ergenliğimin, gençliğimin ilk yıllarının abilerimizle gittiğimiz, devrim, sosyalizm nedir, şekspır kimdir öğrendiğimiz ve abilerimizi örnek aldığımız mekandı.
bugün nerden düştü aklıma bilmiyorum ama bursa nın bence en önemli mekanlarından biriydi mahfel.
oktay akbal, reşat nuri, sabahattin ali, orhan kemal gibi edebiyatçıların sohbetine nail olmuş bu mekan sözlük karşılığı olarak bir "orduevi"dir.
1915 Ertuğrul gazetesinden alıntı:
" 1915 yılında Ertuğrul gazetesinin bir haberine göre, Setbaşı’nda açılan Gökdere Gazinosu, Bursa’nın en modern gazinosu olduğu anlaşılıyor. Bu haberde bir de yorum yapılarak, eğlence mekanlarının herşeyi ile istanbul’dakilerden aşağı kalmayacak tarzda modern bir yer olması istenmektedir. Ancak büyük şehirlerde, medeni hayatı temsil eden ciddi ve ağır başlı kuruluşlar gibi daima yenilikçi ve değişimci olması istenmektedir(2).
Mahfel'in bulunduğu bahçe, eski Türkocağı idi. Burada çok güzel bir lokal vardı. Bu binanın yanında güzel bir gazino bulunmaktaydı. Bu gazinonun önünde 1918 yılında Türkçe ve Ermenice olarak Vorpahnam Gazinosu yazmaktaydı. Sahibi Bedros Efendi idi. Bedros Efendi, gazinosuna herkesi almaz, bu hayatı anlayan kişileri seçermiş.
XX. yüzyıldan Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar, bugünkü Mahfel'in yanındaki sokakta baştan başa meyhaneler vardı. Bu nedenle bu sokağa son yıllara kadar “Meyhaneciler Sokağı” denilmişti. Bu meyhanelerin her birinde, birer ikişer kişilik çalgıcılar, tıpkı Çiçek Pasajı'nda olduğu gibi eğlentiler düzenlerdi. Kurtuluş Savaşı öncesinde Setbaşı meyhanelerinde, o dönemin ünlü hanendesi Tereza, kısık sesi ile şarkılar söylermiş."
bir zamanlar buraya gittiğimizde canlı müzik yapan bir grup vardı ve bu grubun çok atarlı bi solist vardı . grubun adını ve solist abinin adını hatırlayamadım hatta hergün mü çıkıyorlardı sahneye yoksa sadece gittiğimiz zaman denk mi geliyorduk bilmiyorum ama vardı işte. bu abi şarkı söylerken uyuz uyuz dinleyen seyirciye asla tahammül edemez ve basardı atarı niye alkış tempo tutmuyorlar diye. ağırlığı da hissedilirdi ortamda milleti zapturapt altında zorla eğlendirirdi. güzel günlerdi tabi kapanmayaydı iyiydi. bir alışkanlıktı.
setbaşı köprüsünün ucunda yer alan tarihi çay bahçesi cafe tarzı bişey. geçen gittik yerinde yoktu. özdeşleştirmişim setbaşıyla orayı. bi garip oldum, sonra hayırlısı be gülüm dedim elimde sigara uzaklara bakarak.
her gördüğümde içimi bulandıran, bursa'nın göbeğinde yer alan çirkinlik abidesi mekan.
insanı kendine çeken güzelliğiyle gerçek tarihi mahfel göz göre göre yakılıp katledildikten sonra yerine yapılan bu rezillik abidesinin bir soykırım anıtından farkı yok gözümde. önünden her geçişte başımı eğip gerçek mahfel'in katledildiği güne lanet ediyorum.
Sözlüklerde 'Toplanılan yer, daha çok askerlerin toplandığı bahçeli gazino' olarak tanımlanan Mahfel, günümüzde de Bursa’da Setbaşı civarında buluşacaklar için ilk akla gelen mekan olma özelliğini sürdürüyor. Ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmeyen Mahfel'in, 1913'te Balkan Savaşı sonrasında kurulan Türk Ocakları'na Bursa Şubeliği yaptığı bilindiğinden, 1900'lü yılların başlarından beri varolduğu anlaşılıyor.
eski tarihi içerisinde kuvayi milliye toplantılarına bile ev sahipliği yapmışlığı olan; benim takıldığım zamanlarda beline kadar saçını uzatmış bir müzikseverle, 80 yaşındaki kültürlü bir amcanın sırt sırta tavla oynadığı; bazen sabah kapısından girip, geceyarısı olana kadar içinde kaldığımız, setbaşı deresi yanındaki, yanma hadisesinin kudaklama olabileceğini düşündüğüm çay bahçesi, efsane mekan... özlenir.
an itibariyle bir bardak ince belli çayın fiyatı 1.75 tl olan mekan. öğretmenevinde 50 cl biranın 4 tl olduğunu göz önünde bulundurursak bildiğin sikiyorlar.
kundaklandıktan sonra değişmedi bu mekan, bizzat değişmesi için kundaklandı. yani küreselliğe karşı koyamayışı yandıktan sonrasına değil yanmadan öncesine tekabül eder.
kurban edilmiş eski bir güzelliktir mahfel. şu yeni halini kastedip "mahfel'de buluşalım mı baba yaa" diyene tekme tokat girişme isteği yaratır...
setabaşında doğmuş büyümüş biri olarak, çocukluğumun geçtiği mekan. eskiden eski bursalı yaşlı amcalar, kitap okuyan, uzun süren hararetli tartışmalar yapan gençler gelirdi buraya. entellektüel zekası yüksek bi mekandı yani. kundaklandıktan sonra küreselliğe bu mekan da karşı koyamadı. aslına bağlı kalınmaya çalışıldığı farkedilse de entellektüellerin yerini, tikky zihniyet aldı.
2006 yılından bu yana mado tarafından işletilmeyen, her daim kendisine has havasını korusa da, setbaşı nın o eşsiz havasını içinde büründürse de, kol gibi fiyatlarıyla, bir önceki buluşmadan sonrasını ertelettiren güzide mekan.
Bursa da garip bir öğrenci ikin gidip gidip ucuz cay içtiğimiz bir mekanken şaibeli bir yangınla yokolan ve akabinde Mado tarafından tekrar işletilmeye başlanılan cafe...iyidir hoştur ama insan gidince nerde o eski mahfel demekten alamz kendisini...
Tahta masa ve sandalyeleri, setbaşı köprüsü'nün her daim esintisi, ağaçları (ama Çınar mıydı, anımsayamıyorum, tam 13 sene oldu Mahfel'i görmeyeli... Mado olmuş duyduğuma göre...) ile şehrin göbeğinde bir pastoral düştü benim için. (bkz: mahfel/#1905489)'de dendiği gibi ruhu vardı. Biz "mahvolmuş eller" derdik oraya, neyse derdimiz... Pek bir güzel olurdu çayı ya da bize öyle gelirdi ve pek bir entel olurduk Mahfel'e oturduğumuzda.
yaş ortalaması bakımından çoluk çocuğun takılmadığı yer. bu bakımdan çayınızı içerken dostunuzla keyifli sohbet ederek huzur bulursunuz. ama önceki tadının kalmadığını söyler eskiler.
yanındaki merdivenden köprü altına inip şarap içtiğimiz, eski/güzel günlerinde (genelde) öğrenci ve emeklilerden oluşan bi müşteri profili olan, üniversite'den hafta sonu için bursa'ya geldiğimde yandığını görüp içimin acıdığı yer.
