türkiye' yi ziyareti sırasında bir ara dengesi bozulan ve yere düşer gibi olan iran şahı. elini mendille silmek isteyince ulu önder atatürk; ' zahmet etmeyin, vatanımın toprağı temizdir. ' demiştir kendisine.
iranda geniş çaplı reformlar yaparak tıpkı; mustafa kemal gibi halkı batılılaştırmak istiyordu. gerçekten de, iran'da pekçok reformları ve çağdaşlaşma hareketini gerçekleştirdi. din adamlarının nüfusunu kıramamakla beraber; özellikle eğitim alanında pekçok yenlik yaptı. eğitim sistemi ve müfredatlarında, vatanseverlik, milliyetçilik ve batılı düşüncenin yerleşmesine önem verdi. orduyu düzenledi. iyi bir disipline soktu. kapitüslasyonları kaldırdı. ekonomik alanda devletin müdahalesi ile pekçok yararlı iş yaptı. atatürk türkiyesi ile yakın ve samimi ilişkiler kurdu. her şeye karşın; tüm bunlar iran'a fazlaydı. entelektüel altyapı bu tepeden inmelik karşısında çuvalladı. arkasını; islam devrimi seyretti, ardılı oldu.
"pehlevi" hanedanının kurucusu olan ve şahların şahı; "şehinşah" ünvanı ile tanınan atatürk'ün yakın dostu olan iran şahı. son şah rıza pehlevi'nin de babasıdır.
sınır komşusu sovyetler birliği'nin yeni kurulmasını ve oradaki karışıklıkları fırsat bilerek topladığı silahlı milis güçler sayesinde ve devrik rus çarının en sadık arkadaşı grandük aleksandr'ın desteği ile tahran'a yürümüş, iran şahı ahmet kaçar'ı devirerek iran tarihinde bir döneme damgasını vuran "pehlevi" hanedanı dönemini başlatmıştır.
rıza pehlevi sürekli yeniliğe açık bir yönetim anlayışı ile iran'ın batılı devletler seviyesine erişmesine gayret göstermiş, bu yenilikçi tavrı ülkede "mollalar" olarak adlandırılan yobaz kesimin sürekli tepkisini çekmiştir.
nitekim iran'da saray ile mollaların arasını açan olay yine rıza pehlevi zamanında yaşanmış, iran'ın masume-i gum kentinde şah dini lider ayetullah'ı döverek bu gerginliğin ilk kıvılcımını çıkarmıştır.
kaderin cilvesi ki bu gerginlik yaklaşık 50 yıl sürmüş, nihayetinde baba şah rıza pehlevi'ye kızgın mollalar oğul şah rıza'yı devirerek iran'a hakim olmuştur...
Rıza Pehlevi, 1934 yılında Türkiye’yi ziyaret etmiştir. Türkiye içerisinde gezerken sadece izmir’den Çanakkale’ye geçerken karayolu kullanılmıştır çünkü o dönemde Türkiye’nin en gelişmiş ve güzel yolu bu güzergahdır.
Rıza Pehlevi ile Atatürk Çanakkale yakınlarında Ahmet Balaban'ın kahvesini içerek mola vermişlerdir ve bugün de burası hala faaliyettedir.
Atatürk, Çanakkale yakınlarında Kirazlı dolaylarında büyük bir askeri garnizon kurmuştur. iran bu dönemde Türkiye’yi model olarak almaktaydı.
1934 yılında Milletler Cemiyeti konseyine iran ve Türkiye aday olmuş, iran Türkiye lehine adaylıktan çekilmiştir.
laik ve demokratik bir rejimle iran'ı yönetme sevdalısı iken ingiliz desteğiyle işi diktatörlüğü götürmüş, özellikle kadınların ve üniversitelerin büyük tepkileriyle karşılaşmıştır. sonrasında fransa'nın desteklediği ayetullah humeyni'nin iran'a dönüşü, halkın desteğini alıp demokratik söylemlerden islami faşizme giden evrimini zaten biliyoruz, kendisine destek olan kadınların ve üniversitelerin durumu ise daha iç karartıcı.
iran'ın burnunun bugün boktan kurtulmamasında, humeyni'nin yönetimi ele geçirmiş olmasında büyük kabahati vardır kendisinin...
Pehlevi Hanedanı'nın kurucusu Rıza Pehlevi*'nin en büyük oğlu*. son iran şahı. iran gibi modern bir ülkenin molaların elinde orta çağa geri dönmesine neden olacak icraatlar yapmıştır. emperyalistlere ülkeyi peşkeş çekmiştir.
