Yeni çağda Almanya'da başlayan, Katolik kilisesinin kendine çeki düzen vermesini sağlayan, okulları kilisenin elinden alarak, laik kurumlar haline getiren din ıslahatı.
avrupa'da din adamlarının her işe karışmaları ve bütün toplumu en üst düzeyde yönetmelerinin hıristiyanlığın kaynaklarında bulunmadığı gerçeğinin anlaşılmasından sonra ortaya çıkan hareket.
16 yy hristiyanlık katolik meshebindeki, değişiklik ve düzenleme olarak bilinir. reform hareketleri ilk olarak almanyada martin luteer tarafından başlatılmıştır
Düzeltme, tanzim. Asıl şeklini verme. Islah etme. Avrupa'da başlayan dinde reform hareketini, islâm dinine tatbik etmenin yeri yoktur. Çünkü islâm dini, bütün zaman ve mekânların insanlarına her cihetle cevap verecek olduğundan ve ilmi esaslara dayanmış olarak aslını muhafaza ettiğinden(incilin bozulduğu bütün dünyanın malümudur), islâm dininde reform olamaz. Ancak dinde yeni izah ve isbat şekli vardır.
reform hareketi 1500 lü yıllarda dinsel hareket olarak, avrupa' da ortaya çıkmıştır. almanya' da martin luther king ve taraftarları, alman imparatoru şarlken tarafından protesto edilince bu grup protestan olarak anıldı ve katolik- ortodoks mezheplerinin yanısıra zamanla ortaya çıkan protestanlık, kalvenizm , anglikanizm mezhepleriyle avrupa' nın mezhep birliğini bozdu. / fransa, ingiltere, danimarka gibi ülkelere yayıldı..
katolik klisesinden çıkan ülkelerde, katolik klisesinin mallarına el kondu. katolik kalan ülkelerde ise, diğer mezheplere karşı engizisyon mahkemeleri kuruldu.
bu hareketler, avrupa' yı ekonomik olarak kötü etkilemiştir ve osmanlı devleti üzerinde haçlı seferi yapmayı düşünen şarlken' i bu hareketinden zorunlu olarak vazgeçirmiştir.
bu hareketin oluşmasında önemli faktörler vardır, katolik klisesinin yozlaşması ( endülüjansile halkı dini yönden sömürmesi gibi ), almanya' da siyasi birliğin olmaması ve prenslerin bu harekete destek vermeleri, matbaanın yaygınlaşmasıyla okuma- yazma oranının artması vb.
reform hareketleri, rönesans ( aydınlanma) sürecinden etkilenmiştir. eğitim- öğretim sistemleri kliseden alınarak laik bir temele oturtulmuştur.
papalar, avrupa krallarına taç takıp onları yönlendirebiliyordu. papalar bu güçlerini kaybettiler.
bir de reform- devrim ayrımı vardır.
mustafa kemal döneminde, yapılan devrimler inkılap kelimesiyle karşılanamaz. 1960' ta atatürk' ün bugün bildiğimiz inkılapçılık ilkesi, devrimcilik idi. sonra değiştirilmiştir ismi.
devrim, marksist- leninist anlamda olmasından ziyade, mustafa kemal' in bursa nutku nda belirttiği temeli halka dayanan ve devleti halkın şekillendirdiği anlayıştaydı. onun zamanında yaptıklarını inkılap olarak değerlendirmek yetersiz kalacaktır. zira, kökleşmiş ama yozlaşmış bir sistemin tasviyesi yerine kurulan laik- demokratik cumhuriyet; peşinde devamlı devrim i desteklemeliydi.
bu, türk devrimi dir, kemalist devrim dir.
Fr. Düzeltme, tanzim. Asıl şeklini verme. Islah etme. Avrupa'da başlayan dinde reform hareketini, islâm dinine tatbik etmenin yeri yoktur. Çünkü islâm dini, bütün zaman ve mekânların insanlarına her cihetle cevap verecek câmiiyette olduğundan ve ilmi esaslara dayanmış olarak asliyetini muhafaza ettiğinden, islâm dininde reform olamaz. Ancak dinde yeni izah ve isbat şekli vardır. (Bak: Müceddid, Ehl-i bid'a)
