yükselen sömürgecilik, emperyal zihniyet, milliyetçilik akımları ve bunlara enerji sağlayan sanayi devrimine cevap verememenin sonucudur.
batılı sömürgeci emperyalist güçler aynı planları dünyanın beş bir tarafına uyguladılar. bu planlardan osmanlı muaf tutulmadığı gibi tarihsel süreç içerisinde biriken intikamla en büyük lokma olarak görüldü.
batılı sömürgeci emperyalist güçler kuzey amerikadan güney amerikaya, avustralyadan uzak doğuya, hindistan, afrika dan osmanlı coğrafyası içersindeki ortadoğu ya kadar elinin uzanabildiği her noktaya uzanmaya çalışmıştır. hırsızın suçu olduğu gibi elbetteki bağcınında hataları olmuştur.
Osmanlı'nın değişen dünyaya direnmesi mümkün değildi. küçük ve dinamik olmayan toplumlar değişmedi de ne oldu. osmanlı bitti, türkiye doğdu ama kimi ülkeler bitince yerine kimse doğmadı.misyonunu tamamlayan her sistem biter.
tamamen haklı düşünce. 1839'da gelen tanzimat fermanı ile, "müslümanlığa doyduk. birazda gavurluğun tadına bakalım" dediler ve osmanlı gerilemeye başladı. istediğiniz kadar araştırın sonuç hep tanzimat'a çıkıyor. gerilemedeki en önemli unsur tanzimat fermanı.
"bizi yücelten dizimize karşı duyduğumuz büyük saygıdandır." (2. abldulhamit)
"hayatım boyunca allah'ın emirlerinden dışarı çıkmadım. allah'ın rızasını kazanmak için uğraştım. tek gayem bu idi."(fatih sultan mehmed)
bu da fatih'in yazdığı gazel:
" allah yolunda şavaşmaktır niyetim
islam dininin yanlızca yücelmesidir gayretim
allah'ın ve evliya ordusunun yardımıyla
küfür ehlini baştan başa kahreylemek niyetim
peygamberlere ve velilere dayanmışlığım var benim
allah'ın lütfundandır fetih ümidim ve kuvvetim
benliğimi ve malımı dünyada feda etsem ne olur ?
allah'a hamd olsun, var allah yolunda savaşmaya yüzbin rağbetim
ey mehmed ! ahmed-i muhtar'ın mucizeleriyle
umarım galip olur din düşmanlarına devletim "
birçok sebebi vardır.
1-) padişahların yabancı ülkelerden karı kız getirip alem yapması.
2-) düzenli bir ekonomiye sahip olmaması.(örnek verecek olursak; sürekli fethet parayı al.)
3-) kafes sistemi.
4-) devşirmelerin başa geçmesi.
5-) dış borçların alınması.
6-) yeniçeri ocağının bozulması ve buna alternatif bir kurum kurulamaması.
7-) ilim ve bilime allah'ın işine karışmayın diye karşı çıkılması.
tek sebebi osmanlının medrese öğreniminde dinde aklın önemini geride bırakan eş'ariyye ekolünü benimseyerek eğitim kurumlarından pozitif bilimleri çıkartmasıdır. akıl ve bilimin olmadığı yerde yücelik ne arar zira allahın yüceliği akıl ve bilimin kendi varlığından olmasıyla kaynaklanmaktadır.
milliyetçi olmamasıdır. osmanlı düşük oranda şovenist olsaydı belki de farklı bir yapı ile bugün bile devam edebilirdi. millet sistemi osmanlı'nın çöküşü olmuştur. buna rağmen iyi ki vardılar.
