sanırım doğu anadolu bölgesinin en kozmopolit ilidir muş.
1920'lere dek yoğun ermeni nüfusu var imiş. bugün ermeni kalmasa da köylerinin yarısına yakının eski ermenice adı mevcuttur.
kürt, arap, türk, zaza, çerkes, çeçen her çeşit insan bulunur.
çoğunluğu kürttür. hasköy harici ilin tamamına yayılmışlardır.
hasköy ve korkut civarında arap nüfus yoğundur.
merkez, hasköy ve bulanık'ta türkmen nüfus mevcuttur.
bu türkmen nüfusun içinde karapapak, azerbaycan türkleri gibi türkler de dahildir. cumhuriyet döneminde ise ahıska ve balkan göçmeni türkler de yerleştirilmiş olup bugün dahi kimliklerini kaybetmeden varlıklarını sürdürmeye devam etmektedirler.
ve hatta şunu da belirtmekte fayda var. türk-türkmen nüfusunun yarısını kafkas göçmeni türkler oluşturur.
oranlar isek yaklaşık olarak %70 kürt, %10 türk (çoğu kafkas göçmeni bir kısmı yerli), %10 zaza, %5 arap, %5 çerkes, çeçen, abhaz.
öte yandan dini açıdan ise merkez, hasköy, bulanık, korkut, malazgirt hanefi-şafii iken varto'da alevi ve şafiiler birlikte yaşar.
tüm bu farklılıklara rağmen barışın ve huzurun olduğu bir ildir.
özellikle muş merkez, hasköy, korkut yani ilin güney kısmı yüzyılı aşkın süredir devlet yanlısı bir tutum izlemiş olup, bu tutumunu devam ettirmektedir.
durup dururken eksilenmemize sebep olmuş etnisite...
iyi de kardeşim, ben muş'un bugününden bahsediyorum. benim bildiğim bir tane bile ermeni yok orada. ha sen diyorsan, orası tarihi olarak büyük ermenistan'a aittir ve gelecekte de onun olacaktır... ben bilmem orasını!
bunun için bana sarmayın kardeşim, batılı abilerinize sarılın. belki bir gün, a-aa, lejyon doryan dirilir, hayastan gerçekleşir.
muş tarih boyunca ermenilerin önemli yerleşim yerlerinden biri. rene grofst'un ermenilerin tarihi isimli kitabında muş bölgesi manezgert olarak geçiyor. ünlü mamigonyan ailesinin merkezi. mamigonyanlar, ermeni kraliyet ailesi olan arşagunilerin uzun yıllar başkomutanlığını üstlenmiş bir aile. pers ve bizansa karşı girişilen mücadeleler sonunda aile gücünü kaybediyor.
sözün özü, müslümanların güneydoğu ve doğu anadolu'ya gelmelerinin ardından muş'unda içinde olduğu manazgert arapların eline geçiyor ve buraya yerleşen araplar, burada bir emirlik kuruyor. uzun yıllar boyunca, burada varlıklarını sürdürüyorlar. kürtlerin bölgeye ne zaman geldiklerini bilmiyorum. şuanki araplar, 1071 yılından sonra basradan geldiklerini söylüyorlar yaptığım araştırmalara göre ancak ben daha eskilere, yukarıda ifade etmiş olduğum, emirliğe dayandırıyorum bölgedeki arapları.
tarihle yakından ilgileniyorum, ancak tarihçi değilim. sözlük yazarlarından konuyla ilgilenen tarihçiler varsa ve kaynak verirlerse sevinirim.
