eskiden imamların ellerine az biraz para geçmesi, şuan ise daha fazla para kazanmak için uydurulan gelenek.
müslümanların ise çevreye hava atmak için yaptığı dini ritüel. ev alırsın mevlid, çocuğun sünnet olur mevlid anca hava atın siz çöle ismini yazdıran arap şeyhi gibi.
kutsal değeri olmayan eserdir ancak yıllardan beri aynı etkinliği yapa yapa alışılmış bir şeydir.
üzerinde arapça yazı bulunan çikolata paketini kaldırıp kenara koyan dedeler teyzeler vardır ama bilmiyor ki o arapça yazı gofretin içindekiler kısmıdır.
bizim buralarda mevlid "hadi yavrum git abdestini al,hadi kızım başını ört kapan güzel hanım giyin." laflarıyla tezahür eden dinsel etkinliktir.
ama sonra lise yıllarında öğrendim ki mevlid aslında şiirmiş efendim evet.
efendim, gözlemlerime göre türk insanının ekseriyetinin kuran'dan kupleler sanarak okuttuğu süleyman çelebi eseridir. oysa mevlit, islâm dininin kurucusu muhammed'in yaşamını anlatan kitaplar için kullanılan bir terimdir. araplaşmış türk edebiyatı'ndaki en eski mevlit, 'vesiletü'n-necât' adlı yapıttır.
süleyman çelebi nin 1409 da tamamladığı eserdir. tam ismi vesilet ün necat tır.
bursa da bir vaizin hz muhammed in diğer peygamberlerden farklı olmadığını ileri sürmesi üzerine yazılmış bir eserdir.
münacat; allah a yalvarma
veladet; hz muhammed in doğumu
risalet; peygamber oluşu
miraç; göğe yükselişi
rıhlet; hz muhammed in vefatı
dua
bölümlerinden oluşmuştur. esere sonradan eklemeler yapılmıştır.
Halk arasında Mevlid (Mevlit, Mevlüd, Mevlüt olarak da kullanılır) olarak bilinen bir şiirdir. Süleyman Çelebi tarafından yazılmış olan ve asıl adı "Vesiletünnecat" olan bu şiirin konusu Hazret-i Muhammed'i övmektir. Mesnevi türündendir, "failatun failatun failun" vezninde yazılmıştır. Üç yüze yakın beyitten oluşmaktadır. Başlangıcı şöyledir:
Allah adın zikredelim evvela
Vacib oldur cümle işte her kula
Allah adın her kim ol evvel ana
Her işi âsan ede Allah ana
Allah adı olsa her işin önü
Hergiz ebter olmaya anın sonu
Bir kez Allah dese aşkile lisan
Dökülür cümle günah misli hazan
ism-i pâkin pâk olur zikreyleyen
Her murada erişir Allah diyen
Aşk ile gel imdi Allah diyelim
Derd ile göz yaş ile ah edelim
Birdir ol birliğine şek yokdurur
Gerçi yanlış söyleyenler çokdurur
Cümle alem yoğiken ol var idi
Yaradılmıştan gani cebbar idi
Var iken ol yok idi ins-ü melek
Arş-ü ferş-ü ay-ü gün hem nüh felek
Sun´ile bunları ol var eyledi
Birliğine cümle ikrar eyledi
Kudretin izhar edip hem ol celil
Birliğine bunları kıldı delil
Ol dedi bir kerre var oldu cihan
Olma derse mahvolur ol dem heman
Bari ne hacet kılavuz sözü çok
Birdir Allah andan artık ilah yok
Haşredek ger denilirse bu kelam
Nice haşrola bu olmaya temam
Pes Muhammeddir bu varliğa sebeb
Sıdkile anın rızasın kıl taleb
Ger dilersiz bulasız oddan necat
Aşkile derdile edin es-salat
Hz. Muhammed'in doğum günü 12 Rebiülevvel'dir. islam dünyası her yıl bu günü Mevlid Kandili olarak kutlar. Mevlid geleneği yüzyıllardır sürmektedir. Kandiller dışında, çocuk 40'ını çıkınca, bir Müslümanın vefatının 40. gününde, adaklarda, evlenme töreninde, hacıların dönüşünde, sünnet merasiminde, asker uğurlamada mevlid okuma geleneği vardır. Bu mevlidlerde Süleyman Çelebi'nin Vesiletünnecat'ı (1402) okunur. Mevlid günleri oruç tutma, geceleri ilahi, dua, vaaz, kıraatla kutlama yaygındır.
