''dünyamsın benim zorbam düzenim
bundan gözlerim göğe çevrili
ellerim denizde.
hiç katılmadan sende yaşıyorum,
dirimimsin benim.
doğarken öldüğüm.''
aklımdan çıkmayan dizelerinin bulundugu tek kitabı daktiloya çekilmiş şiirler olan muhteşem kadın.
slyvia plath'tan etkilenmiş diyorlar. desinler.
o benim müntehirlerimin sahibi.
bir gün senin gibi başarılı olacagım zelda.*
ve kendisiyle aynı rahatsızlıgı paylaşıyormuşuz. sevinmeli mi? hiç sanmam.
ölmeseydin bir kaç şiir daha yazar bir kaç duyguma daha tercüman olurdun. ama sen zaten bu yeryüzünün bütün arka bahçelerini görmüştün değil mi?
ne zaman ismini duysam, ne zaman aklıma gelse derin düşüncelere mukabil olduğum, benim için müthiş duygular senfonisi diyebileceğim kadar gözümde ondan daha ötesi kalbimde büyüttüğüm bir şairanelikdir kendisi. sylvia plath hakkındaki tez araştırmasından;
"Sylvia Plath'in intiharına gelince; ailede yaşanan karanlık deneyimlerin sosyal, tarihsel ve otobiyografik yıkımlara eklenmesi, onu önsel bir ideal olarak kabullendiği belirgin, açık seçik bir kendini yok edişe zorlamıştır. Bu ideal kendi akışını tamamen kendi içinde, ölümün zaruri ve saplantılı bir şekilde hayata yayılmasında bulmuştur. Kadınların toplumsal bir hastalığın sonucu olan perişanlığının kurbanı olmuştur. Plath'in narin, incinebilir ruhani varlığı ve her şeyin sürekli kirlenişinin iç karartıcı bir şekilde farkında oluşu onu ölüme sürüklemiştir. Karmaşık düşünce yapısının yol açtığı gerilimin niteliği çözümsüzlük doğururken, yaşamın gerilimi sonsuza doğru akar. Bu farklılık ölümün seçilmesinde, zihnin karmaşıklığının kurgusal bir temelde, yaşamın sonsuzluğuyla birleştirilmesinde ve saf insanilikle felaketimsi bir ölümlülüğe ulaşmak yolunda şiirler yaratılmasında sentezlenir. Zihnindeki çeşitli kasırgalardan kurtulamaz. Uygarlığa yönelik tehditlerin, kitlelerin ideal bir insanlığa ve var olmanın hazlarına veda edişlerin yanı sıra, Plath'in oluşturduğu psişik atmosferde önemli bir rol aldıkları için en küçük ayrıntıları bile abartma eğilimi, şiirlerle tanımlanacak vakumu oluşturur. Peki neden düşünceli bir sukunet içinde mesafesini koruyup, estetik bir uzaklıkta duramaz? Plath'in var oluşu, zalimliği doğal olarak kendisine yabancılaşmaya itecek olan şikayetçi zihni tarafından beslenen bir yalnızlık peçesiyle örtülür. Istırap içinde yaşar ve kaçamak kederini kavramayı başarır. Şiirlerini köşkünün tamiratı sırasında konan tuğlalar, intiharınıysa tam bir başarısızlık olan bu evin yıkılması eylemi olarak görebiliriz. " der.
kendisi hakkında -daha doğrusu kalemi hakkında-, daha derin bilgi sahibi olmak için şunlara göz atalım, keyfimiz yerinden kaçsın, bizi bu güzel havaların mahvetmesine izin vermeyelim:
"Azımsanmayacak kadar ölmüşüm.Azımsanmayacak kadar ölüyüm. Geliyorlar bu evde doğan yeni bir ölümü görmeye.Koşarak, düşe kalka, yuvarlanarak, sürünerek. Nasıl olursa olsun görmek için bu eski dostlarının yeni cesetlerini ve göstermek için bu eski dostlarının yeni cesetlerini ve göstermek için kendi dirimlerinin kıvılcımlarını geliyorlar. Ölüm çaresizliği, toz ve küf kokan evden ayrıldıktan sonra seviniyorlar canlıyız diye. "
--spoiler--
niye izin vermiyorsun yoluna kuş konmasına?
niye izin vermiyorum yoluma kuş konmasına?
niye kimseler izin vermez yollarıma kuş konmasına?
"öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna" bir çocuk demiş.
beden onun bedeni bir tımarhane
içinde çok işçi, deli ve çalışkan!
onun bedeni bir kule
içinde çok basamak, karanlık ve nemli.
güldürerek çıkarır merdivenlerden,
ağlayarak indirir aşağı!
onun bedeni bir küre,
yüzeyi çok giz, parlak ve akışkan
döndürcükte gösterir çarpılmaz,
zamana saygılı ve acıyan...
tükenirdi monolog
kaçarken içine düştüğüm kara toplum
big bang sonrası büyük yalnızlık bilinmeyeni
saçlarında titreyen iblisler karartırken güneşi
üstüste gömülürken
saydam yaşamlar
bir yankı duyulurdu hiç'likten
bütün yalnızlıklarınızın ilenci
korusun çoğulluklarınızı
cinnet koyun erdemin adını
maskelerinizi kuşanıp yalanlarınızı çoğaltın
hepiniz mezarısınız kendinizin...
bütün herşeyinden ziyade tek şiirinde ki bir söz ile beni kendine bağlayan kadın;
''El yazıma en çok benzeyen aşkım,
sana kelimelerimin gördüğü bütün düşlerimi bıraktım..''
sylvia plath ile acayip bir benzerlikleri var, hayata bakış açıları ile alakalı sanırım. ölümünün erken yaşta ve bu kadar trajik olması çok üzücü. her güzel insan dünyadan erken ayrılıyor bu bir gerçek, en azından çoğu böyle. Hayattan bu denli nefret ettiğinin kanıtıdır, kırmızı kahverengi defter adıyla yayınlanan kitabında "hayatın neresinden dönülse kârdır" ifadesi bence.
bir karga bir kediyi öldüresiye bir oyuna davet ediyordu.
Hep böyle mi bu?
Bir şeyden kaçıyorum bir şeyden,
kendimi bulamıyorum dönüp gelip kendime yerleşemiyorum,
kendime bir yer edinemiyorum, kendime bir yer..
Kafatasımın içini, bir küçük huzur adına aynalarla kaplattım,
ölü ben'im kendini izlesin her yandan, o tuhaf sır içinden..
Paniğini kukla yapmış hasta bir çocuğum ben.
Oyuncağı panik olan sayın yalnızlık kendi kendine nasıl da eğlenir.
Niye izin vermiyorsun yoluna kuş konmasına
niye izin vermiyorum yoluma kuş konmasına
niye kimseler izin vermez yollarıma kuş konmasına?
"Öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna" bir çocuk demiş.
"...ada.
içkinliğini denizle aşan karacık.
Süsenlerini geziyorduk onun.
Korsanlar kralı aya nicholas,
Belki hazcıymış yaşamında,
Çünkü su karasıyla sarmış
çevresini biricik sarayında.
ama
sarnıçtaki kızına aşık, ah!"
yirmi dokuzuncu yaşının bugününde kaybettiğimiz şair. ışıklar içinde yatsın. "kuş koysunlar yoluna."
"azımsanamayacak kadar ölmüşüm
azımsanamayacak denli ölüyüm
geliyorlar, bu evde doğan
yeni bir ölümü görmeye;
koşarak, düşe kalka yuvarlanarak,
sürünerek... nasıl olursa olsun;
görmek için bu eski dostlarının
yeni cesetlerini ve göstermek için
kendi dirimlerinin kıvılcımlarını
geliyorlar! uyuyan arzunun düşün
imgelemenin anlağın belleğin
leş kokularını duymaya geliyorlar.
ölüm sessizliği, toz ve küf kokan
evden ayrıldıktan sonra
seviniyorlar canlıyız diye."
intihar ettiği söylenen şair! Hem de ekimin on üçü gibi bir tarihte... Ciddi olamazsınız, nilgün intihar mı etti yoksa şiirlerindeki o birinci tekil şahısın düşle gerçek arasındaki ayrımını mı gördü? Neydi ki onu bir sıra çevirip nefesini değil de bedenini bir boşluğa haykırmaya yönlendiren? "intihar" demek ne kolay! Oysa nilgün intihar etmedi, o boşluğu şiirleştirdi; okuyamıyorsunuz diye onu suçlamayın!
