişti. kendisi bile çok farkında değildi. kendisi de inanmak istemiyormuşçasına saklıyordu galiba. benim büyük çabalarımla ortaya çıkarmıştık bu özelliğini. ama üstünde çok konuşmadık. onun için de sayıların renkleri, cinsiyetleri vardı. bazı müziklerde renkler görüyordu falan. ikisinde de ortak olan bir başka özellik ise hayatlarındaki insanların renklerinin olmasıydı. örneğin normal mehmet isminin rengi ile onların tanıdığı, hayatlarında büyük yeri olan (iyi veya kötü anlamda) mehmet'in renkleri farklıydı. ve bu renkler büyük duygusal olaylara göre değişebiliyordu. çok ilginç lan gerçekten.
bende vukuu bulan hastaliktir. renk ve ses duyumum cift yonlu. mesela ,
1 beyaz
2 yesil
3 turuncu
4 kirmizi
5 mavi
6 turuncu
7 sari
8 kirmizi
9 mor&lacivert
10 siyah.
a kirmizi
b turuncu
c sari
d renksiz
e sari
f yesil
g gri
h kirmizi
i beyaz
j sari
k mavi
l beyaz
m turuncu
n metalik mavi
o siyah
ö kirmizi
p bordo
r bordo
s yesil
t renksiz
u sari
v sari
y sari
z renksiz.
bu harf ve sayilardan birisini duydugumda rengide aninda aklima geliyor.
edit: okumaya ilk basladigimda " eve ve ev" kelimelerini okuyamazdim. sebebi ayni sayiya karsilik gelmeleriymis meger. yani e de ayni sey v de ayni sey oldugu icin okuyamamistim.
sinestezi, bilinçli zihinsel olayların tetiklemesiyle ortaya çıkan bilinçli bir duyusal bir deneyimdir. "synesthesia", yunanca syn:(birlikte) ve aesthe-sis: (algılamak) sözcüklerinin birleşiminden oluşan istemsiz bir deneyimdir. birleşmiş duyular ya da "eşduyum" olarak da ifade edilebilir. sinestezi, istemsiz yoğunlaşma sonucu ortaya çıkan belirgin canlı ve güçlü duyusal deneyimdir. yalnızca, insanların çok azı günlük olağan durumda bu deneyimi yaşarlar. bazı araştırmacılarca dil dışı düşünmenin özel bir belirtisi olarak kabul edilirken, bazılarınca tam bir "hastalık", "anormallik" ve mucize, mistik bir insan yeteneği olarak kabul edilir. hatta, sinesteziyi biyolojik bir olaydan ziyade sosyal ve kültürel bir fenomen olarak görenler de vardır. sinestezi bir hastalık olarak değil de bir duyusal algılama "hediyesi" olarak görülebilir. sinestezinin birçok şekli vardır. en sık izlenen şeklinde kişi, harfleri renk olarak deneyimler. her harf, kişinin kendisine göre farklı bir renk olarak algılanır. bu kişiler (sinestezikler), eğer erken çocukluk döneminde bu deneyimi yaşamaya başlarlarsa sinezteziyi günlük normal, olağan bir olay olarak düşünürler. sinesteziklerin çoğu, diğer insanların algısal deneyimlerinin bir parçası olarak aynı deneyimleri yaşamadıklarını öğrendiklerinde büyük bir şaşkınlık yaşarlar. çünkü, o zamana kadar herkesin kendisi gibi algıladığını kabul etmiş ve düşünmüştür.
sinesteziyle ilgili yayınlanmış ilk olgu john locke'a (1690) aittir. locke'un özelliklerini aktardığı kişi, kördü ve tam bir sinestezik değildi. fakat algılamada duyusal birleşmenin görüldüğü ilk örnekti. borazan sesini "kırmızı" olarak deneyimliyordu. daha sonra, uzun süre ciddi olarak sinesteziyle ilgilenen bilim adamı olmadı. öznel bir deneyim olması ve iki kişinin bile benzer deneyimleri yaşamaması nedeniyle sinestezinin bilimsel bir inceleme alanı olamayacağı düşünüldü. ancak zamanla biriken olgu örnekleri ve kanıtlarla incelenmesi gereken bir konu olarak tekrar değer kazandı. nörolog dr. richard e. cytowic, "a union of the senses" (1989) ve "the man who tasted shapes" (1993) adlı iki kitap kaleme aldı ve dikkatin tekrar sinesteziye çekilmesini, sonuçta da sinestezi araştırmalarında bir rönesansın ortaya çıkmasını sağladı.
sinestezi deneyimi birbiriyle ilişkili iki kısımdan oluşur. bunlar tetikleyiciler ve eşleniklerdir. tetikleyicilere harfleri örnek verebiliriz. eşlenikler ise harfler algılandığında, her harfe eş olarak deneyimlenen algılar (renk, ses, dokunma, koku) tanımlanabilir. ya da ağlayan bir bebeğin sesi (tetikleyici) sinestezik bir kişide hoşa gitmeyen sarı renk (eşlenik) olarak deneyimlenir. sinesteziklerin çoğu için, sinestezi tek yönlüdür. yani, sesleri renk olarak deneyimleyen bir kişi, renkleri ses olarak deneyimlemez. tetikleyici ve eşlenikler arasındaki ilişki bir düzen içindedir. her eşlenik, özel bir tetikleyici tarafından tetiklenir. bir kişiye, aynı tetikleyicilerin uygulanması durumunda aynı eşlenikler algılanır. örneğin, bir kişi a harfini kırmızı olarak deneyimliyorsa, farklı el yazılarıyla veya küçük karakterlerle yazılsa da, a harfini daima kırmızı olarak deneyimler. özetle, tetikleyicilerin büyük bir esnekliğe izin vermesine rağmen, eşlenikler sabit kalırlar. harf-renk sinestezisinde, harflerin kimliği renklerin kimliğini belirler. konuşulan harfler için sesin şiddeti, söyleniş tipi, harflerin eşlenikleri üzerine etki etmez. ses-renk sinestezisinde genellikle, kişiler gözlerinin önünde renkler görürler ve sesin perdesinin değişimiyle renkler de değişir. bu kişiler görme alanlarının tamamen renklerle dolduğunu ifade ederler.
sinestezi tipleri
sinestezinin birçok biçimi vardır. temelde her duyu bir sinestezi tipini oluşturabilir: işitme, tatma, koklama, görme, dokunma. bunların her biri gerçekte olduğundan farklı bir eşlenik olarak deneyimlenebilir. beş duyu, 10 olası farklı sinestezi eşleşmesi oluşturabilir. nadir olarak koku ve tadın her ikisi sinesteziyi tetikler veya eşlenikler olarak deneyimlenirler. bazı kişilerse beş duyudan farklı olarak farklı vücut durumlarını farklı ses ya da renk olarak deneyimlerler.
araştırmacı sean day, 175 hastadan elde ettiği verilerle sinestezinin 19 farklı tipinin olduğunu belirlemiştir. ancak, bu olguların bir kısmında birden fazla tipte sinestezi deneyimi yaşanıyordu. bu ikincil deneyimler de kendiliğinden ortaya çıkıyor ve istemle baskılanamıyordu. en sık izleneni, harflerin renk olarak deneyimlenmesidir. konuşulan harfler (phonomes) ya da yazılan harfler olsun (graphemes), her iki durumda da bu tür sıktır. tetikleyicinin, duyusal veya kavramsal olmasına göre de iki ana tipi vardır. duyusal tipinde, eşlenikler özel duyusal bir uyarının algılanmasıyla ortaya çıkar. kavramsal tipindeyse özel kavramların düşünülmesiyle eşlenikler tetiklenerek deneyimlenir. sayı-yer sinestezisinde, her hesaplanan sayı onun çevresindeki uzayda yerleşmiş olarak algılanır.
benzer olarak, zaman aralığı-yer kavramsal sinestezisinde, zaman aralıkları uzamsal bir planda düşünülür.
sinestezinin nedenleri
sinestezi deneyimi üç yoldan biriyle ortaya çıkabilir: gelişimsel, kazanılmış ve farmakolojik sinestezi şeklinde. bunların arasında en sık rastlanılanı, gelişimsel sinestezidir. bu kişiler, erken çocukluk döneminden başlayarak, olağan bir şekilde algısal ve/veya kavramsal sinestezi deneyimi yaşarlar. gelişimsel sinestezinin nedeni bilinmemekle birlikte genetik olarak baskın kalıtım veya x-kromozomuna bağlı bir geçişi olabileceği yönünde kanıtlar vardır. bir ailede birden fazla kişide bu yetenek ortaya çıkabilir. bu ailelerden en ünlüsü rus yazar vladimir nabokov'un ailesidir. bu sinestezik ailelerin varlığı sinestezinin genetik temelli olduğunu gösterir. sıklığı kesin olmamakla birlikte 2000'de 1 ila 25.000'de 1 kişide ortaya çıkar. kesin olan, kadınlarda erkeklerden 3-8 kat daha sıklıkta ortaya çıktığıdır.
farklı olarak sinestezi deneyimi beyin travmaları sonrası veya duyusal girdilerin azalması-kaybolmasıyla (işitme, görmenin kaybı gibi) erişkinlik döneminde başlayabilir. bu tipe, gelişimsel olanına göre daha az rastlanır. kazanılmış sinestezide yalnızca sinestezik algılama oluşur, kavramsal sinesteziye rastlanmamıştır. son olarak da, lisejikasit dietilamid (lsd) veya meskalin gibi halüsinojenik ilaçların alımıyla sinestezi deneyimi ortaya çıkabilir. buna farmakolojik sinestezi denir. lsd'nin oluşturduğu sinestezik duyum, beraberinde kişide duygu, düşünce ve davranış değişiklikleri (korku, endişe, titreme, kalp hızında ve kan basıncında artış) meydana getirir. algılama açısından işitsel, görsel ve dokunsal halüsinasyonlar yapar.
sinesteziklerin çoğunluğu solaktır. herhangi bir ruhsal ve beyinsel rahatsızlık eşlik etmez, sağlıklıdırlar. hepsinin olmamakla birlikte, çoğunluğunun bellekleri çok iyidir. ancak, hatırlamada daha çok eşlenikleri kullanırlar. nesnelerin uzamsal yerleşimini çok kesin olarak hatırlarlar. yüksek zekalarına rağmen, bir kısmı belirgin olarak hesap yapmada zorlanır. sağ-sol yanlarını sıklıkla karıştırırlar. birinci derece akrabalarında disleksi (okuma bozukluğu), otizm ve dikkat eksikliği normal toplumdan daha sık olarak, %15 oranında rastlanır. bilinmeyen bir nedenle homoseksüel tercihler sinesteziklerde sıktır (%10). yaşamışlık hissi (deja vu), olacak olayları önceden rüyalarında görme gibi "nadir deneyimleri" de sık yaşarlar.
sinestezi tetikleyicileri
tetikleyiciler müzik notaları, harfler, rakamlar, dokunma, tat, koku, görme, ses, ayrıca zaman birimleri olan yıl, ay, hafta veya gün olabilir. rakamsal olanlarda, "5+2" toplamını düşünen birisi 7'ye karşılık gelen rengi sonuç olarak deneyimler. birçok kişi sinestezik deneyimi, herhangi bir duyusal uyarana maruz kalmadan, istemli şekilde hayal ederek yaşar. hayal etme eylemi, beynin birçok kısmını uyarır ve bu alanlar algılama esnasında da uyarılırlar. yeterli uyaran olmadığında ve hayal etme sırasında hiç bir dışsal girdiye gerek olmadığı halde, yaşanması, algılama esnasında duyusal uyaranın, normalde geçeceği sinirsel yollardan farklı bir yol izlediğini düşündürüyor.
eşlenikler
farklı kişiler sinestezinin aynı tipini deneyimledikleri gibi tetikleyicileri de aynı olabilir. ancak, sinestezik eşlenikler kişiler arası büyük faklılıklar gösterirler. alfabenin aynı harflerini, aynı renk olarak deneyimleyen iki kişi bulma şansı çok azdır. eşleniklerde kişiler arası farklılıklar olmasına rağmen, kişilerin deneyimledikleri eşlenikler ileri derecede özel ve uyumludur. aynı kişi belli harfleri belli renkler olarak deneyimliyorsa, o harfleri sürekli olarak aynı renkler olarak deneyimler. normal kişiler (sinestezi yeteneği olmayanlar) ve sinestezikleri içeren bir çalışmada, her iki gruba 117 harf ve kelimeye bir renk anlamı vermeleri istenmiş. bir hafta sonra normal kişiler işaretlerin yalnızca %38'inde aynı renk anlamlarını tutturabilmişler. ilginç olarak, bir yıl gibi uzun bir süre sonra sinesteziklerden oluşan grupta bu oran %92 olarak ortaya atılmış. bu test sinestezinin eşleniklerinin ne kadar sabit olduğunu ve sinestezinin objektifliğini ortaya koyuyor.
aslında sinesteziye benzer deneyimleri hergün hepimiz yaşarız. örneğin, bazı müzikleri "sıcak, soğuk", bazılarını "keskin" olarak hissederiz. neden? acaba, işittiğimiz seslerin sinirsel ağları, sinestezikler kadar olmasa da kısmen beyindeki "sıcak, keskin" algılama alanlarına mı karışmakta? richard c. cytovvic'e göre "... tümümüz sinestezikiz ve ama algılamanın holistik (bütüncül) doğasının bilinçli şekilde farkında olan, yalnızca bir avuç insan". peki sinestezinin bir yararı var mı? cytovvic'e göre insanda dilin evrimsel gelişimi çapraz (cross-modal) çağrışıma bağlıdır: "dil, olasılıkla ilk insanlarda, sinestezide görülen çapraz çağrışımın bir türü olmadan asla evrimleşmeyecekti". bu düşüncesi aslında dil üzerine çalışmalarıyla tanınan norman geschvvind'inkiyle aynıdır: "dil yeteneğini kazanma, çapraz-çağrışım yeteneğine gerek duyar". buna göre sinestezi, türe bağlı veya türün kendi gelişimi sırasında beyinlerimizde kalmış "bilişsel bir fosil"dir. ancak, fosili her beyinde bulmak mümkün değildir. doğadaki normal fosiller gibi, "bulunabilmesi" için içinde yer aldığı ortamın (beynin) onun kalıcılığına uygun şartları sağlamış olması gerekir.
eğer sinestezi gerçekse, normal insanların yaşayarak deneyimlediği gerçek nedir? birinci kişi, öznel olarak bir sinestezik, gerçeği algıladığı gibi deneyimliyorsa (harf-renk) ve bu deneyimin normalden farklı olduğunu bir ikinci kişiden, yani diğer insanlardan edindiği bilgiyle öğreniyorsa, bizim beyinlerimizle algıladığımız öznel gerçek nedir? hepimizin öznel gerçekliği neden aynı değil? ya hepimiz dünyayı-evreni olduğundan farklı algılıyorsak ve onların gördüğü gerçekse!
insanın varoluşu, dış dünya ile sürekli ve karşılıklı bir diyaloga dayanır. duyularımız dış dünyadan bilincimize veri ulaştıran kapılardır. duyma, görme, koklama, tatma, dokunma, zaman hissi. bu duyuların bir kısmı fizyolojik süzgeçlere sahiptirler.
gözümüzün elektromanyetik tayfın hepsini değil de sadece "görünür" tayfını algılaması örneğindeki gibi. bu alan, tayf içinde çok küçük bir bölüm oluşturur. aynı, sınırlı alan işitilen sesler için de geçerlidir
fiziksel dünyanın ve alıcıların sınırlamasının ötesinde, beyin de girdileri kontrol ederek belli oranlarda sınırlama oranını artırır. duyularımızdan gelerek toplanan uyarılar, iletim istasyonları tarafından "yararsız ve geçersiz" bilgi miktarı azaltılarak beyine ulaştırılır. bu nedenle, "bir azize bakan hırsız sadece ceplerini görür". ya da siz sokakta yürürken ne görür ne duyarsınız? reklam panolarını, otomobil seslerini, arabaların lastik seslerini, sağdan soldan geçen insanların mimiklerini, konuşmaları? ya odanızda? saatin tik-taklarını, yürürken ayağınızın sürtme sesini, eklem hareketlerinizi... asla hepsini aynı anda algılayamayız. seçilen girdilerden kişisel bir bilinç inşa ederiz ve sürekli değişen bilgi akışından bir kısmını kalıcı olarak fark ederiz. yani, dikkatimizi belli bir alana yoğunlaştırarak, girdi "gürültüsünü" azaltır, uyaranın kalitesini artırırız. dıştan gelen uyaranları tümüyle varolduğu şekliyle algılayamayız. eğer böyle olsaydı gereksiz bilgilerle boğulur giderdik. sonuçta, bilince ulaşan veriler az ve küçük olsa da kalite olarak yüksektirler.
etimolojik olarak çoğu kelime gibi bu da yunan kökenli ve anlamı birlikte . yani herhangi bir duyumuz beyinde tek başına işlem yapmaz sinestezi durumunda. duyular birlikte hareket eder. dokunma-işitme, koku-ses gibi veya renk-şekil gibi algılamalar birbirinin tamamlayıcısı haline gelir. genellikle kadınlarda sık görülse de neredeyse bütün insanlarda az bir şekilde de olsa kendini gösterebilir.
kimimiz mevsimler,numaralar,rakamlar,hafta günleri vs. ezberlerken aslında beynimizde belirli görsel şekil içinde onu gösteririz. mesela kimisi için mevsimlerin isimleri kafasında bir tahtada yazılı şekilde canlanırken, kimisi için hafta günleri bir tablo şekilde zihninde canlanır. aslında çoğu zaman işimizi de kolaylaştırır.
hatta eskiden yapılmış küçük bir deneyi de herkes kendi yapabilir. vilayanur s. ramachandran adında bir nörolog bir deney yapıyor. deney çok basit. size şekil gösteriliyor.bunlar daha önce görülmemiş,deney için yaratılmış rastgele şekiller.ve bunlara isim verilmiş.
şimdi asıl soru şu. bunlardan birisinin adı bouba diğerinin adı kiki
sizce hangisi?
-- spoiler --
yapılan deney sonucunda deneklerin yüzde 98'i kiki'nin soldaki bouba'nın sağdaki olduğunu söylüyor. . çünkü kiki derken ağzın aldığı şekil,kulağa giden ses sivri bir şey çağrıştırıyor. bouba derken yuvarlak,oval bir şey çağrıştırıyor. işte sinestezi bu.
bir arkadaşın elinde gördüğüm sineztezya adındaki kitabın arka kapağını okuduktan sonra haberdar olduğum, bende de birazcık olabileceğini düşündüğüm rahatsızlık. bana da örneğin; sayıların ve harflerin cinsiyetleri ve ruhları varmış gibi geliyor. mesela 0, 1, 3, 5, 9 erkek; 2, 4, 6, 7, 8 kız hatta 7 biraz erkek fatma gibi ya da z, a, m, n harfleri kız; k tam bir erkek gibi mesela. bir arkadaşa anlatmıştım bayağı gülmüştü oysa ben herkese böyle olduğunu falan sanıyordum, size olmuyor mu hiç?
Bu insanlar 4 rakamini dürüst , 3 rakamını kızgın, anneyi ılık süt, gibi algılayabiliyorlarmis genelde üst makamdaki insanlar ve sanatsal zekasi yuksek olan insanlar sinestezi hastası oluyormus. Onlar bunu hastalik degil üstünlük olarak düşünüyorlarmis. Müzikte her nota için farkli bir renk beliriyormus kafalarinda. Kokular kulaklarinda farkli sesler olusturabiliyormus. Gordukleri seylerin burunlarinda kokusu olusuyormus.çok değişik çok ilgimi çeken bir hastalik ya da üstünlük.
buraya nden bu kadar az entry girilmiş diye düşündüren başlıktır. Sinestesi hastaları kendilerini ve yeteneklerini Bilmeli. O zaman belkı siyah veya koyu mavi insanlardan uzak dururlar , bana göre bu tabi.
Burunla tat alıp ağzınla görmek gibi birşey bu size çok ütopik geliyor evet.
Sinestezi, Yunanca kökenli bir kelime olup birleşik duyu anlamına gelmektedir. Sinestezi hastalarında herhangi bir duyunun uyarımı otomatik olarak başka bir duyu algısını tetiklemektedir.
özellikle müzik yada öfkeli olunduğu anlarda çok karmaşaya sokar. aslında karmaşada sayılmaz böyle pis kötü tatları anımsatır öfke en çok mor renge yakışır.
çok başarılılar yahu, çok. solist kızın sahnedeki şımarıklıkları, basçı kızın şapkayla sağı solu kesen halleri falan inanılmaz sevimli. müzikal manada da oldukça yeterliler, solistin söyleyemediği şarkı neredeyse yok gibi.
arkadaşlar meşhur olun, konserlerde ön grup çıkın gelmezsem adem oğlu değilim!
1 beyaz, 2 kırmızı, 3 sarı, 4 mavi, 5 siyah, 6 turuncu ve pembe karışık, 7 yeşil, 8 kahverengi, 9 siyah. Kendimi bildim bileli böyle. Aynı zamanda 3 sarı ve ekşi. A harfi ise tam bir dişi. Seslerin renkleri var zihnimde. mi yeşil, la koyu mavi ve ipeksi, re sarı, do kahverengi, fa siyah, sol sarı... gibi. Her ne kadar garip görünse de kodlama yapmama çok yardımcı olduğunu farkettim. Özellikle sayıları hemen hemen hiç unutmuyorum. Telefon numaraları aklımda kalıyor ya da kolay anımsıyorum. Çok çalışmam gerekmez yazılı sınavlara. Her şey zihnimde kodlanmıştır, sinesteziyle ilgili olduğunu sanıyorum. Müziğin zihinde şekiller çizmesi de sinestezinin getirisi midir merak ediyorum ayrıca.
