islamiyetin kabul edilmesi, yayılması ve onun uğrunda yapılan savaşları anlatması yanısıra şamanizmden de izler taşıyan bir destandır. 7'li hece ölçüsüyle söylenmiştir. çoğunlukla aliterasyon ve yarım uyak kullanılmıştır.
Kırgız Türkleri arasında doğan Manas destanı Kazak-Kırgız Türk kültür dâiresi içinde bugün de bütün canlılığı ile yaşamaktadır. Bu destanın XI ile XII. yüzyıllarda meydana geldiği düşünülmektedir. Destanın kahramanı Manas da, Oğuz Kağan destanının islâmî rivayetindeki ve Satuk Buğra Han gibi islâmiyeti yaymak için mücadele eden bir kahramandır. Böyle olmakla beraber Manas destanında islâmiyet öncesi Türk kültür , inanç ve kabullerinin tamamını görmek mümkündür. Bazı varyantları 4oo.ooo mısra olan Manas destanı Türk-Bozkır medeniyetinin Kazak -Kırgız dâiresinin kültür belgeseli niteliğindedir.
kırgız sözlü halk edebiyatının en güzel örneği ve kırgız kültürünün temel kaynağıdır.
kırgızlar türk kavimlerindendir ve türkçe'nin bir lehçesini konuşmaktadırlar. manas destanı da oğuz han efsanesini taklit yoluyla kırgızların dünya görüşüne göre söylenmiş bir yiğitlik hikayesidir.
manas destanı içindekiler itibariyle göçebe ve cengaver kırgız türklerinin hayatlarını bütün ayrıntıları ile anlatmaktadır. bu destan kırgızların uygur devleti hakimiyetindeyken isyan edip kendi devletlerini kurdukları zamanlardan itibaren sürmüştür.
Dünyanın en uzun destanı olmakla birlikte, Kırgızların da milli destanıdır. Destan adını Manas adlı kahramandan alır. Genellikle Manas Destanı komuz eşliğinde söylenir.anlatıcılar kendilerini o kadar çok verirler ki destana, hiçbir şey anlamasanız dahi kendinizi kah manas, kah Kanıkey gibi hissedersiniz. Ayrıca destanın tamamını söyleyene manascı, bir kısmını söyleyene de Ircı denir.
çeşitli varyantları vardır. orazbek sagımbayev varyantı, bir bölümü türkiye'de de yayınlanan en güzel varyantlardan birisidir. doğu türkistan varyantını yusuf mamay türkiye'de yayınlamıştır. ayrıca bir de radloff varyantı vardır ki şahsi kanaatim en kötüsüdür. radloff varyantında, anlatıcı, radloff'u ajan olarak algıladığı için manas'ı ak padişa dediği rus çarı ile yakın göstermiştir. dolayısıyla sakat bir varyanttır.
türk düşmanlarının şimdi de kırgız türklerine laf atmak için "kırgızların dünyaya tek katkısı" dediği destandır. o kadar öğretmen olmuşsun ama cahilliğin geçmemiş:
